Orsolya Mátyus en Ian Chaplin bij een door WeCare ontworpen elektrische autogarage in Solymár

De door WeCare ontworpen bij de elektrische autogarage in Solymár

Ontwerp voor een familiehuis in Csömör

Het familiehuis in Csömör in aanbouw

Ontwerp voor een ondergronds huis in Gödöllo

Ontwerp voor een plattelandshuisje en carport in Jászszentandrás

Zomerserie: Architect in... Hongarije

23 juli 2024, 10:48

Deze zomer interviewt Architectenweb Nederlandse architecten die wonen en werken in het buitenland. We vragen ze onder meer naar hoe het ervoor staat met de architectenbranche in ‘hun’ land, wat de toekomstperspectieven zijn en in hoeverre de situatie er vergelijkbaar is met die in Nederland. In de tweede aflevering spreken we Ian Chaplin en Orsolya Mátyus, die het bureau WeCare Architecture in Boedapest runnen. “We hopen het idee van open, duurzame en vitale architectuur in Hongarije te promoten.”

Jullie hebben WeCare Architecture in 2019 opgericht. Hoe zijn jullie in Boedapest terechtgekomen?
Ian: “Ongeveer tien jaar geleden ontmoette ik Orsolya bij de Explorelab-studio aan de TU Delft. Als afstudeerders werkten we beiden aan een door onszelf geformuleerde opgave. Ik hield me bezig met het idee van het kritisch praktiseren van architectuur en Orsolya met de herontwikkeling van een Roma-nederzetting in een arme regio van Hongarije. Met dit project wist Orsolya een onaangename realiteit binnen de Europese Unie aan het licht te brengen en aandacht te vestigen op het feit dat verandering niet alleen noodzakelijk, maar ook mogelijk is. Vanuit onze gedeelde passie voor zulke menselijke architectuur leerden we elkaar beter kennen en in die tijd zijn we dichter naar elkaar toegegroeid.

Na het afstuderen besloten we om samen werkervaring in Singapore op te doen. Een aantal jaar later keerden we terug naar Europa. Het leven dat we toen in Nederland voor ons zagen was naar onze smaak iets te voorspelbaar. Bovendien geloven we erin dat je door middel van kritische architectuur een verschil kunt maken, iets wat naar ons idee meer tot zijn recht komt in Hongarije, het land waar Orsolya vandaan komt. Vanuit die overtuiging is WeCare architecture ontstaan.”

Hoe is het om als architect te werken in Hongarije?
Ian: “De kennis die wij in Nederland en Singapore hebben opgedaan over duurzaam en zorgzaam bouwen is hier nog onbekend. Dit biedt ons de kans om te pionieren. Tegelijkertijd is iets nieuws introduceren altijd een uitdaging, want niet iedereen is daar klaar voor. Wat ons wel helpt is dat wij veel buitenlandse (vooral Nederlandse en Belgische) opdrachtgevers hebben en met ingenieurs samenwerken met ervaring in Duitsland en Oostenrijk. De lokale bouwvoorschriften, de welstand en aannemers daarentegen zijn op sommige plekken nog erg ouderwets. Hoewel het ontwerpproces daardoor niet goed te voorspellen valt, is er uiteindelijk altijd wel een compromis te vinden.

We hopen het idee van open, duurzame en vitale architectuur in Hongarije te promoten. Dit doen we door ons bij het ontwerpen in te leven in de gebruikers en hun toekomstperspectief. Dit helpt ons om projecten leefbaar en betaalbaar te houden, wat vooral belangrijk is voor kwetsbare doelgroepen, zoals bij ons initiatief voor dementievriendelijke omgevingen. Met kleine aanpassingen kunnen mensen met dementie langer zelfstandig blijven wonen. Zulke kennis ontbreekt in Hongarije, dus proberen we die toegankelijk te maken via online platforms, architectuuropleidingen en verzorgingstehuizen.”

Hoe gaat het met de Hongaarse architectenbranche?
Orsolya: “Momenteel gaat het niet geweldig. Door economische moeilijkheden is er de afgelopen jaren een significante inflatie geweest. Daarvoor werd er juist veel gebouwd. Deze schommelingen hebben een grote invloed op de werkgelegenheid van architecten.

