Harvey Otten

Los het woningtekort op met compacte woningen!

24 juni, 9:00

Bij de komende verkiezingen zal vast weer het woningtekort ter sprake komen. De VVD gaat als vanouds roeptoeteren dat we moeten bouwen, bouwen, bouwen. D66 wil tien nieuwe groeisteden, christenen geloven dat daar alleen gezinnen gaan wonen, extreemrechts wil nog steeds geen asielzoekers en links blijft maar jammeren over de teloorgang van de sociale woningbouw. Is er dan geen enkele zinnige oplossing voor de problemen in de woningmarkt? Natuurlijk wel, maar dat vraagt precies waar het in de politiek aan ontbreekt: geduld hebben en keuzes maken.

Voor wie de eerlijke cijfers over wonen in Nederland wil lezen brengt ABF Research ieder jaar een prognose uit. Daarin valt te lezen dat er een miljoen woningen gebouwd moeten worden; en sinds wonen weer op de politieke agenda staat is daarover grote paniek. Die al dan niet gespeelde opwinding is natuurlijk nergens voor nodig, want voor die miljoen woningen hebben we volgens ABF Research tot 2039 de tijd. Als we net zoals de afgelopen jaren ruim 70.000 woningen per jaar bouwen, dan halen we dat en dat is moeilijk genoeg. Sterker nog, voor de bouw is het verstandiger gelijkmatig door te bouwen in plaats van een paar jaar heel veel te bouwen en dan weer alle bouwvakkers te ontslaan.

In dezelfde prognoses valt te lezen voor wie gebouwd moet worden. In Nederland worden minder kinderen geboren dan dat er ouderen sterven en de komende jaren zal deze krimp versnellen. Er zijn drie redenen waarom er toch woningen bij moeten komen; we slopen iets meer dan 10.000 woningen per jaar, we zijn een immigratieland en de belangrijkste reden; huishoudens worden steeds kleiner. De groei van het aantal huishoudens bestaat voor 3% uit gezinnen met kinderen, voor 19% uit stellen zonder kinderen en voor 70% uit alleenstaanden. We hebben nu in Nederland ruim 5 miljoen eengezinswoningen voor 2,6 miljoen gezinnen met kinderen. Uit woningmarktanalyses blijkt dat mensen een grote voorkeur voor een grondgebonden eengezinswoning hebben. Steeds vaker ontbreken daar twee belangrijke voorwaarden voor: geld en een gezin.

Maar liefst twee derde van de woningen waar de komende vijftien jaar behoefte aan is zou betaalbaar moeten zijn. In 2025 is de grens voor wat we nog betaalbaar vinden vastgesteld op 405.000 euro koop of een huur van 1.184 euro per maand. Let wel, betaalbaar is niet hetzelfde als sociale woningbouw. Nederland heeft nog altijd het hoogste aandeel sociale huurwoningen ter wereld, de huidige voorraad sociale woningbouw is nagenoeg voldoende om in de behoefte te voorzien. Volgens ABF Research zijn 350.000 nieuwe sociale huurwoningen hoofdzakelijk nodig ter vervanging van bestaande huurwoningen die gesloopt, verkocht of duurder verhuurd worden. Als we het hebben over betaalbaar bouwen dan ligt het zwaartepunt op de 400.000 betaalbare koopwoningen die we de komende 15 jaar zouden moeten bouwen.

Helemaal interessant wordt het als we de onderzoeken naar woonvoorkeuren bekijken. De vraag naar wonen in een landelijke of dorpse omgeving neemt af. De vraag naar wonen in een stedelijke omgeving neemt toe. Dat geldt voor Amsterdam, Utrecht en Eindhoven net zo goed als voor Zwolle, Ede en Oss. Zelfs in regio’s die met vergrijzing en bevolkingskrimp te maken krijgen, blijven steden als Groningen, Enschede en Maastricht voorlopig groeien.

Als we alles bij elkaar optellen dan lijkt er vooral vraag naar betaalbare eengezinswoningen voor alleenstaanden in de stad. Wij als architecten kennen dit soort wensenlijstjes en we weten dat er keuzes gemaakt moeten worden. Als het aan politici ligt krijgen we het allemaal. De ene eist een minimale woninggrootte, de ander een maximale prijs, de derde twee auto’s voor de deur en de vierde wil het snel gebouwd hebben. Het gevolg is dat we hals over kop een volgend weiland gaan volbouwen met parkeerplaatsen waartussen kant en klare rijtjeshuizen worden gepleurd die we met subsidie goedkoop houden.

