Filips van Almondestraat,-Amsterdam, situatie 2018

Filips van Almondestraat,-Amsterdam, situatie 2024

Gif van axonometrie

Begane grond

Eerste verdieping

Doorsnede

Omgeving en dak

Tweede verdieping

Een monumentale telefooncentrale herbestemd als verborgen woongebouw

11 december 2024, 17:01

Een voormalige PTT-telefooncentrale, gelegen binnen een gesloten bouwblok in De Baarsjes, Amsterdam-West, heeft een nieuwe bestemming gekregen als woongebouw. Het ontwerp van Rijnboutt combineert zorgvuldig het inspelen op hedendaagse eisen en behoeften met herstel en behoud van de oorspronkelijke architectuur uit 1926.

Verscholen binnen een gesloten bouwblok, op een verlaten parkeerterrein staat een voormalige PTT-telefooncentrale. Het tweelaagse gebouw, ontworpen door architect Alfred Boeken, is gebouwd in 1926. In die periode was er grote behoefte aan telefoonverbindingen, maar weinig ruimte. De centrale werd als onderdeel van de uitbreiding van Plan West midden in een woonblok gepland.

De begane grond bood de opslag en de technische ruimte. Op de eerste verdieping bevond zich de daadwerkelijke centrale waar medewerkers handmatig de telefoonverbindingen maakten. Het gebouw is in de jaren 1960 meermaals verbouwd en uitgebreid. Het interieur is grotendeels intact gebleven, maar de buitenkant van het pand heeft aanzienlijke veranderingen ondergaan.

Woonfunctie met groene tuin
Rijnboutt kreeg in 2017 van GPS Vastgoed de opdracht om voor het gebouw – dat sinds 2009 gemeentelijk monument is – een herbestemming tot woon- of kantoorgebouw te onderzoeken. Na intensieve samenwerking met gemeente en omwonenden, zo meldt het architectenbureau, is gekozen voor een woonfunctie.

De transformatie is dit jaar afgerond en de voormalige telefooncentrale biedt nu ruimte aan achttien stadswoningen en twee appartementen. De woonfunctie sluit aan bij de verdichtingsopgave van stadsdeel De Baarsjes.

Op advies van Rijnboutt is bovendien het parkeerterrein omgevormd tot een collectieve binnentuin. Daarmee biedt het project tegenwicht aan de klimaatproblematiek waarmee De Baarsjes kampt; door het hoge percentage verharde buitenruimte ervaart het stadsdeel hittestress en – afhankelijk van het seizoen – wateroverlast dan wel -tekort.

Passend maar hedendaags
De ontwerpaanpak voor het woongebouw omschrijft Rijnboutt als “een vorm van doelgerichte terughoudendheid”. De logica van de oorspronkelijke architectuur is als uitgangspunt genomen en het bureau heeft ingezet op het leesbaar houden van ‘het gebouw als geheel’. Alle ontwerpbeslissingen zoeken aansluiting bij het bestaande gebouw, wat ook de verbinding met de buurt verstevigt.

Zo zijn kunststof panelen op de tweede verdieping vervangen door houten kozijnen, passend bij de oorspronkelijke ontwerpbenadering. Tegelijkertijd voldoen ze technische en energetische aan hedendaagse eisen. Op de begane grond zijn terrasdeuren toegevoegd als toegang tot de binnentuin en als tweede vluchtweg. Het dak heeft zijn oude lichtstraat teruggekregen. De schoorsteen – het enige verticale element in een verder horizontale compositie – is behouden.

Van het interieur zijn de ruimtelijke kwaliteiten, alsook de trappenhuizen en hoofdentree met glas-in-loodramen behouden. Bij de indeling van de individuele woningen heeft Rijnboutt de betonnen hoofddraagstructuur als motief in het zicht gehouden. Oorspronkelijke materialen, ritmiek en repetitie waren maatgevend, legt het bureau uit.