Een positieve trend is de groeiende interesse in energiezuinig bouwen. Een aantal jaar geleden was gas in Hongarije nog abnormaal goedkoop door overheidssteun. Hierdoor bleek uit de officiële berekeningen, die van een vaste gasprijs uitgingen, dat energiezuinig bouwen een slechte investering was. Sinds de oorlog in Oekraïne zijn de energieprijzen enorm gestegen, waardoor de overheid zijn beleid en regelgeving ten opzichte van duurzaam bouwen toch moest herzien. Sindsdien is er een groeiende interesse in duurzame bouwoplossingen, omdat het een slimme investering is geworden die de rekeningen laag houdt.”

Wat zijn de ruimtelijke opgaven voor het land?
Ian: “Na de val van het communisme in 1989 begon de democratie in Hongarije. Het gigantische vastgoedportfolio dat de staat bij deze overgang in handen had gekregen zag deze als een grote kostenpost. Het vastgoed moest namelijk onderhouden worden. De overheid koos er daarom voor om zo veel en zo snel mogelijk voor een appel en een ei te verkopen. Veel van de welvaart is daardoor bij één generatie woningbezitters in handen gekomen. Deze grote groep huiseigenaren zorgt ervoor dat er momenteel geen breed gedragen behoefte meer bestaat om met publiek geld betaalbare woningen neer te zetten voor een nieuwe generatie. Dit lijkt wel op de situatie in Nederland en de groeiende welvaartsongelijkheid die het ruimtelijk beleid van de afgelopen veertien jaar daar met zich meebracht.

In tegenstelling tot Nederland daarentegen heeft de afstoot van vastgoed in Hongarije ook voor armoede bij lokale overheden gezorgd, waardoor het moeilijk voor gemeenten blijkt om hun taken te vervullen. Gemeenten zullen daarom ondernemender moeten worden, zodat belanghebbende partijen meebetalen aan vernieuwing en onderhoud vanuit eigenbelang.

In Boedapest is ook een mobiliteitstransitie aan de gang. De stad en zijn buitengebieden zijn gegroeid en het wegennet kan het niet meer aan. Daardoor worden er onder andere steeds meer fietspaden aangelegd, omdat een fiets nu eenmaal minder ruimte inneemt dan een auto.”

Hongarije komt in Nederland vooral in het nieuws vanwege premier Viktor Orbán, onder meer omdat hij de democratische rechtsstaat zou ondermijnen, een leidend figuur is voor radicaal-rechts in Europa en op goede voet staat met de Russische president Poetin. Vorige week kondigde de Europese Commissie zelfs een boycot aan van Hongaarse bijeenkomsten vanwege Orbáns reizen naar onder meer Rusland. Merken jullie als architect iets van zijn invloed?
Orsolya: “Wij werken vooral met particuliere klanten en hebben geen projecten voor de overheid. Tenders en prijsvragen verlopen vaak corrupt, maar die corruptie is niet nieuw in Hongarije. Indirect heeft de politieke situatie wel effect op de ruimtelijke ordening. Vanwege de zwakke scheiding van de macht is het voor het parlement relatief makkelijk om wetten te wijzigen. Daardoor kan de monumentenzorg bijvoorbeeld veel minder bescherming bieden aan gebouwen die dat wel verdienen. Ook zijn er bouwprojecten die een bevoordeelde status krijgen waardoor ze aan veel minder eisen hoeven te voldoen. Dit soort praktijken doen veel schade aan de gebouwde omgeving en het algemeen vertrouwen in de architectuur.”

In Nederland hebben we nu een kabinet met de PVV als grootste partij. In de architectuur wachten we vooralsnog af wat de komst van zo’n regering voor de branche betekent. Hebben jullie, als inwoners van een land dat met Orbán al jaren een geestverwant van Wilders aan de macht heeft, een idee van wat we mogen verwachten? Moeten architecten zich zorgen maken?
Orsolya: “Zoals ik in het vorige antwoord aanhaalde, is de vraag ook hoeveel macht een partij heeft. In het geval van Nederland gaat het ook niet alleen over de PVV, maar eerder over de gehele coalitie. Wat willen de vier partijen samen bereiken? Orbán heeft veel meer macht binnen Hongarije, maar ook hij is niet onafhankelijk van de gebeurtenissen in de wereld. Toen energie onbetaalbaar werd, moest hij zich ook aanpassen.

