Erik de Ruiter

Zomerserie (9): Architect in... Zwitserland

21 augustus 2014, 14:01

Deze zomer interviewt Architectenweb een aantal Nederlandse architecten die zijn vertrokken naar het buitenland. Waarom hebben ze deze stap gezet, welke verschillen met werken in Nederland komen ze tegen en wat is hun toekomstperspectief? In deze negende aflevering een gesprek met Erik de Ruiter, die in Zwitserland werkt bij Oliv Brunner Volk Architekten. “Soms krijg ik het gevoel dat haakse hoeken uit den boze zijn.”

Waarom ben je in Zwitserland aan de slag gegaan?
“Na mijn afstuderen aan de TU Delft in 2010 ben ik direct in dienst getreden bij NN Architecten, waar ik al tijdens mijn studie werkte. Daar heb ik ongeveer drie jaar met veel plezier gewerkt. Ik kreeg er de kans om zelfstandig als architect te werken en heb bijvoorbeeld het hoofdkantoor van Van den Assem Schoenen ontworpen en uitgewerkt. Het was de bedoeling dat ik partner werd, maar de crisis had zo’n gigantische impact op het bureau gehad dat ik besloot om daar vanaf te zien.

Langzaam groeide het maatschappelijke besef dat de crisis niet snel zou overgaan en zich quasipermanent zou vestigen – vervolgens klinkt zelfs het huidige deuntje van het NOS-journaal in mineur. Het pessimisme sloeg ook toe in de BNA-kringen en ik vond het frustrerend dat mijn ontwikkeling als architect de dupe van die onmacht ging worden. Ik zag mijn hele generatie architecten tobben en belangrijke ervaring 'mislopen'.

Toen ik voor mijzelf had vastgesteld welke veranderingen de crisis met zich meebracht – het opdrogen van opdrachten, beknibbelen op kwaliteit over de hele breedte van het vak, de kortetermijnvisies van opdrachtgevers en de veranderende opgave van nieuwbouw naar verbouw – besloot ik tijdens een vakantie in Italië spontaan om me eens te oriënteren in Zürich. Om half zes ‘s ochtends ben ik op de trein gestapt en met mijn koffertje spontaan bureaus gaan bezoeken om te peilen of ik voor mijzelf daar toekomst zag.

Ik had geen CV of portfolio bij me en liep op mijn slippers in korte broek en verkreukeld vakantieoverhemd lukraak een handvol bureaus af. De chef van het derde bureau waar ik binnenstapte vroeg na tien minuten praten wanneer ik kon beginnen. Sinds anderhalf jaar ben ik hier vrolijk aan de slag en zit ik vol met de positieve energie waarnaar ik op zoek was.”

Verschilt een Zwitsers architectenbureau, wat betreft organisatie of bureaucultuur, veel van een Nederlands bureau?
“Ik heb de indruk dat de cultuur in Zwitserland conservatiever is dan in Nederland; dat heeft ook zijn weerslag op de onderlinge omgang en de organisatie van bureaus. De bureaus zijn hier hiërarchischer opgebouwd. Oliv Brunner Volk Architekten, waar ik op dit moment werk, is in organisatorisch opzicht echter geen typisch Zwitsers architectenbureau. We zijn momenteel met tien man, waarvan er vier partner zijn; van de partners is er maar één honderd procent Zwitser. De andere drie partners zijn half Zwitsers en brengen veel internationale invloeden in in het bureau.”

Hoe zien jouw werkzaamheden bij het bureau eruit?
“Ik denk dat mijn typische dag hier niet veel verschilt van de typische dag in Nederland. De meeste tijd breng ik intern door. De bouwmanager en de architect vormen een team dat het hele ontwerp en bouwproces op zich neemt. Door deze centrale ‘traditionele’ rol vinden ook de meeste afspraken bij ons op het bureau plaats.

