Zomerserie (7): Architect in... Portugal

14 augustus 2014, 15:36

Deze zomer interviewt Architectenweb een aantal Nederlandse architecten die zijn vertrokken naar het buitenland. Waarom hebben ze deze stap gezet, welke verschillen met werken in Nederland komen ze tegen en wat is hun toekomstperspectief? In deze zevende aflevering een gesprek met Rik den Heijer, die samen met zijn vrouw Carolina Sumares een bureau runt op het Portugese eiland Madeira. “We moeten soms dagelijks naar de bouwplaats om te controleren wat ze doen.”

Hoe is jullie bureau georganiseerd?
"Studiodois is een klein bureau. Meestal zijn we met z'n tweeën, soms hebben we hulp van een stagiair. We werken beide aan de verschillende opdrachten, maar voor elk project kiezen we één van de partners die hoofdverantwoordelijk is. Meestal doet Carolina de communicatie met de Portugese opdrachtgevers, aannemers en instanties. Ik ben de contactpersoon voor de buitenlandse opdrachtgevers.

Voor een Madeireens bureau zijn we vrij strak georganiseerd, eigenlijk zoals we gewend waren in Nederland. We houden ons aan afspraken, maken verslagen van gesprekken en hebben onze administratie op orde. De contacten zijn wel veel losser en minder zakelijk dan in Nederland. We zitten in het meer rurale deel van het eiland, waar iedereen elkaar kent. Het ene moment heb je een moeilijk gesprek met iemand over de begroting, het andere moment zit je in je zwembroek samen een biertje aan het strand te drinken."

Aan wat voor opdrachten werk je?
"Tot nu toe deden we hoofdzakelijk internationale prijsvragen en lokale residentiële projecten. In het begin ging het vooral om verbouwingen, momenteel werken we ook aan een aantal vrijstaande woningen. We merken dat we worden gevraagd voor projecten omdat we soms voor Madeireense begrippen ietwat onorthodoxe ontwerpbeslissingen nemen, wat mede door onze internationale ervaring is ingegeven. Voor opdrachtgevers van hier is het leuk om ‘iets aparts’ te krijgen, buitenlandse opdrachtgevers vinden het prettig een architect te spreken die hen snapt. Voor ons netwerk helpt het ook dat Carolina van hier komt, dat geeft mensen toch wat meer vertrouwen.

Helaas worden architecten hier minder gewaardeerd dan in Nederland. Veel mensen weten nauwelijks wat een architect doet en zien het betrekken van een architect bij een project als een overbodige luxe of administratieve noodzaak. Kleinschalige projecten worden bedacht door een aannemer of de opdrachtgever zelf, ondertekend door een willekeurige architect voor de bouwvergunning en vervolgens is er geen (esthetische) controle op wat er uiteindelijk wordt gebouwd. Wij doen hier uiteraard niet aan mee en proberen alleen projecten te doen waar we van het begin tot het eind aan kunnen werken."

Hoe ben je op Madeira terechtgekomen?
"Carolina en ik hebben elkaar leren kennen toen we bij hetzelfde bureau in Nederland werkten. Toen ik mijn baan verloor vanwege de recessie, besloten we dat het een goede aanleiding was om naar het buitenland te gaan. Niet omdat ik er geen vertrouwen in had dat het in Nederland nog zou lukken, maar vooral omdat het ons leuk leek. Eerst hebben we kort geprobeerd in Japan aan de slag te gaan, daarna hebben we ruim een jaar met veel plezier in São Paulo gewerkt.

We vonden echter dat het beter was om in ieder geval dicht bij één van de families te gaan wonen. We hadden toen al een opdracht in Madeira en bedachten dat de kans dat we een opdracht voor bijvoorbeeld een villa kregen hier groter was dan in Nederland. In Nederland en Brazilië hebben we vooral gewerkt aan publieke gebouwen, scholen en seriematige woningbouw. Wij vinden het op dit moment interessant om privéwoningen te maken en heel persoonlijk met de opdrachtgevers om te gaan."

Wat is typerend voor werken op Madeira?
"In onze rurale werkomgeving heeft een tekening niet zoveel betekenis. We werken soms met aannemers die geen tekeningen kunnen lezen en door sommige bouwers wordt een tekening slechts als een ‘startpunt’ gezien. We moeten vaak bijna dagelijks langs de bouwplaats om te controleren wat ze aan het doen zijn, anders maken ze wat ze zelf mooi lijkt. Bijvoorbeeld omdat ze ons voorstel niets vinden of het gewoon niet snappen.

Het gebeurt ook dat we onze tekeningen onder een hoop zooi in een hoekje vinden, en dat de timmerman rondloopt met een 3D-model dat we ter illustratie voor de opdrachtgever hadden gemaakt. Tegelijkertijd is het fantastisch dat hier nog ontzettend veel projectspecifiek en met de hand kan worden gedaan. Er is nauwelijks sprake van standaardisatie of prefabricatie van bouwmaterialen en zolang je geduld en tijd kunt opbrengen om uit te leggen hoe je iets wilt hebben, kunnen ze het maken."

