Gesprek met Menno Kooistra over innovatie bij transformatie van gebouwen

28 april 2022

Iedere transformatie is een nieuwe puzzel die opgelost moet worden. Omdat de beste oplossingen regelmatig buiten de gebaande paden liggen, bieden transformaties veel ruimte voor innovatie, ziet architect Menno Kooistra van Elephant. Bij de transformatie van een voormalig bankgebouw tot woongebouw keerde hij de ontsluiting als het ware binnenstebuiten. Woongebouw De Voortuinen heeft nu, in plaats van een enkele centrale liftkern, nu vier kleine liftkernen aan de gevel. Die oplossing bleek veel een veel efficiënter.

https://www.buzzsprout.com/297197/10513540

Drie transformatieprojecten van Elephant komen langs in de podcast. Allereest de transformatie van de drie silo’s op Zeeburgereiland in Amsterdam tot gebouw met een gemengd programma. Vervolgens de transformatie van het voormalige hoofdkantoor van de Postbank in Amsterdam tot woongebouw De Voortuinen. En tenslotte de transformatie van het voormalige kantoorgebouw van ingenieursbureau Fluor in Haarlem tot woongebouw met lofts.

Elk van deze opgaven vroeg om zijn eigen innovaties om tot de beste transformatie te komen, legt architect Menno Kooistra van Elephant uit. Bij de transformatie van de silo’s op Zeeburgereiland is een heel abstracte gevel ontwikkeld om de nieuw opbouwen te laten ‘rijmen’ met de silo’s van de voormalige rioolzuivering eronder. In die opbouwen komen kantoorruimtes. Ter hoogte van het dak van de oude silo’s worden de abstracte opbouwen ‘ingesnoerd’ om daar een serie van publieke ruimtes te maken. De bruggen die deze publieke ruimtes straks met elkaar verbinden, bestaan nu al als verbinding tussen de daken van de oude silo’s.

Bij de transformatie van het voormalige hoofdkantoor van de Postbank, in het westen van Amsterdam, merkte Kooistra dat de oude liftkern veel te ruim bemeten was voor zijn nieuwe functie als woongebouw. Wat als de stijgpunten niet in het midden van de woontoren zouden zitten, maar verspreid langs de gevel? Dit bleek de plattegrond veel en veel efficiënter te maken. In plaats van twee liften waren weliswaar vier liften nodig, maar dat stond niet in verhouding tot de vele extra vierkante meters die zo beschikbaar kwamen. De liften aan de gevels zorgen daarbij voor nieuwe flexibiliteit, benadrukt Kooistra herhaaldelijk in de podcast. Vanuit de lifthal kun je zo je woning in, maar dat kan ook via het zeer diepe rondlopende balkon. Daar kunnen eenvoudig extra voordeuren gemaakt worden. Voor een praktijk aan huis, voor een ouder waarvoor gezorgd wordt, voor een kamer die verhuurd wordt… het gebouw biedt wat oneindig veel mogelijkheden…

Bij woongebouw De Voortuinen ontwikkelde Kooistra met zijn team ook een nieuwe boombak, die niet óp de diepe balkons staat maar erin verzonken is. Daardoor profiteren de planten en bomen voor hun eigen groei van de volledige verdiepingshoogte. Maar net zo belangrijk is het feit dat het onderhoud zo heel eenvoudig vanaf de rondlopende balkons te doen is. Op die manier blijft dit groen op de lange termijn betaalbaar. Iedere gevel biedt net andere klimatologische omstandigheden en is daarom voorzien van andere beplanting. In de boombakken geïntegreerde irrigatie maakt het mogelijk dat alle planten automatisch bevloeid worden.

De transformatie van het voormalige kantoorgebouw van ingenieursbureau Fluor in Haarlem vormde vervolgens weer een heel andere opgave. Het gebouw had een prachtig betonnen casco met paddestoelkolommen en een vrije verdiepingshoogte van 3,6 meter. Maar het gebouw was ook maar liefst 35 meter diep. Vandaar dat de ontwikkelaar van het gebouw het binnenhof eigenlijk al ingetekend had. Maar juist op deze plek, in het Haarlemse stadsdeel Schalkwijk, zag Kooistra kansen voor casco lofts met weliswaar een eenzijdige oriëntatie maar daardoor ook een surplus aan betaalbare ruimte. De kwaliteit van de enkele gevel heeft Kooistra vervolgens gemaximaliseerd. Deze is volledig van glas en knikt naar buiten om serres te vormen – zodat bewoners toch uitzicht hebben in de breedte. Ook is de gevel, die Kooistra met zijn team ontwikkelde, volledig te openen, zodat iedere loft omgetoverd kan worden tot een grote loggia.

De stevige draagconstructie en diepte van het gebouw maakt het vervolgens mogelijk om op het dak een bijzonder groene daktuin aan te leggen. In plaats van individuele buitenruimtes hebben de bewoners van het gebouw zo straks een grote gezamenlijke daktuin.

Het bij deze podcast getoonde beeld toont de transformatie van het Fluor-terrein in Haarlem tot Elements Haarlem. Centraal op dit terrein ligt het oude kantoorgebouw van ingenieursbureau Fluor dat naar ontwerp van Elephant getransformeerd wordt tot woongebouw met lofts. Het copyright van de beelden ligt bij Dura Vermeer.

Beschikbaarheid

Beluister je de podcast via Apple Podcasts? Laat ons daar in de comments dan weten wat je ervan vindt: dat helpt ons om daar beter gevonden te worden!

Is de podcast via jouw favoriete app daarvoor nog niet te beluisteren? Laat ons dan via redactie@architectenweb.nl weten welke app je gebruikt, dan proberen we ‘m ook daarop beschikbaar te maken.