Gesprek met Michel Baars over urban mining

15 juli 2022

Dit jaar oogst New Horizon de materialen van zo’n vijftig grote gebouwen. Bij het ene gebouw gaat dat makkelijker dan bij het andere. En bijna al die materialen krijgen weer een nieuwe bestemming. Soms houden ze daarbij hun vorm, maar meestal worden ze daarvoor bewerkt. Een gesprek met Michel Baars, directeur en oprichter van New Horizon, over urban mining en de lessen die daaruit getrokken kunnen worden voor circulair bouwen.

https://www.buzzsprout.com/297197/10957089

Eerder gebruikte bouwmaterialen moeten naast nieuwe bouwmaterialen in het schap liggen, legt Michel uit. Want wie aan het bouwen is wil op één plek – just in time – zijn bouwmaterialen ophalen. Zodat het allemaal in dezelfde vrachtwagen naar de bouwplaats vervoerd kan worden. Anders is het eerder gebruikte bouwmateriaal al snel te duur.

New Horizon groeit snel en binnen drie jaar hoopt Michel al tweemaal zoveel materiaal te kunnen oogsten. Om al die materialen een nieuwe bestemming te geven, moet de afzet ook groeien. De groothandels behoren tot de plekken waar eerder gebruikte materialen te vinden moeten zijn. Oude hardhouten kozijnen worden, in delen, op die manier weer verkocht. Dat blijken ideale passtukken bij renovaties te zijn.

Vorig jaar is New Horizon onderdeel geworden van de Janssen de Jong Groep, een middelgrote bouwer met een uitgesproken circulaire ambitie. Groot genoeg om ertoe te doen, klein genoeg om het ook echt te doen, noemt Michel het. Door hier onderdeel van te zijn heeft New Horizon een soort van gegarandeerde afzet voor een belangrijk deel van de geoogste bouwmaterialen.

Circulair bouwen
Bij circulair bouwen kan onderscheid worden gemaakt tussen kleinere en grotere cirkels. Wanneer een materiaal of product in (bijna) dezelfde vorm opnieuw toegepast kan worden, doorloopt het een kleine cirkel. Wanneer een materiaal of product eerst verpulverd, vergruisd of omgesmolten moet worden voor het een nieuwe toepassing krijgt, doorloopt het een lange cirkel.

New Horizon zit met name op de grote cirkels, legt Michel in de podcast uit. Dat heeft alles te maken met wat hij het ‘dilemma van tijd en plaats’ noemt. Al die bouwmaterialen kunnen niet op allerlei plekken opgeslagen worden en dan van daaruit weer naar de bouwplaatsen vervoerd worden op het moment dat ze nodig is. Dat is veel te kostbaar. Circulair bouwen werkt pas als de cirkels continue bouwstromen vormen. Rond de meeste geoogste materialen vindt ‘herproductie’ plaats, zoals hij het noemt.

Keramische materialen, zoals bakstenen, worden door New Horizon verpulverd en gezuiverd, en worden vervolgens als grondstof aan Wienerberger geleverd. Oud gips gaat naar Knauf, oude bitumen naar Icopal en hout gaat naar Stiho. Voor alle materialen die geoogst worden, probeert New Horizon de cirkel te sluiten.

Voor beton maakt New Horizon gebruik van een procedé waarmee de grondstoffen daaruit bevrijd worden. Zand, grind en cement blijven als grondstoffen weer over. Zo kan daar opnieuw beton van gemaakt worden. Maar de grondstoffen kunnen ook op een andere manier gebruikt worden. Na de locatie in Amsterdam waarin oud beton verwerkt wordt, opent binnenkort een tweede locatie in Rotterdam. Binnen een paar jaar moeten er vijf locaties door heel Nederland zijn.

Hergebruik beleefbaar maken
Is het dan echt niet mogelijk om materialen en producten in exact dezelfde vorm her te gebruiken? Vooral bij kleinere elementen uit de interieurs van gebouwen lukt dat wel goed, geeft Michel aan. Het gaat dan om kabelgoten, ladderbanen, hang- en sluitwerk, brandhaspels, hulpstukken en dergelijke. Dat kan vaak zo weer de handel in.

Projecten waarin meer materialen en producten letterlijk opnieuw een plek hebben gekregen, zoals bij Circl op de Zuidas, vindt Michel wel interessant maar niet schaalbaar. Die kortere cirkels leveren weliswaar de grootste milieuwinst op, maar de tijd tussen het ontwerp en de bouw is meestal te groot om dat uit te kunnen voeren. De materialen en producten die beschikbaar zijn op het moment van ontwerpen, zijn jaren later, als de bouw eindelijk start, in basis niet in precies die vorm beschikbaar. De materialen al die tijd opslaan is te kostbaar. De enige oplossing die Michel ziet is dat architecten in hun ontwerpen zones opnemen waarin niet exact gedefinieerd wordt wat daar komt, zodat dat tijdens de bouw op een flexibele manier ingevuld kan worden met de op dat moment beschikbare materialen en producten. Superuse Studios werkt bijvoorbeeld zo.

Materialen en producten die op een directe manier zijn hergebruikt, maken het mogelijk om het verhaal rond het hergebruik van materialen te kunnen vertellen, ziet Michel. Ook al is het dan niet de grootste bouwstroom, het is daarmee wel echt van betekenis. Dat directe hergebruik maakt het bredere verhaal beleefbaar.

Beschikbaarheid

Beluister je de podcast via Apple Podcasts? Laat ons daar in de comments dan weten wat je ervan vindt: dat helpt ons om daar beter gevonden te worden!

Is de podcast via jouw favoriete app daarvoor nog niet te beluisteren? Laat ons dan via redactie@architectenweb.nl weten welke app je gebruikt, dan proberen we ‘m ook daarop beschikbaar te maken.

Trefwoorden

interview slopen podcast circulair bouwen circulariteit michiel van raaij new horizon hergebruik materialen architectenweb michel baars oogsten urban mining