Situatie

Begane grond

Eerste verdieping

Tweede verdieping

Zevende verdieping

Achtste verdieping

Negende verdieping

Doorsnede AA

Doorsnede BB

Noordgevel

Oostgevel

Detail gevel

Detail vide

Transformatie

Renovatieproces

De ongewenste Walvis werd een luchtige buurtgenoot

8 juni 2021, 14:06

Het kantoorgebouw De Walvis op het Amsterdamse Bickerseiland voldeed na ruim 55 jaar niet meer aan de standaard van de hedendaagse werkplek. In opdracht van de Maarsen Groep heeft KAAN Architecten een ontwerp gemaakt waarmee het prominente gebouw rigoureus is omgevormd tot een licht en eigentijds kantoorgebouw.

Begin jaren 60 van de vorige eeuw zag projectontwikkelaar F.H. Gaus het Bickerseiland in Amsterdam voor zich als een klein Manhattan. Ondanks protesten van bewoners wist de ontwikkelaar De Walvis, vernoemd naar een historische scheepswerf in de buurt, als eerste nieuw kantoorgebouw in het voormalige havengebied te realiseren.

Nog eens vier kantoorgebouwen waren gepland, maar zijn uiteindelijk niet van de grond gekomen. Hier begon namelijk ook een omslag in het gemeentelijk beleid, van city-vorming naar bouwen voor de buurt, vertelt KAAN Architecten.

Indringer
Het gebouw met circa 10.000 m² bruto vloeroppervlak kan gelden als kenmerkend voor de rationele kantoorbouw uit de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw. Het is ontworpen door architect W.F. Lugthart, die vooral bekend is van het Diaconessenziekenhuis in Eindhoven, het eerste ziekenhuis dat als een hoog schijfgebouw is uitgevoerd.

De Walvis werd door de bewoners van Bickerseiland en de andere westelijke eilanden niet als een architectonische verrijking gezien, maar eerder als een indringer in het gebied. KAAN Architecten heeft getracht met een nieuwe architectonische verschijningsvorm het gebouw van een dreiging tot een vriendelijke buurman te maken.

Daarnaast heeft het verzoek van opdrachtgever de Maarsen Groep om een ‘hippe en industriële uitstraling’ met een ‘wow-factor’ voor het vernieuwde gebouw gefungeerd als leidraad bij het ontwerp. Ook is een hoge mate van functionaliteit nagestreefd. Het kantoorgebouw is op de betonnen draagstructuur na volledig vernieuwd.

Sculpturaal
Geïnspireerd door het werk van beeldend kunstenaar Donald Judd – denk aan zijn reeksen van tegen de muur bevestigde rechthoekige elementen – zijn de horizontale strepen van de nieuwe De Walvis optisch los van elkaar gemaakt. De ‘minimalistische sculpturaliteit’ is overigens ook herleidbaar naar eerdere gebouwen van KAAN Architecten.

De vloeren steken rondom het vrijwel vierkante gebouw bijna een meter uit en vormen de massief ogende donkerkleurige banden; in feite zijn deze banden lichte, holle metalen constructies. In het interieur zijn op verschillende plekken sparingen in de vloeren aangebracht het eventueel koppelen van verdiepingen als daaraan behoefte ontstaat, legt het architectenbureau uit.

Patrijspoorten
Het effect van zwevende bouwlagen wordt versterkt door de terug liggende stroken driedubbel glas rond de verdiepingen. De ramen van vloer tot plafond zijn gevat in dunne, nagenoeg onzichtbare verticale sponningen. Om het geheel niet al te fragiel te laten lijken, zijn in een strak ritme glazen patrijspoorten in de ramen geplaatst.

Deze ronde ramen zitten van binnen gezien op ooghoogte in de glazen gevel en zijn met een klik te openen. Ze zijn op te vatten als een verwijzing naar het maritieme verleden van het gebied, maar vooral herinneren de patrijspoorten aan de vroegere tuimelramen van De Walvis, aldus KAAN Architecten.

Licht en ruimtelijk
De bestaande draagstructuur van De Walvis dicteerde een verdiepingshoogte van nauwelijks 3 meter bruto, vertelt het architectenbureau. Daardoor bleek het noodzakelijk alle techniek op de verdiepingen in het zicht te houden; door het maximaal vrijhouden van de verdiepingshoogte kon KAAN Architecten het gebouw luchtiger maken dan het voorheen voor de gebruikers voelde.

De grote ramen, het zicht op de omgeving en het invallende daglicht werken mee aan het luchtiger interieur van het vernieuwde De Walvis . “Dat is vooral het geval als binnen de lichten aan zijn”, aldus de architecten. “Licht, ruimte en zicht, daar was het om begonnen, naast helderheid en een welsprekend voorkomen.”