Het werkelijke tekort bestaat uit compacte appartementen. Een alleenstaande heeft aan een kleine 50 vierkante meter woonoppervlakte ruim voldoende. We hebben veel voorbeelden om te laten zien dat daar een woonkamer, keuken, badkamer en slaapkamer goed is in te passen. Als we compact bouwen houden we geld en ruimte over voor openbaar groen, openbaar vervoer en openbare voorzieningen waardoor mensen elkaar tegenkomen en we ook met het groeiend aantal alleenstaanden blijven samenleven.

De prognose van ABF Research is hier te lezen: https://abfresearch.nl/2024/12/05/abf-woningmarktverkenning-2024-2039/

Harvey Otten is zelfstandig architect en ontwikkelaar. Zijn architectenbureau, Harvey Otten Architectuur, maakt deel uit van coöperatie XOOMlab. Als ontwikkelend architect is hij partner bij Ruimtemaken. In 2022 is van zijn hand de roman Virmundt verschenen.

Trefwoorden

woningtekort compacte woningen harvey otten woningbouw abf research kleine woningen woningcrisis column

1	Kraaijvanger Architects aan de slag met renovatie Station Zuidplein woensdag, 24 december
2	2025 in veertien interviews met architecten over hun sport woensdag, 24 december
3	Fijne feestdagen en een gelukkig, gezond en succesvol 2026! woensdag, 24 december
4	2025 in acht podcasts door Michiel van Raaij maandag, 29 december
5	2025 in tien columns door Joost Ector maandag, 29 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Column

Corruptie bij de NEN?

27 mei

Column

Leren van Almere

23 september

Column

Toch nog een goed idee voor Mona Keijzer

22 april

Bouwers, stem links!

28 oktober

Column

Verbouw die woningfabriek

25 maart

Column

De Nota Ruimte heeft alleen nog een visie nodig

25 november

Column

Er is geen wooncrisis

25 februari

Column

Architectuur als compromis

23 december

Column

Ontwerpen voor echte mensen

28 januari

Minder vergunningen voor nieuwbouwwoningen afgegeven in eerste vijf maanden

27 juni

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Kraaijvanger Architects aan de slag met renovatie Station Zuidplein

24 december, 9:00

Kraaijvanger Architects gaat van Rotterdams wederopbouwstation een toekomstbestendig, hoogwaardig stedelijk knooppunt maken.

Concrete ontwerpt woongebouw in Philadelphia met gevelkunst door tattoo-artist Henk Schiffmacher

23 december, 12:00

Concrete heeft in een Philadelphia (VS) met Fishtown Urby een volgende bijdrage aan het Amerikaanse woonconcept Urby opgeleverd.

Rotterdamse Academie van Bouwkunst stelt twee curatoren aan om thematische lijnen te ontwikkelen

22 december, 11:20

De Rotterdamse Academie van Bouwkunst stelt Margit van Schaik aan als curator Architectuur en Jutta Hinterleitner als curator Stedenbouw.

Den Haag ziet ruimte voor meer woningen in gebied Laakhavens-Hollands Spoor

19 december, 3:15

De gemeente Den Haag ziet ruimte voor 11.000 nieuwe woningen in het gebied aan de Laakhavenzijde van station Hollands Spoor. Dat zijn er 2.400 meer dan de gemeente bij het begin van de planvorming dacht.

Fijne feestdagen en een gelukkig, gezond en succesvol 2026!

24 december, 1:00

Op maandag 5 januari is de redactie van Architectenweb terug met het dagelijkse architectuurnieuws.

Provincie Zuid-Holland: stroom van zee via Hoek van Holland naar Rotterdamse haven

23 december, 5:00

"Zo kunnen de Rotterdamse haven en regio uitgroeien tot de stekkerdoos van Nederland", stelt gedeputeerde Arne Weverling.

DNR geactualiseerd naar hedendaagse praktijk

19 december, 4:03

DNR2025 is compacter en beter op de hedendaagse praktijk afgestemd dan haar voorganger, met onder meer aandacht voor AI, privacy en kwaliteitsborging.