We werken 42,5 uur per week, wat neer komt op 8,5 uur per dag. Met maar twintig vakantiedagen is het aardig doorwerken, hier. Wel is over het algemeen de verhouding tussen vrije tijd en werk hier heel gezond. Soms moeten we wat overuren maken voor een prijsvraag, maar de doelstelling is om alles binnen de normale arbeidstijden af te ronden.

Binnen het bureau word ik breed ingezet. In de basis maak ik deel uit van twee projectteams – Politiebureau Winterthur en Bejaardentehuis in Lenzburg. De werkzaamheden binnen die projecten lopen uiteen: van façadestudies maken, kleuren van tegeltjes uitzoeken en technische details ontwerpen, tot het controleren van constructietekeningen en de details op de bouwplaats. Naast deze projecten werk ik soms mee aan prijsvragen.”

Je had het over de ‘traditionele’ rol van de architect. Is zijn positie in Zwitserland anders dan in Nederland?
“In het algemeen denk ik dat de architect hier meer te zeggen heeft dan een architect in Nederland. Nieuws over een bouwproject wordt vaak door de architect en niet door de ontwikkelaar naar buiten gebracht. De architect staat in de krant en wordt om zijn mening gevraagd. Deze traditionele rol – de ‘Bouwmeester’ – geeft hem ook veel verantwoordelijkheid en maatschappelijke waardering.

De invloed van de architect in een project hangt, net als in Nederland, af van het type opdracht af. In de twee projecten waaraan ik nu werk – het politiebureau en het bejaardentehuis – zijn we samen met een bouwmanager ‘Generalplaner’. Dat komt erop neer dat je samen het project vanaf prijsvraag tot oplevering verzorgt. Zo loopt de honorering van de meeste externen ook via de architect. Wij hebben bijvoorbeeld bij het ‘Vorprojekt’ van het politiebureau van Winterthur al negentien externe adviseurs geselecteerd en ingeschakeld; ze staan dus bij ons onder contract. Dat maakt de architect bij die partijen belangrijk. Dat we zoveel verantwoordelijkheid hebben, maakt de verhouding met de opdrachtgever ook erg belangrijk.

De honorering is hier erg goed en dat zie je terug in de tijd die er hier wordt besteed aan het uitwerken van de projecten. Niets wordt overhaast besloten, alles wordt liefst tot op het laatste schroefje uitgetekend. Stramienmaten, regelmaat en modules zijn hier niet belangrijk. Soms krijg ik zelfs het gevoel dat ook haakse hoeken uit den boze zijn. In tegenstelling tot dat wat ik in Nederland gemaakt heb, kan ik hier veel vrijer ontwerpen. Het is meer boetseren met klei dan legosteentjes stapelen.”

Hoe is de economische situatie in het land?
“Er werd laatst een jeux des boules-wedstrijd georganiseerd op een hooggelegen plein in Zürich onder de noemer ‘Crane Spotting’. Op het oog getuigt het grote aantal bouwkranen van veel bouwactiviteit in Zürich en floreert de economie dus. In de laatste jaren verandert er echter het een ander. De maatschappij en economie zijn hier sterk verbonden met de EU en omdat het de laatste tijd nogal rommelt tussen de EU en Zwitserland heb ik het idee dat veel bedrijven op dit moment terughoudend investeren.

Daarnaast is er ook hier het laatste decennium veel voor de leegstand gebouwd. Megalomane projecten, zoals The Circle op Flughafen Zürich, die zo’n vijf jaar geleden gepland zijn, staan nu in de koelkast; penthouses van ambitieuze woningbouwprojecten staan leeg. Wel is er nog steeds veel vraag naar woningen in de stad en men wil erg graag verdichten. Dat is geen gemakkelijke opgave, omdat er veel van de stad beschermd is en de mogelijkheden binnen de regelgeving vaak minimaal zijn.

