Harvey Otten

Verbouw die woningfabriek

25 maart, 9:00

Als je enigszins mee wilt tellen in de Nederlandse woningbouw dan heb je, zo lijkt het, een woningfabriek nodig, of een plan voor een woningfabriek, of dan toch op zijn minst een woningconcept dat zo kant-en-klaar is dat het zomaar uit een fabriek zou kunnen komen. Om snel veel woningen te kunnen bouwen hoor ik vaak dat de Nederlandse bouw meer zou moeten standaardiseren. Maar tegelijkertijd vindt Bouwend Nederland dat er teveel regels zijn. Het is allemaal wel erg ja en nee tegelijk, waarbij ik vermoed dat de gemiddelde woningfabrikant hoopt dat hun systeem de standaard wordt en alle regels daarop worden aangepast. Hoe reëel is dat?

De meest innovatieve woningfabriek die Nederland gekend heeft was Polynorm, in 1950 bedacht door Alexandre Horowitz, uitvinder van de Philishave en nog 135 baanbrekende patenten meer. De Nederlandse overheid was bereid 28 miljoen gulden in zijn fabriek te investeren. Duizenden bouwpakketten hadden van de fabrieksband in Bunschoten moeten rollen, maar niet veel meer dan een paar honderd staalskeletwoningen werden opgeleverd en die zijn inmiddels allemaal gesloopt. Gaat het met de huidige woningfabrieken hetzelfde aflopen? Met de meeste wel, vrees ik. Er zijn simpelweg teveel aanbieders van gestandaardiseerde woningen.

De eerste uitdaging voor woningfabrikanten is meer op de markt te brengen dan een standaard rijtjeshuis. Jaarlijks worden er niet veel meer dan 15.000 rijtjeswoningen gebouwd en dat aantal daalt snel. Zelfs als van die rijtjeswoningen – in plaats van de huidige 10% – over een paar jaar de helft uit een fabriek zou komen, dan nog zou de markt met een paar rijtjeswoningfabrieken al verzadigd zijn.

Voor appartementen is er wel een groeimarkt. Het aandeel appartementen in de Nederlandse nieuwbouwproductie nadert de 60%. Modulaire bouwers springen daarop in. Wat we vroeger een ‘keet’ noemden heet nu een “oplossing voor de woningmarkt”.

Met prefab modules is het lastig om een stad te bouwen. Helemaal omdat die stad niet rechttoe rechtaan is. Zoveel woningen, zoveel oplossingen. Grote en kleine appartementen, portiekwoningen, galerijflats, corridors in gesloten blokken of open verkavelingen, met bedrijfsruimtes in de plint of boven op een supermarkt of een parkeerkelder.

Het is zeker zo dat de behoefte aan betaalbare woningen groot is. En het is ook zo dat bouwprijzen dermate snel stijgen dat we een list moeten verzinnen hoe we die betaalbare woningen kunnen bouwen. Prefabriceren kan daar zeker bij helpen, maar een compleet huis uit een fabriek is lang niet altijd de meest praktische oplossing. Als je al een huis uit de fabriek laat komen, dan toch in ieder geval als bouwpakket. Een Ikea-kast koop je ook intelligent verpakt en zo’n kast is nog makkelijker te verplaatsen dan een complete woning.

Een huis bestaat uit nogal veel onderdelen. Die komen niet uit die ene fabriek dus het is de keus of je ze naar de bouwplaats of naar de productiehal brengt. Waar heb je mensen om het in elkaar te schroeven? Hoe transporteer je alle onderdelen? Waar ligt je focus als woningfabriek?

De fabriek van Polynorm richtte zich na het fiasco met de prefab-woningen op een nieuw innovatief product; stalen binnenkozijnen. Iedereen in de bouw kent ze: die blikken kozijnen met een opdekdeur en een bovenlichtje, razendsnel te plaatsen en veel makkelijker te standaardiseren dan een complete woning. Toch herinner ik Alexandre Horowitz liever als de uitvinder van de Philishave dan als de bedenker van de Polynorm-fabrieken. Want laten we wel wezen, die Philishave van vijftig jaar geleden zag er beter uit dan heel wat standaard bouwproducten waar wij nu een woning mee samenstellen. Daarom zie ik in productontwikkeling wel een toekomst. Het zou mooi zijn als de wildgroei aan woningfabrieken op den duur tot enkele baanbrekende nieuwe bouwproducten leidt. Intelligent geproduceerd met duurzame materialen, eenvoudig te monteren en nu eens wél met liefde en aandacht ontworpen.

