19de-eeuwse stervormige uitleg

Artefact in stand houden

Twee musea in een gebouw

Positie van het 21e-eeuwse museum in het 19e-eeuwse museum

Verdeling programma

Routing museum

19de-eeuwse stervormige uitleg

Artefact in stand houden

Twee musea in een gebouw

Positie van het 21e-eeuwse museum in het 19e-eeuwse museum

Verdeling programma

Routing museum

KMSKA heropent na verbouwing van elf jaar

26 september 2022, 15:12

Na een verbouwing van elf jaar heeft het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) afgelopen zaterdag, 24 september, de deuren weer geopend. KAAN Architecten maakte het ontwerp voor de renovatie en uitbreiding van het museum, met als opvallend besluit om de uitbreiding van het museum binnen het bestaande gebouw te ‘verbergen’.

De internationale prijsvraag voor een masterplan met het oog op renovatie en uitbreiding van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen werd in 2003 door KAAN Architecten gewonnen. Het bestaande gebouw is, zo legt KAAN Architecten uit, een van de laatste voorbeelden van de robuuste neoclassisistische architectuur van de stad. Echter, zo’n twintig jaar geleden was het gebouw verrommeld en in slechte technische staat.

Naast het feit dat die omstandigheden vroegen om een renovatie van het 19^de-eeuwse gebouw, wenste het museum ook een uitbreiding. Nu het museumgebouw de deuren heeft heropend, biedt het als het ware twee musea ineen: een 19^de-eeuws en een 21^ste-eeuws museum.

Museum binnen het museum
De uitbreiding met het 21^e eeuwse museum heeft KAAN Architecten volledig binnen het bestaande gebouw opgelost; het is “als autonome entiteit” gesitueerd in de vier bestaande patio’s, legt het architectenbureau uit. Als ‘white cubes’ vormen ze een sterk contrast met de gerenoveerde historische zalen en het gebouw als geheel.

“Het 19^de- en 21^ste-eeuwse museum konden niet meer en intenser van elkaar verschillen”, zegt Dikkie Scipio, architect en medeoprichter van KAAN Architecten. “Samen belichamen ze een emblematisch contrast in afmetingen, licht en sfeer, ontworpen als flexibele ruimtes voor toekomstige tentoonstellingen.”

Gelijk met het renovatietraject van het museum zijn er sinds circa 2000 grote publieke investeringen gedaan die tot een ware transformatie van de buurt hebben geleid. Juist om de kracht van het oorspronkelijke gebouw en zijn rol als erfgoed binnen de snel veranderende buurt te onderstrepen, heeft het architectenbureau ervoor gekozen vanaf de straat de verbouwing onzichtbaar te houden.

Twee routes
KMSKA is nu verdeeld in drie werelden, legt KAAN Architecten uit: het publieke entreegebied, de expositieruimten en de kantoren aan de achterzijde van het gebouw. Vanaf de Leopold de Waelplaats leidt een monumentale trap omhoog naar de entree van het museum. Achter de zorgvuldig gerestaureerde eikenhouten deuren bevindt zich de ontvangsthal met museale voorzieningen zoals een interactieve informatiezone, café, auditorium en museumwinkel.

Een grote ronde trap leidt terug naar het straatniveau waar zich de bibliotheek, garderobe en een tweede entree voor groepen bevinden. Vanuit de ontvangsthal kan de bezoeker ook de majestueuze de Keyserzaal (vernoemd naar de kunstschilder Nicaise de Keyser) betreden. Deze zaal is ankerpunt in de twee routes die de bezoeker in het museum kan afleggen.

De ene route voert, via de staatsietrap omhoog, naar de hoofdverdieping van het gerenoveerde 19d^e-eeuwse museum. De andere route, recht vooruit, leidt bezoekers naar het nieuwe 21^ste-eeuwse museum.

Historische zalen
Het historische museum biedt een enfilade van expositiezalen in donkerroze, olijfgroen en rood; eiken deuren, hoge pilasters en gipsen plafondornamenten dragen bij aan het gevoel van klassieke grandeur en het kleurenpalet refereert aan de originele kleuren van het museum.

