Filips van Almondestraat,-Amsterdam, situatie 2018

Filips van Almondestraat,-Amsterdam, situatie 2024

Gif van axonometrie

Begane grond

Eerste verdieping

Doorsnede

Omgeving en dak

Tweede verdieping

Een monumentale telefooncentrale herbestemd als verborgen woongebouw

11 december 2024, 17:01

Een voormalige PTT-telefooncentrale, gelegen binnen een gesloten bouwblok in De Baarsjes, Amsterdam-West, heeft een nieuwe bestemming gekregen als woongebouw. Het ontwerp van Rijnboutt combineert zorgvuldig het inspelen op hedendaagse eisen en behoeften met herstel en behoud van de oorspronkelijke architectuur uit 1926.

Verscholen binnen een gesloten bouwblok, op een verlaten parkeerterrein staat een voormalige PTT-telefooncentrale. Het tweelaagse gebouw, ontworpen door architect Alfred Boeken, is gebouwd in 1926. In die periode was er grote behoefte aan telefoonverbindingen, maar weinig ruimte. De centrale werd als onderdeel van de uitbreiding van Plan West midden in een woonblok gepland.

De begane grond bood de opslag en de technische ruimte. Op de eerste verdieping bevond zich de daadwerkelijke centrale waar medewerkers handmatig de telefoonverbindingen maakten. Het gebouw is in de jaren 1960 meermaals verbouwd en uitgebreid. Het interieur is grotendeels intact gebleven, maar de buitenkant van het pand heeft aanzienlijke veranderingen ondergaan.

Woonfunctie met groene tuin
Rijnboutt kreeg in 2017 van GPS Vastgoed de opdracht om voor het gebouw – dat sinds 2009 gemeentelijk monument is – een herbestemming tot woon- of kantoorgebouw te onderzoeken. Na intensieve samenwerking met gemeente en omwonenden, zo meldt het architectenbureau, is gekozen voor een woonfunctie.

De transformatie is dit jaar afgerond en de voormalige telefooncentrale biedt nu ruimte aan achttien stadswoningen en twee appartementen. De woonfunctie sluit aan bij de verdichtingsopgave van stadsdeel De Baarsjes.

Op advies van Rijnboutt is bovendien het parkeerterrein omgevormd tot een collectieve binnentuin. Daarmee biedt het project tegenwicht aan de klimaatproblematiek waarmee De Baarsjes kampt; door het hoge percentage verharde buitenruimte ervaart het stadsdeel hittestress en – afhankelijk van het seizoen – wateroverlast dan wel -tekort.

Passend maar hedendaags
De ontwerpaanpak voor het woongebouw omschrijft Rijnboutt als “een vorm van doelgerichte terughoudendheid”. De logica van de oorspronkelijke architectuur is als uitgangspunt genomen en het bureau heeft ingezet op het leesbaar houden van ‘het gebouw als geheel’. Alle ontwerpbeslissingen zoeken aansluiting bij het bestaande gebouw, wat ook de verbinding met de buurt verstevigt.

Zo zijn kunststof panelen op de tweede verdieping vervangen door houten kozijnen, passend bij de oorspronkelijke ontwerpbenadering. Tegelijkertijd voldoen ze technische en energetische aan hedendaagse eisen. Op de begane grond zijn terrasdeuren toegevoegd als toegang tot de binnentuin en als tweede vluchtweg. Het dak heeft zijn oude lichtstraat teruggekregen. De schoorsteen – het enige verticale element in een verder horizontale compositie – is behouden.

Van het interieur zijn de ruimtelijke kwaliteiten, alsook de trappenhuizen en hoofdentree met glas-in-loodramen behouden. Bij de indeling van de individuele woningen heeft Rijnboutt de betonnen hoofddraagstructuur als motief in het zicht gehouden. Oorspronkelijke materialen, ritmiek en repetitie waren maatgevend, legt het bureau uit.

Verschillende tijdslagen
In het algemeen heeft Rijnboutt in het ontwerp de niet-originele elementen verwijderd en gevels en interieur aangepast aan de nieuwe functie. Het architectenbureau heeft daarbij het gebouw niet willen terugbrengen in originele staat of willen historiseren. “De uitkomst is een gebouw met verschillende tijdslagen die alle verwijzen naar dezelfde bron.”

Het ontwerp is omkeerbaar, meldt het architectenbureau verder. Mocht in de toekomst een invulling met andere woningtypologieën of een geheel andere bestemming voor het gebouw gewenst zijn, dan kan het pand opnieuw worden ingedeeld binnen de ‘logica van de oorspronkelijke architectuur’, aldus Rijnboutt.

Binnentuin
Als onderdeel van het project is de parkeerplaats getransformeerd tot groene collectieve binnentuin. Deze voorziening voor de bewoners van de voormalige telefooncentrale bevordert niet alleen de sociale cohesie, maar zorgt ook voor vermindering van hittestress door groen en schaduw en een verbeterde waterretentie met een doorlaatbare bodem. Met nestkasten voor vogels en een verscheidenheid aan bloeiende planten voor insecten draagt de binnentuin tevens bij aan de versterking van de lokale biodiversiteit.