Is Zwitserland een aantrekkelijk werkterrein voor Nederlandse architecten?
“Ik kan Nederlandse architecten Zwitserland serieus aanraden. Er is op dit moment genoeg werk voor architecten en ik ben ervan overtuigd dat het voor elke architect een goede ervaring is. Het gebruik van andere materialen zoals ‘Sichtbeton’ en ‘Putz’, de Zwitserse precisie in alle facetten van het werk en de ontwerpvrijheid zijn bijvoorbeeld erg prettig. Verder is de taal relatief makkelijk onder de knie te krijgen en is Zwitserland niet ver van Nederland.

Als Nederlander voel ik me hier erg welkom. Zwitsers zijn overwegend positief over ons. Ze vinden ons positief, gezellig en waarderen ons aanpassingsvermogen. Ik zou architecten die een stap naar het buitenland overwegen adviseren eens goed naar Zwitserland te kijken. Op dit moment zie ik nog geen reden, maar ik sluit het ook niet uit, dat ik ooit terugkom naar Nederland. Ik heb een werkvergunning tot 2018 en tot die tijd blijf ik sowieso in Zwitserland. Er is hier nog een hoop te doen, ik kan me hier perfect ontwikkelen, ik ben hier voorlopig nog niet klaar.”

Trefwoorden

zürich erik de ruiter zwitserland oliv brunner volk architekten zomerserie

1	Nominaties Publiek gebouw van het Jaar 2025 bekend woensdag, 8 oktober
2	Realisatieovereenkomst voor hoogbouwcomplex De Sax op Wilhelminapier getekend maandag, 6 oktober
3	We verdienen betere pers dinsdag, 7 oktober
4	Woontoren Cunabula naast Thialfstadion bereikt finish dinsdag, 7 oktober
5	Vier genomineerden voor de Abe Bonnema Architectuurprijs 2025 woensdag, 8 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Meld je aan voor de zomerserie ‘Architect in het buitenland’!

3 juli 2024

Zomerserie: Architect in... Spanje

17 juli 2024

Zomerserie: Architect in... Hongarije

23 juli 2024

Zomerserie: Architect in... Zwitserland

26 juli 2024

Zomerserie: Architect in... Australië

30 juli 2024

Nieuwe zomerserie: Ruimte voor iets anders

14 juli 2015

Zomerserie (10): Architect in… Oman

29 augustus 2014

Zomerserie (6): Architect in... Panama

12 augustus 2014

Zomerserie (2): Architect in... Brazilië

29 juli 2014

Zomerserie (8): Architect in... Engeland

19 augustus 2014

Zomerserie (1): Architect in... Turkije

24 juli 2014

Zomerserie (7): Architect in... Portugal

14 augustus 2014

Zomerserie (3): Architect in... China

31 juli 2014

Zomerserie (4): Architect in... Duitsland

5 augustus 2014

Zomerserie (5): Architect in... Australië

7 augustus 2014

Meld je aan voor de Architectenweb zomerserie ‘Offline’

29 mei 2019

Meld je aan voor de Architectenweb zomerserie ‘Offline’

5 juli 2019

Toon alles

Andere nieuwsberichten

ONE Architecture & Urbanism werkt mee aan masterplan transformatie havengebied New York

Gisteren, 16:34

ONE Architecture & Urbanism werkt mee aan de transformatie van een vijftig hectare omvattend havengebied in New York tot een maritieme haven en een woonwijk.

Plan voor nieuwe buurt op plek hoofdkantoor ABN AMRO op de Zuidas

Gisteren, 13:56

Vastgoedinvesteerder Victory Group heeft plannen gepresenteerd voor de herontwikkeling van het hoofdkantoor van ABN AMRO op de Amsterdamse Zuidas.

Gortemaker Algra Feenstra voegt zorggebouw toe aan buurtschap

Gisteren, 11:52

Met het nieuwe expertisecentrum en servicegebouw ’t Spant komen zorg, ondersteuning en landschap samen.

‘Alexander Straub zet grote groep vakgenoten weg als niet-relevant’

Gisteren, 10:05

Alexander Pols reageert op het opiniestuk van collega-architect Alexander Straub over het congres ‘The Art of City Building: return to the Human Scale’.