THEMA: GEVEL

Sjoerd Soeters: gevel moet herkenning oproepen

6 december 2013, 10:32

Volgens Sjoerd Soeters moet een gevel een dialoog aangaan met de mensen op straat. Een abstracte gevel is in dat opzicht ‘ondoenlijk, misdadig zelfs’, aldus de architect en stedenbouwkundige. “Een gevel moet een gevoel van herkenning oproepen.”

Tekst Kirsten Hannema

Het balkon aan de trouwzaal van zijn Zaanse stadhuis wordt opgesierd door walvissen uit het Zaanse wapen, die elkaar kussen of met de staart een high five geven. En bovenin de klokgevel zie je twee met elkaar vervlochten ‘trouwringen’, waartussen een spermatozoïde naar beneden zwemt. Architect Sjoerd Soeters houdt van gevels met ‘een grapje’. Maar het ontwerpen van façades is voor hem een serieuze zaak.

“In de meeste moderne architectuur is de gevel het laatste dat ontworpen wordt. Denk aan het Corbusiaanse huis. Daarin draait alles om de maximale verbintenis tussen het interieur en het landschap, met open plattegronden, constructies van kolommen en vloeren die soms letterlijk naar buiten steken. In formeel opzicht is er geen sprake van een gevel.”

“Wij benaderen architectuur vanuit de stedenbouw. We scheppen openbare ruimte tussen gebouwen. De functie van de gevel is het begrenzen van die ruimte. En het bieden van enige beschutting aan de mensen die binnen wonen en werken – een huis is immers geen showroom.”

Oostpoort
In Amsterdam heeft Soeters op die manier een nieuwe woonbuurt ontworpen, rond de Oostergasfabriek. Het wijkje Oostpoort bestaat uit vrij smalle winkelstraten en een reeks pleinen, gedefinieerd door de omringende gebouwen.

Meest in het oog springend zijn de trommelvormige gevels, gemaakt van gele bakstenen, met halfronde ramen en bolle balkons - een golvende beweging van kleine en grotere cirkels die passanten door de trechtervormige ruimte begeleidt.

Hoe ontwerp je een goede gevel? “Het belangrijkste is dat de gevel een dialoog aangaat met de mensen in de straat. Ik vind het ondoenlijk – misdadig zelfs – om een abstracte façade te maken, een gebouw dat zegt: ik ben er, maar je weet niet wát ik ben. Het moet een gevoel van herkenning oproepen.”

Zaanstad
In Zaanstad kwam Soeters op het idee om, net als in het karakteristieke volksbuurtje de Domineestuin, het stadhuis op te bouwen rond een middenpad met aan weerszijden Zaanse huizen. Naar de straat toe hebben ze een formeel front - een rijkelijk gedecoreerde ‘valse’ gevel, de zijgevels zijn ‘wat rommeliger’.

Destijds imiteerden Zaankanters de Lodewijk XV-stijl, Soeters haalde inspiratie uit het werk van zijn favoriete architecten: Louis Kahn, I.M. Pei, Adolfo Natalini, Rafael Moneo, Aldo Rossi , Renzo Piano, Herzog en De Meuron. “Die methode – je beroepen op een vormentaal van buiten en deze in je eigen geknutsel verwerken – dát verbeeldt voor mij de Zaanse mentaliteit. Daarvoor hoef je niet te weten wie Kahn is.”

Gevels vormgeven is meer dan een beetje schetsen. Het is een zoektocht naar precies de goede kleuren en de ideale proporties. “Neem de Moneo-gevel. Waar we potdekselen hebben we een tien millimeter dik latje tussen de planken aangebracht, voor extra dieptewerking. En om de schaalsprong van Zaans huisje naar stadhuis te maken, hebben we de planken extra breed uitgevoerd.”

Dat het stadhuis, anders dan de Zaanse huisjes, met vezelcementplaten is bekleed, is volgens Soeters niet erg. Het gaat om het beeld. “We wilden aanvankelijk hout, maar het onderhoud bleek onbetaalbaar. Dit zijn goedkope gevels, en ze zien er nog steeds prima uit.”

Haverleij
Voor het kasteel dat Soeters bouwde in de door hemzelf ontworpen Vinex-wijk Haverleij bij Den Bosch, wilde hij gemetselde gevels die de suggestie wekken dat ze al driehonderd jaar oud zijn. Er zijn resten natuursteen tussen de bakstenen verwerkt, drukboogjes en de vereiste ventilatieroosters zitten verstopt achter nokjes. “De hoop is dat er nu mos op gaat groeien, of een varentje.”