De grote vensters van de eerste verdieping bieden vanuit de lichte, bescheiden interieurs een blik op de stedelijke omgeving. Daklichten en elegante sofa’s zorgen op de tweede verdieping zorgen voor een aangenaam verblijf tussen de grote meesters. Hoogtepunten van de collectie toont het KMSKA in de imposante Rubens- en Van Dyckzalen in het hart van het gebouw.

Oogverblindend
Midden in het gebouw ligt ook het nieuwe 21^ste-eeuwse museum, gesitueerd in de vier oorspronkelijke patio’s, met een eigen routing. De expositiezalen zijn volledig wit en ontvangen daglicht via 198 driehoekige, driedimensionale daklichten, aangevuld met vier grote lichtvallen. De daklichten met geïntegreerde kunstverlichting zijn zodanig ontworpen dat zij het daglicht verzachten en in donkerder seizoenen het gebrek aan lichtinval compenseren.

Ook de hoogglansvloeren dragen bij aan de bewust oogverblindende beleving van het nieuwe museum, meldt KAAN Architecten. De opeenvolging van sterk verticaal georiënteerde ruimtes zonder eigen uitgesproken materiële identiteit vormt een duidelijke tegenstelling met het historische karakter van het oorspronkelijke gebouw.

Daar waar de uitbreiding de solide massa van het originele gebouw doorsnijdt, heeft het architectenbureau subtiele marmeren vlakken toegevoegd. Dit is gedaan als spiegeling van de elegante materialisatie van het 19^de-eeuwse museum, aldus het bureau.

Kwetsbaar en buitenformaat
Een rechte, verrassend lange trap verbindt de nieuwe expositiezalen op de eerste verdieping met die op de bovenste verdieping. Een tussenverdieping huisvest de kwetsbaarste kunst, zoals etsen, tekeningen en schetsen. Deze ‘donkere kamers’ zijn uitgevoerd in een intens blauwe kleur. Het palet van het nieuwe museum is een helderder variant op de kleuren van het originele museum.

Het depot, gesitueerd in de oude atoomschuilkelder op straatniveau. Buitenformaat schilderijen – groter zelfs dan de reeds imposante toegangsdeuren, aldus KAAN Architecten – kunnen vanuit het depot via een ingenieus systeem van vloer- en plafondluiken naar de bovengelegen verdiepingen worden getransporteerd.

Proces
KAAN Architecten werkte, na het winnen van de competitie, van 2003 tot 2010 aan de ontwikkeling van het masterplan. Het ontwerp startte in januari 2010, de bouwperiode liep van december 2011 tot augustus 2022. In totaal betreft het project 30.000 m². De projectkosten bedragen circa 66 miljoen euro; de totale investering van het Departement voor Cultuur, Jeugd en Media van de Vlaamse Overheid in de herontwikkeling van het gebouw is circa 100 miljoen euro.

In maart 2021 publiceerde Architectenweb een artikel over het KMSKA na rondleiding door architect Dikkie Scipio in het gebouw.

Trefwoorden

museum uitbreiding gebouw kaan architecten renovatie antwerpen koninklijk museum voor schone kunsten antwerpen belgië kmska

1	De Nieuwe Eindhoven gaat nieuwe fase in maandag, 27 november
2	Facelift maakt kantoorgebouw in Buitenveldert veel transparanter woensdag, 22 november
3	Keuterij getransformeerd tot eigentijds woonhuis vrijdag, 24 november
4	Grosfeld Bekkers van der Velde wint selectie clubgebouw Roelofarendsveen maandag, 27 november
5	Boomplantceremonie markeert start bouw La Serre van MVRDV vrijdag, 24 november