Harvey Otten is zelfstandig architect en ontwikkelaar. Zijn architectenbureau, Harvey Otten Architectuur, maakt deel uit van coöperatie XOOMlab. Als ontwikkelend architect is hij partner bij Ruimtemaken. In 2022 is van zijn hand de roman Virmundt verschenen.

Trefwoorden

harvey otten woningfabriek column

1	Woontoren door KAAN Architecten in Eindhovense wijk De Caai opgeleverd woensdag, 28 mei
2	Een woonhuis met vrij zicht op de es maandag, 26 mei
3	Nijmegen kiest voor plan Stadgoed DUUX van ZUS en Koschuch Architects woensdag, 28 mei
4	Corruptie bij de NEN? dinsdag, 27 mei
5	Circulaire vernieuwing schouwburg Ogterop in Meppel krijgt groen licht maandag, 26 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Column

Er is geen wooncrisis

25 februari

Column

Ontwerpen voor echte mensen

28 januari

Column

Toch nog een goed idee voor Mona Keijzer

22 april

Column

Corruptie bij de NEN?

27 mei

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Een Meccano-doos voor de bouw van de Almeerse fiets- en voetgangersbruggen

28 mei, 5:46

Almere heeft bijzonder veel fiets- en voetgangersbruggen uit de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw, die vaak aan vervanging toe zijn. René van Zuuk Architects ontwierp een bouwsysteem met een beperkt aantal elementen voor uiteenlopende bruggen.

Woontoren door KAAN Architecten in Eindhovense wijk De Caai opgeleverd

28 mei, 11:23

Het gebouw, dat zes meter over de naastgelegen Melkfabriek uitkraagt, bestaat uit 123 woningen. Fresh is een van de vijf torens die samen het hoogbouwdeel van de nieuwe wijk De Caai vormen.

Nijmegen kiest voor plan Stadgoed DUUX van ZUS en Koschuch Architects

28 mei, 9:38

De gemeente Nijmegen heeft het plan van ontwikkelaar VanWonen, ZUS en Koschuch Architects geselecteerd voor een ontwikkeling binnen Kanaalknoop Zuid. Het plan omvat 647 woningen, naast winkels, horeca, sport, bedrijvigheid én een surfhal.

Beeldkwaliteitsplan voor grootschalige Flora Campus Westland vastgesteld

27 mei, 3:01

Dit beeldkwaliteitsplan is een uitwerking van het masterplan, zoals dat door de gemeente Westland met Vandenhoek Masterplanners en Felixx Landscape Architects & Planners eerder is opgesteld. Een aantal gebouwcomplexen is inmiddels in ontwikkeling.

Investeerders kopen duurdere woningen door nieuwe regels

28 mei, 2:03

Particuliere investeerders kopen door de veranderde regels op de huizenmarkt steeds vaker duurdere woningen. Het gemiddelde aankoopbedrag lag afgelopen kwartaal 35 procent hoger dan een jaar geleden.

DOEN Participaties en Fair Capital Impact Fund investeren in CrowdBuilding

28 mei, 12:00

Het platform Crowdbuilding faciliteert collectieve zelfbouw. Met deze investering kan het missiegedreven platform opschalen.

Stefan Kolen nieuwe directeur Heembouw Architecten

27 mei, 4:14

Stefan Kolen is benoemd tot directeur Heembouw Architecten per 1 juli 2025.

Nederlands Expo-paviljoen in Osaka krijgt tweede leven op Japans eiland

27 mei, 12:17

Het Nederlands paviljoen op de Expo 2025 in Osaka krijgt een nieuw leven na afloop van de wereldtentoonstelling.

Raad van State ziet risico’s bij verhogen stikstofgrens

26 mei, 4:47

In een advies over het voorstel om de ‘rekenkundige ondergrens’ te verhogen met een factor 200, noemt het adviesorgaan dit voorstel “kwetsbaar”.

Royal HaskoningDHV heet voortaan Haskoning

26 mei, 11:20

Het internationaal opererende advies- en ingenieursbureau heet vanaf vandaag kort en krachtig: Haskoning. Het bedrijf behoudt het predicaat Koninklijk.

Ga naar het nieuws-archief