Op de vraag of dit geen oneigenlijk gebruik is van moderne technieken, heeft de architect een duidelijk antwoord. “De techniek staat in dienst van de menselijke geest, van wat ik op sociaal gebied wil bewerkstelligen. Het is slechts een middel.”

Trefwoorden

gevel sjoerd soeters

1	Houthavenkade wordt nieuwe woonwijk voor Zaandam woensdag, 26 februari
2	‘Pi de Bruijn had vanaf het begin betrokken moeten worden bij de vernieuwing van het Binnenhof’ maandag, 24 februari
3	Concurrentie voor het vliegtuig dinsdag, 25 februari
4	OMA en Jaspers-Eyers ontwerpen nieuwe hoofdkantoor NMBS maandag, 24 februari
5	'Verborgen' woning in heuvel Kluisberg dinsdag, 25 februari

Gerelateerde nieuwsberichten

Biq: gevelontwerp is een spel binnen conventies

Spiegelgevel biedt ruim uitzicht met privacy

'Gevelontwerp gaat over creëren van rust'

Marlies Rohmer: beheersing ambacht essentieel

MVSA: gevel combinatie esthetiek en functionaliteit

OMA en Neutelings Riedijk sprekers congres Architectenweb

‘Mooi als de gevel een verrassing oplevert’

Octatube: ‘Koppelstuk tussen droom en realiteit’

'Ontwerp gevel kwestie van risico’s elimineren’

Rapp: 'Ik ben blij met de Hollandse baksteentraditie'

Oostpoort Amsterdam wordt officieel geopend

‘Retrohuizen’ duurder dan niet-traditionele woningen

Omvangrijke gebiedstransformatie van start

Bonnefantenmuseum eert architect Aldo Rossi

Woongebouw met grote glas-in-lood-ramen geopend

App met interactieve audiotour door Engelen

In Vinex-wijk blijven stellen langer samen

Soeters: een wijk met torens is on-Amsterdams

Erepenning Zaanstad voor Sjoerd Soeters

Provinciehuis Friesland officieel geopend

'Zaans' stadhuis officieel geopend

Winnaars Nederlandse Prix d’Excellence bekend

Bouw westelijk deel Oostpoort gestart

Internationale prijs voor centrum Zaandam

Gemeentehuis Gouda opent deuren

Zaanse architectuurprijs voor stadhuis

Andere nieuwsberichten

BUNK Hotel in Amsterdamse kerk opent deuren

Gisteren, 15:27

Aanstaande donderdag wordt in de voormalige Sint-Ritakerk in Amsterdam-Noord het BUNK-hotel geopend.

MVRDV ziet ruimte voor 'vertiports' in stedelijke gebieden voor kleinschalige luchtmobiliteit

Gisteren, 14:20

Samen met Airbus Urban Mobility, Bauhaus Luftfahrt, ETH Zürich en Systra heeft MVRDV onderzoek gedaan naar te integratie van kleinschalige luchtmobiliteit in stedelijke gebieden over de hele wereld.

Het Nieuwe Instituut toont architectuurarchief Nelly en Theo van Doesburg

Gisteren, 11:39

Centraal in de tentoonstelling staat de atelierwoning van het kunstenaarsechtpaar in Meudon. Ook wordt een nieuw licht geworpen op de rol van Nelly in het werk van Theo van Doesburg.

Afgeschuinde woning met gedraaide verdieping

27 februari, 4:34

Voor een particuliere opdrachtgever heeft het Rotterdamse bureau Jade architecten een villa in Berkel en Rodenrijs ontworpen.

Airbnb gaat gemeenten helpen met handhaven toeristische verhuur

Gisteren, 09:41

Airbnb gaat vrijwillig advertenties van verhuurders verwijderen als daar geen registratienummer in staat.

Tuin rijtjeshuis steeds kleiner, huisoppervlakte juist groter

27 februari, 4:26

Gemiddeld zijn voor- en achtertuin samen nog maar 87 vierkante meter groot.

Softwarebedrijf voor professionele vastgoedmarkt haalt miljoen euro op

27 februari, 1:49

Het Rotterdamse SaaS (Software as a Service)-bedrijf hello energy, gericht op de internationale vastgoedmarkt, heeft in een investeringsronde een miljoen euro opgehaald.

Erfgoed Deal selecteert eerste zeven projecten

27 februari, 11:44

De Erfgoed Deal verleent de komende drie jaar financiële steun voor integratie van erfgoed in plannen rond klimaatadaptatie, energietransitie en omgang met stedelijke groei en krimp.