Nog een aantal ingrepen draagt bij aan een ruimtelijke werking. Zo heeft het architectenbureau er voor gekozen de – rijk met marmer beklede – ontvangstverdieping op de begane grond terug te leggen; tevens is een zware daklijst, die voorheen De Walvis visueel naar beneden drukte en het gebouw een plomp aanzicht gaf, niet meer toegepast.

Met de vernieuwing van het gebouw heeft De Walvis ook het predicaat BREEAM Excellent verworven.

Trefwoorden

amsterdam renovatie de walvis bickerseiland kaan architecten w.f. lugthart kantoorgebouw

1	Entree ziekenhuis Rijnstate in Arnhem op duurzame wijze vernieuwd donderdag, 31 juli
2	Het Binnenhof – negen projecten en een podcast dinsdag, 29 juli
3	Woonwerk Architecten transfomeert panden in Antwerps Schipperskwartier tot woongebouw vrijdag, 1 augustus
4	Architectenweb Sportzomer: Gaelle Mys nam als turnster drie keer deel aan de Spelen woensdag, 30 juli
5	Architectenweb Sportzomer: Floris van der Poel verkent binnen- en buitenland op de racefiets maandag, 4 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

Plannen voor een veerkrachtige stad; KAAN Architecten in Amsterdam

16 september 2020

Interieur met transparantie en discretie voor advocatenkantoor

29 juni 2021

Ingrijpende verbouwing van De Walvis naar ontwerp van KAAN

24 juni 2019

KAAN Architecten geselecteerd voor ontwerp gerechtsgebouw in Nancy

28 september 2022

Team met KAAN Architecten ontwerpt nieuw havencoördinatiecentrum Antwerpen

17 november 2023

Eco-museum en Orla Piratininga Park in Rio de Janeiro door team met KAAN Architecten voltooid

27 februari

KAAN Architecten presenteert eerste film op platform Minutes

21 mei 2021

Nieuwe rechtbank van Amsterdam heeft rijke binnenwereld

29 april 2021

KAAN Architecten geeft KMSKA in Antwerpen nieuwe dimensie

3 maart 2021

Transformatie Galeries Modernes Rotterdam tot hotel gestart

22 februari 2021

Multifunctioneel complex met hoge toren op plek Lumièrepand Rotterdam

16 december 2020

Hoogste punt voor woontorens Zalmhaven II en III Rotterdam

15 december 2020

Ruimtelijke en ingetogen herdenkingsplek te midden van de natuur

26 november 2020

KAAN Architecten presenteert bezoekerscentrum Amerikaanse Begraafplaats Margraten

23 november 2020

KAAN Architecten presenteert The Stack op Overhoeks

24 april 2020

KAAN Architecten geselecteerd voor onderwijscentrum RuG

9 maart 2020

KAAN Architecten realiseert compact multifunctioneel gebouw in Nantes

20 februari 2020

Vernieuwd en uitgebreid Nationaal Museum Kamp Vught geopend

5 december 2019

KAAN verbindt CMA-gebouw bij Lille met landschap

5 september 2019

Crematorium van KAAN Architecten ligt waardig in het landschap

13 november 2018

Ingetogen en krachtig gebouw voor Tilburg University van KAAN Architecten

25 september 2018

Wetenschapsinstituut ISMO van KAAN in gebruik genomen

12 september 2018

Kantoor van staal voor MCB International

2 augustus 2021

Duits faculteitgebouw naar ontwerp van KAAN Architecten opgeleverd

15 februari 2022

KMSKA heropent na verbouwing van elf jaar

26 september 2022

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Toren van Babel

Gesprek met Aldo Trim over complexe binnenstedelijke hoogbouw

10 april

Andere nieuwsberichten

Architectenweb Sportzomer: Floris van der Poel verkent binnen- en buitenland op de racefiets

Gisteren, 09:13

Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de zevende aflevering spreken we met Floris van der Poel, die minimaal één keer per week op de racefiets stapt.

Woonwerk Architecten transfomeert panden in Antwerps Schipperskwartier tot woongebouw

1 augustus, 9:22

In het Antwerpse Schipperskwartier heeft WoonWerk Architecten een aantal panden getransformeerd tot woongebouw.

Entree ziekenhuis Rijnstate in Arnhem op duurzame wijze vernieuwd

31 juli, 9:07

Naar ontwerp van Gortemaker Algra Feenstra architects is afgelopen jaar de entree van ziekenhuis Rijnstate in Arnhem vernieuwd. De ingreep is een belangrijke stap in de modernisering en verduurzaming van het ziekenhuis.

Architectenweb Sportzomer: Gaelle Mys nam als turnster drie keer deel aan de Spelen

30 juli, 9:12

Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de zesde aflevering spreken we met Gaelle Mys die als turnster onder meer aan drie Olympische Spelen deelnam.