Trefwoorden

amsterdam herbestemming alfred boeken woningbouw woongebouw rijnboutt telefooncentrale transformatie

1	Vijf nominaties voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025 maandag, 1 september
2	Woontoren De Vrijheid door Atelier Kempe Thill in Bajeskwartier opgeleverd maandag, 1 september
3	Verbouwd kantoorpand Breda weerspiegelt identiteit specialist in koelhuizen woensdag, 27 augustus
4	Architectenweb Sportzomer: Richard Proudley zet zijn hoofd ‘op stil’ tijdens krachttraining woensdag, 27 augustus
5	Chris Collaris benoemd tot partner bij i29 architects woensdag, 27 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

Voormalig V&D-pand in Maastricht wordt woon- en winkelcomplex

9 december 2024

Twee woongebouwen op plek oude Renault-garage in Zwolle

6 december 2024

De Pershal: destijds ruimte voor drukpersen, nu kantoor voor techbedrijf

5 februari

Rijnboutt presenteert masterplan derde fase vernieuwing Centrum Schalkwijk

14 november 2024

Uitbreiding voor winkelcentrum in Woerdense wijk Snellerpoort

10 september 2024

Kerk hervindt buurtfunctie als supermarkt

23 mei 2024

Transformatie voormalig warenhuis en bankgebouw in Dordrecht gereed

21 mei 2024

Mattijs Rijnboutt neemt afscheid van Rijnboutt

15 mei 2024

Cartooneske 'grachtenluchtbrug' verbindt Adyen-panden in Amsterdam

14 december 2023

AM, Rijnboutt en SVP winnen selectie voor transformatie oude rechtbank Amersfoort

12 december 2023

Rijnboutt biedt zijn BIM-expertise nu ook apart aan via Boltt

16 oktober 2023

Anterieure overeenkomst voor gebiedstransformatie Belcanto-terrein Haarlem

4 april 2023

Een golvende mijlpaal in Amsterdam Buitenveldert

20 december 2022

Redevco wil C&A-pand Groningen herontwikkelen tot woon- en winkelgebouw

16 september 2022

Zes gesloten bouwblokken naar ontwerp van Rijnboutt als sluitstuk van Holland Park

26 augustus 2022

Hudson's Bay-panden op Rokin nu onderkomen van betaalplatform

22 juli 2022

Drakaterrein op noordoever IJ transformeert tot hoogstedelijk woon-werkgebied

1 april 2022

Voormalige telefooncentrale herbestemd tot woon-werkgebouw met optopping

18 juni

Video + extra foto's: Holocaust Namenmonument

20 september 2021

Bedrijventerrein aan spoor Hilversum wordt woon- en werkgebied

23 augustus 2021

Bouw woningbouwproject HAAVE in Haarlem van start gegaan

2 juli 2021

Nieuw directieteam en management voor Rijnboutt

28 mei 2021

Rijnboutt transformeert verborgen telefooncentrale naar woningen

27 januari 2021

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Frederik Vermeesch over ontwerpen vanuit de context

3 september 2021

Andere nieuwsberichten

'Vakantiewoonbuurt' Happy Days wint Gemma Smid Architectuurprijs Zoetermeer 2025

Vandaag, 14:39

De vakjury kende het ruim 200 woningen omvattende project de hoogste eer toe, terwijl het publiek Happy Days samen met het tuinpaviljoen Zoete Aarde als gedeelde winnaar aanwees. De vakjury gaf het laatstgenoemde project een eervolle vermelding.

Open Kaart ontwerpt erf voor gebiedscoöperatie

Vandaag, 13:00

In de polder Nijbroek, vlak bij Deventer, zijn vier schuurwoningen rond een gedeeld erf gebouwd.

Jubileumeditie 25-jarig AFFR start met speelfilm The Great Arch

Vandaag, 11:30

AFFR breekt dit jaar met een traditie. In plaats van een documentaire opent het jubilerende Rotterdamse architectuurfilmfestival met een speelfilm.

Zeven biobased woningen op de plek van een voormalig tuincentrum

Vandaag, 10:22

Midden in een bouwblok in het zuiden van Nijmegen zijn zeven biobased woningen verrezen. De houten woningen zijn gebouwd op de plek van een voormalig tuincentrum, waarvan nog sporen zichtbaar zijn in het landschapsontwerp.

ING en Rabobank stoppen 200 miljoen euro in Nationaal Warmtefonds

Vandaag, 11:58

Het fonds verwacht dat de bijdrage 12.500 huishoudens helpt bij het energiezuiniger maken van hun woning. Met een lening kunnen ze bijvoorbeeld een warmtepomp aanschaffen of hun vloeren isoleren.