Portugal heeft het economisch een stuk zwaarder dan Nederland. Is dat voelbaar op Madeira of is de situatie er toch heel anders?
"De slechte economische situatie in het land is hier goed te merken. Veel mensen emigreren en er zijn veel (bouw)bedrijven die zo goed als failliet zijn. Niet zelden komt dit doordat ze laat of helemaal niet door de overheid worden betaald voor werk dat ze al hebben uitgevoerd. Sommige aannemers krijgen geen materialen meer geleverd vanwege achterstallige betalingen, zodat de opdrachtgever dit direct moet bestellen bij de leverancier. Er worden in Madeira nauwelijks nog publieke werken gebouwd, maar gelukkig voor ons zijn er nog steeds mensen die hun eigen (vakantie)huis kunnen laten bouwen."

Zou je Madeira aanraden bij Nederlandse architecten?
"Hoewel het voor ons vooralsnog goed heeft uitgepakt, denk ik niet dat het reëel is om als Nederlandse architect nu naar Portugal of Madeira te verhuizen in de verwachting dat het makkelijker is om er een baan te vinden dan in Nederland. Daarnaast wordt er hier wat argwanend naar Nederlandse architectuur gekeken, die vaak uitbundiger is dan de ingetogen, wat conservatievere Portugese architectuur. Maar mocht je de kans hebben om tegen een redelijk salaris hier aan de slag te kunnen, zou ik dat zeker doen."

Denk je ooit weer terug te willen naar Nederland?
"Ik weet niet of ik ooit terug naar Nederland ga, maar ik heb nu geen intentie om hier weg te gaan. Het bevalt me goed hier. Er zijn wel dingen die ik mis, zoals mijn familie, fietsen en het (multi)culturele karakter van Rotterdam, maar de kwaliteit van leven die ik hier heb maakt een hoop goed. Zolang ik hier kan werken aan interessante projecten en de mogelijkheid heb af en toe naar Nederland of een grote stad op vakantie te gaan, zie ik geen reden om Madeira te verlaten."

Trefwoorden

studiodois portugal zomerserie rik den heijer madeira

1	MVRDV en Zecc Architecten transformeren Heerlense kerk tot stadsbad donderdag, 17 april
2	Bestemmingsplan Rijnhaven Rotterdam definitief donderdag, 17 april
3	Toch nog een goed idee voor Mona Keijzer dinsdag, 22 april
4	Circulair Nederlands paviljoen voor Expo 2025 Osaka geopend dinsdag, 22 april
5	Ingrijpende renovatie van een school voor speciaal onderwijs door EVA architecten donderdag, 17 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Meld je aan voor de zomerserie ‘Architect in het buitenland’!

3 juli 2024

Zomerserie: Architect in... Hongarije

23 juli 2024

Zomerserie: Architect in... Zwitserland

26 juli 2024

Zomerserie (8): Architect in... Engeland

19 augustus 2014

Nieuwe zomerserie: Ruimte voor iets anders

14 juli 2015

Studio Dois levert villa in Funchal op

1 december 2015

Zomerserie (9): Architect in... Zwitserland

21 augustus 2014

Zomerserie (10): Architect in… Oman

29 augustus 2014

Zomerserie (4): Architect in... Duitsland

5 augustus 2014

Zomerserie (6): Architect in... Panama

12 augustus 2014

Zomerserie (1): Architect in... Turkije

24 juli 2014

Zomerserie (2): Architect in... Brazilië

29 juli 2014

Nieuwe zomerserie: Architect in het buitenland

1 juli 2014

Zomerserie (5): Architect in... Australië

7 augustus 2014

Zomerserie (3): Architect in... China

31 juli 2014

Meld je aan voor de Architectenweb zomerserie ‘Offline’

29 mei 2019

Meld je aan voor de Architectenweb zomerserie ‘Offline’

5 juli 2019

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Concept PanoramaPark is winnaar van de prijsvraag Tweede Groene Ring Leiden

4 uur geleden

In het plan van Polyfern landscape architects, samen met Bureau Brick, InnoBeweegLab en Allard van Leerdam, meandert een ruim 15 kilometer lange groene ruimte door de stad en verbindt (bestaande) plekken en landschappen met elkaar.

Team Provast wint tender Amsterdam Muyskenkwartier met woonproject Hoeksteen

Vandaag, 13:59

Het winnende voorstel ‘Hoeksteen’, ontworpen door Studioninedots en ZUS, voorziet in 210 woningen in het huur- en koopsegment en wordt gerealiseerd met een houten kolomconstructie.

VenhoevenCS ontwerpt zwembad met houten draagconstructie dat zich letterlijk opent naar park

Vandaag, 12:30

In de zomer kunnen de glazen puien van Zwembad de Watergeus in Zoetermeer opengeschoven worden, zodat binnen en buiten letterlijk in elkaar overgaan, en de ligweide van het omliggende park direct bereikbaar is.

Circulair Nederlands paviljoen voor Expo 2025 Osaka geopend

Gisteren, 14:40

Minister-president Dick Schoof opent vandaag officieel het Nederlands paviljoen op Expo 2025 Osaka in Japan. Het is volledig volgens circulaire principes ontworpen en gebouwd door een Nederlands-Japans consortium met onder meer architectenbureau RAU.