Verschillende tijdslagen
In het algemeen heeft Rijnboutt in het ontwerp de niet-originele elementen verwijderd en gevels en interieur aangepast aan de nieuwe functie. Het architectenbureau heeft daarbij het gebouw niet willen terugbrengen in originele staat of willen historiseren. “De uitkomst is een gebouw met verschillende tijdslagen die alle verwijzen naar dezelfde bron.”

Het ontwerp is omkeerbaar, meldt het architectenbureau verder. Mocht in de toekomst een invulling met andere woningtypologieën of een geheel andere bestemming voor het gebouw gewenst zijn, dan kan het pand opnieuw worden ingedeeld binnen de ‘logica van de oorspronkelijke architectuur’, aldus Rijnboutt.

Binnentuin
Als onderdeel van het project is de parkeerplaats getransformeerd tot groene collectieve binnentuin. Deze voorziening voor de bewoners van de voormalige telefooncentrale bevordert niet alleen de sociale cohesie, maar zorgt ook voor vermindering van hittestress door groen en schaduw en een verbeterde waterretentie met een doorlaatbare bodem. Met nestkasten voor vogels en een verscheidenheid aan bloeiende planten voor insecten draagt de binnentuin tevens bij aan de versterking van de lokale biodiversiteit.

Trefwoorden

amsterdam herbestemming alfred boeken woningbouw woongebouw rijnboutt telefooncentrale transformatie

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
4	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei
5	Robuust en energiezuinig depotgebouw voor Utrechtse collecties dinsdag, 13 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Voormalig V&D-pand in Maastricht wordt woon- en winkelcomplex

9 december 2024

Twee woongebouwen op plek oude Renault-garage in Zwolle

6 december 2024

De Pershal: destijds ruimte voor drukpersen, nu kantoor voor techbedrijf

5 februari

Rijnboutt presenteert masterplan derde fase vernieuwing Centrum Schalkwijk

14 november 2024

Uitbreiding voor winkelcentrum in Woerdense wijk Snellerpoort

10 september 2024

Kerk hervindt buurtfunctie als supermarkt

23 mei 2024

Transformatie voormalig warenhuis en bankgebouw in Dordrecht gereed

21 mei 2024

Mattijs Rijnboutt neemt afscheid van Rijnboutt

15 mei 2024

Cartooneske 'grachtenluchtbrug' verbindt Adyen-panden in Amsterdam

14 december 2023

AM, Rijnboutt en SVP winnen selectie voor transformatie oude rechtbank Amersfoort

12 december 2023

Rijnboutt biedt zijn BIM-expertise nu ook apart aan via Boltt

16 oktober 2023

Anterieure overeenkomst voor gebiedstransformatie Belcanto-terrein Haarlem

4 april 2023

Een golvende mijlpaal in Amsterdam Buitenveldert

20 december 2022

Redevco wil C&A-pand Groningen herontwikkelen tot woon- en winkelgebouw

16 september 2022

Zes gesloten bouwblokken naar ontwerp van Rijnboutt als sluitstuk van Holland Park

26 augustus 2022

Hudson's Bay-panden op Rokin nu onderkomen van betaalplatform

22 juli 2022

Drakaterrein op noordoever IJ transformeert tot hoogstedelijk woon-werkgebied

1 april 2022

Video + extra foto's: Holocaust Namenmonument

20 september 2021

Bedrijventerrein aan spoor Hilversum wordt woon- en werkgebied

23 augustus 2021

Bouw woningbouwproject HAAVE in Haarlem van start gegaan

2 juli 2021

Nieuw directieteam en management voor Rijnboutt

28 mei 2021

Rijnboutt transformeert verborgen telefooncentrale naar woningen

27 januari 2021

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Frederik Vermeesch over ontwerpen vanuit de context

3 september 2021

Andere nieuwsberichten

Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML

Gisteren, 14:00

ASML, gemeente Eindhoven, Nudus en Sweco Architects hebben het Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan gepresenteerd voor een mogelijke uitbreiding van ASML aan de noordzijde van de Brainport Industries Campus.

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

15 mei, 12:15

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

15 mei, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

15 mei, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

15 mei, 1:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

15 mei, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

14 mei, 5:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

14 mei, 9:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.