Gerelateerde nieuwsberichten

KAAN Architecten geselecteerd voor ontwerp gerechtsgebouw in Nancy

28 september 2022

Team met KAAN en DELVA wint tender ‘Poort van de Prijkels’ in Vlaanderen

19 juni

Daniel Libeskind ontwerpt vernieuwde Boerentoren in Antwerpen

23 november 2022

Team met KAAN Architecten ontwerpt nieuw havencoördinatiecentrum Antwerpen

17 november

Wetenschappers: musea moeten geuren en meuren

17 november

KAAN Architecten geeft KMSKA in Antwerpen nieuwe dimensie

3 maart 2021

Eerste monografie van KAAN Architecten verschenen

24 juni 2022

Voorlopig ontwerp hoogbouwproject Lumière Rotterdam gepresenteerd

16 juni 2022

Renovatie voor hoekgebouw Overtoom en Stadshouderskade Amsterdam

13 juni 2022

Zalmhaventorens KAAN Architecten slaan brug tussen hele hoge buur en omgeving

13 mei 2022

KAAN Architecten geselecteerd voor verbouwing Museum Catharijneconvent

20 april 2022

Duits faculteitgebouw naar ontwerp van KAAN Architecten opgeleverd

15 februari 2022

KAAN Architecten presenteert ontwerp Onderwijscentrum RuG

3 september 2021

De ongewenste Walvis werd een luchtige buurtgenoot

8 juni 2021

KAAN Architecten presenteert eerste film op platform Minutes

21 mei 2021

Nieuwe rechtbank van Amsterdam heeft rijke binnenwereld

29 april 2021

Ruimtelijke en ingetogen herdenkingsplek te midden van de natuur

26 november 2020

KAAN Architecten realiseert compact multifunctioneel gebouw in Nantes

20 februari 2020

Crematorium van KAAN Architecten ligt waardig in het landschap

13 november 2018

Ingetogen en krachtig gebouw voor Tilburg University van KAAN Architecten

25 september 2018

Vijftiende Architectuurboek Vlaanderen houdt vakgebied spiegel voor

13 oktober 2022

Vlaamse overheid verwerft originele plannen KMSKA

4 november 2022

Universiteit Antwerpen bouwt nieuw hart voor Campus Drie Eiken

8 december 2022

KAAN Architecten presenteert opgeleverd House of Communication München

20 januari

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Een thuiskomen voor Bedaux de Brouwer Architecten

Gisteren, 14:30

Bedaux de Brouwer Architecten betrekt gerenoveerd gemeentelijk monument dat ontworpen werd door oprichter Jos. Bedaux.

Bouw van The Baan Tower nu echt van start

Gisteren, 13:36

Samen met Wethouder Chantal Zeegers (Klimaat, Bouwen en Wonen), ABN AMRO en andere partners werd de start van de bouw feestelijk ingeluid.

Mei transformeert Gasometer in Münster tot duurzaam woongebouw

Gisteren, 13:17

De tender voor de transformatie van de monumentale Gasometer in Münster is gewonnen door een interdisciplinair team bestaande uit UTB Berlin, Mei architects and planners, Peter Bastian Architekten, Engie en Inside Outside.

Bij nai010 uitgevers verschijnt publicatie over natuurinclusieve architectuur

Gisteren, 09:02

De nieuwe publicatie ‘Stadsnatuur bouwen. Naar een natuurinclusieve architectuur’ is een pleidooi voor een natuurinclusieve en bio-receptieve architectuur.

Duits energieconcern RWE steekt 55 miljard in duurzame projecten

Gisteren, 16:06

Het Duitse energieconcern RWE is van plan tot en met 2030 wereldwijd in totaal 55 miljard euro te investeren in duurzame energiebronnen en andere schone projecten.

Frankrijk maakt stranden, parken en bossen rookvrij

Gisteren, 14:48

Frankrijk breidt het aantal zones in het land uit waar niet gerookt mag worden. Stranden, openbare parken, bossen en de omgeving van scholen worden aan de lijst toegevoegd.

Stedelijk Museum krijgt eind 2024 weer een beeldentuin

Gisteren, 11:27

Het Stedelijk Museum krijgt in het najaar van 2024 weer een beeldentuin. Dat maakt het Amsterdamse museum dinsdag bekend.

CBS: steun voor kernenergie in Nederland neemt toe

Gisteren, 09:50

Het CBS stelt dat vooral mannen, ouderen en hoogopgeleiden voorstander zijn van kernenergie.

Lagere straffen in langslepende Vestia-zaak na hoger beroep

27 november, 1:49

De veroordeelden sloten jarenlang bij banken voor tientallen miljarden euro's aan contracten af voor zogeheten derivaten, financiële producten die beschermen tegen rentestijgingen.