Tentoonstelling Bouwen op woongeschiedenis

Arcam

De tentoonstelling ‘Bouwen op woongeschiedenis: van verzet tot vernieuwing’ toont de invloed van woonprotest en woonbeleid op historische en hedendaagse stedelijke vernieuwing in Amsterdam Noord, Zuidoost en Nieuw-West.

De tentoonstelling neemt je per stadsdeel mee langs de klassieke architectuurgeschiedenis, historische woonprotesten en de hedendaagse geleefde stad en legt kruisverbanden tussen de drie verhaallijnen. Met het hervertellen van deze verhalen wil Arcam laten zien dat de architectuurgeschiedenis van deze drie Amsterdamse stadsdelen meerstemmiger en rijker is dan de dominante vertelling.

In de wandvullende tentoonstelling (vanaf 15 november 2024 een jaar lang te zien bij Arcam) komen de resultaten van het jaarthema Hervertellingen samen.

Noord: een verhaal van transformatie en tweedeling
De architectuur van Amsterdam-Noord weerspiegelt een geschiedenis van voortdurende transformatie. De tuindorpen, de NDSM-werf en het Vliegenbos zijn iconen van vroege stadsontwikkeling, maar er is ook een schaduwzijde aan deze industriële ontwikkelingen. Al in de jaren 1920 was er verzet in de tuindorpen tegen slechte woonomstandigheden, met de Van der Pek-buurt als symbool van hedendaags protest. Recente toevoegingen zoals Buiksloterham en De Ceuvel tonen een mix van vernieuwende stedelijke ontwerpen. Vandaag pleiten bewonersbewegingen zoals “Verdedig Noord” en “Red Amsterdam-Noord” voor het behoud van hun wijken en vragen zij zich af of alle bewoners wel in gelijke mate profiteren van duurzaamheidsambities en nieuwe groenaanleg. Onder de noemer Ecogentrificatie wordt belicht hoe zonnepanelen en warmtepompen niet hetzelfde zijn als verduurzamingsprocessen van sociale woningbouw, en dat het ene stedelijke groen het andere niet is.

Nieuw-West: wijk met historische wortels en verzet
Nieuw-West staat bekend als de geniale ingeving van Cornelis van Eesteren, maar ook vrouwelijke ontwerpers zoals Jakoba Mulder, Koos Pot-Keegstra en Annie van Hattem hebben belangrijke bijdragen geleverd aan en in de Westelijke Tuinsteden. De transformaties van Parkstad (1998-2005) tonen hoe dit gebied zich voortdurend heeft aanpast aan moderne stedelijke behoeften en politieke ambities, en ook dat er gaandeweg meer oog is gekomen voor de afbraak van sociale netwerken in het kielzog van de sloop-nieuwbouw-operatie. In de jaren 90 was het August Allebéplein kortstondig het toneel van opstand, vergelijkbaar met huidige protesten zoals “Nieuw-West in Verzet” en in de Wildemanbuurt. De gevolgen van herstructurering van de buurt en de financiële crisis worden vooral gedragen door zittende bewoners en gentrificatie leidt niet vanzelfsprekend tot betere wijkvoorzieningen (voor iedereen). Intergenerationele woonproblematiek is een terugkerend thema.

Zuidoost: grass roots en imago in drie bouwgolven
Zuidoost, gebouwd volgens het Plan Nassuth, is nog maar ten dele herkenbaar als een verzameling van iconische honingraatflats zoals Kleiburg, Geldershoofd en Gravestein (ook bekend als de Gliphoeveflat, gekraakt in 1972 door bewoners met een veelal Surinaamse achtergrond als protest tegen een stadbestuur dat hen de toegang tot grote delen van de stad verbood) en gebouwen zoals het Zandkasteel. In verschillende bouwgolven veranderde het stadsdeel van vorm en samenstelling. Karspeldreef, Hondsrugpark en OBA Next geven een indruk van de voortgang van stedelijke vernieuwing. Het imago van Zuidoost is sterk beïnvloed door stigmatisering en negatieve beeldvorming, en bestaande structuren en netwerken worden nog altijd vaak genegeerd in top-down-processen, maar daarachter schuilt een rijke geschiedenis van veerkrachtige bewoners.

Van historisch filmmateriaal tot audioverhalen
Krantenkoppen, affiches, plattegronden en foto’s brengen het verleden en heden van Noord, Nieuw-West en Zuidoost tot leven. De podcasts ‘Van Tompouce tot Baklava’, ‘Red Amsterdam-Noord’ en de podcastserie over ecogentrificatie door Wouter Stroet, geven bewoners een stem, terwijl historische beelden en persoonlijke verhalen inzicht bieden in de strijd en transformatie van deze stadsdelen. In Nieuw-West deelt Soumeya Bazi de ervaringen van bewoners door audioverhalen, terwijl in Zuidoost persoonlijke verhalen en historisch filmmateriaal de sociale en architectonische veranderingen van de wijk belichten. Deze middelen verbinden het verleden met de huidige realiteit en tonen de inzet van bewoners voor een betere toekomst.

De tentoonstelling ‘Bouwen op woongeschiedenis: van verzet tot vernieuwing’ stimuleert bezoekers om na te denken over de complexe relatie tussen architectuur, woonprotest en -beleid.

Trefwoorden

amsterdam woongeschiedenis woonprotest sociale geografie stadsvernieuwing

Arcam

Organisator Arcam

Type Expositie

Locatie Arcam

Doelgroep Amsterdammers, Architecten, Stedenbouwkundigen, Landschapsarchitecten, activisten, stadsvernieuwers, sociaal geografen

Kosten €5,- Volwassenen / €2,50 Student / Onder 18 gratis

Andere evenementen

15 okt

Architectendag @ Sempergreen – Gevelgroen

Defensieweg 1, 3984 LR Odijk

Ontdek hoe groene gevels bijdragen aan klimaatadaptatie, biofiele architectuur en stedelijke verkoeling.

27 jun — 7 sep

Foto-expositie Dromen zonder Drempels

In de pergola’s van RAUM, op het Berlijnplein te Utrecht

Vanaf vrijdag 27 juni is op het Berlijnplein in Utrecht de fotoexpositie Dromen zonder Drempels te zien, een initiatief van RAUM. De expo laat zien hoe buitenspelen eruitziet als álle kinderen mee kunnen doen.