Het grootste vraagstuk voor Nederland, in mijn ogen, is het herstel van de biodiversiteit. Daar is het nu schrikbarend slecht mee gesteld en dit lijkt de politiek niet serieus te willen nemen. De vraag is nu of ze zich wel zal gaan inzetten om de land- en woningbouw te steunen in de noodzakelijke verduurzaming. Het alternatief lijkt dat de rechtsstaat tot zondebok wordt gemaakt bij de vereiste veranderingen, wat geen fijn vooruitzicht is.”

Orsolya, jij gaf aan je te willen uitspreken over de positie van de vrouwelijke architect in Hongarije. Hoe is het om als vrouw in de Hongaarse architectuursector te werken?
Orsolya: “Het is zeker een mannenwereld, maar met overtuiging en doorzettingsvermogen is het mogelijk om succesvol te zijn. Wel hoor ik van collega’s nare verhalen, zoals over iemand die tegen een vrouwelijke architect zei dat hij haar in de rol niet serieus kon nemen. Zoiets heb ik zelf gelukkig nog niet meegemaakt. Wel seksisme op de werkvloer, maar dat bleef vooral bij opmerkingen over iemands uiterlijk en dergelijke. Het merendeel van de architectuurstudenten is vrouw en toch onttrekt een groot deel daarvan zich langzamerhand uit de praktijk. Vaak is het omdat van hen verwacht wordt dat ze de volledige zorg dragen voor hun kinderen en dat een tijd van afwezigheid als een probleem geldt.”

In Nederland is er steeds meer discussie over de positie van vrouwelijke architecten en er worden initiatieven ontplooid om die te verbeteren. Gebeurt dat in Hongarije ook?
Orsolya: “Hier is dat gelukkig ook in opkomst. Er zijn verschillende initiatieven om vrouwelijke architecten zichtbaarder te maken. Zo werd ik bijvoorbeeld uitgenodigd om ons werk te presenteren op een Instagram-pagina voor Hongaarse vrouwelijke architecten. Er is momenteel ook een groep relatief jonge architecten, waar ik ook onderdeel van ben, die probeert om meer invloed te krijgen binnen de Kamer van Hongaarse Architecten. Op het moment wordt deze grotendeels geleid door oudere mannen. Op die manier willen we de kamer diverser maken en meer democratie en gelijkheid binnen het vakgebied teweegbrengen.”

Zijn jullie van plan om altijd in Hongarije te blijven wonen en werken?
Ian: “Voor de lange termijn zijn er zowel geen plannen om in Hongarije te blijven als om er weg te gaan. In de laatste vijf jaar hebben we met plezier gewerkt aan onze ontwikkeling en aan ons bedrijf. Maar ook in deze jaren hebben we met bevriende collega’s in Nederland geprobeerd om urgente thema's zoals de tegenstrijdigheid tussen leegstand en dakloosheid of de welvaartsgevoeligheid van de klimaattransitie op de kaart te zetten. Graag zouden we aan zulke thema's en aan architectuurprojecten blijven werken, in zowel Nederland als Hongarije.”

Werk jij ook als architect in het buitenland? Geef je dan op voor deze zomerserie via redactie@architectenweb.nl!

Trefwoorden

zomerserie ian chaplin orsolya matyus hongarije boedapest architect in het buitenland

1	EVA architecten transformeert Girokantoor Leeuwarden tot woongebouw vrijdag, 10 januari
2	Herontwikkeling voormalig Slotervaartziekenhuis voltooid met nieuwe dakopbouw maandag, 13 januari
3	Woonzorgensemble met dorpse opzet langs het Damsterdiep woensdag, 8 januari
4	Houten markthal vormt sluitstuk vernieuwing Marktplein Apeldoorn donderdag, 9 januari
5	Lab-S verbouwt jaren 30-villa in relatie met natuur maandag, 13 januari

Gerelateerde nieuwsberichten

Zomerserie: Architect in... Spanje

17 juli 2024

Zomerserie: Architect in... Zwitserland

26 juli 2024

Debrecen schrijft prijsvraag uit voor nieuw gebouw Hongaars Natuurhistorisch Museum

23 september 2024

Meld je aan voor de zomerserie ‘Architect in het buitenland’!

3 juli 2024

Zomerserie: Architect in... Australië

30 juli 2024

Zomerserie (10): Architect in… Oman

29 augustus 2014

Zomerserie: Architect in... China

2 augustus 2024

Zomerserie (9): Architect in... Zwitserland

21 augustus 2014

Zomerserie: Architect in... de Golfregio

6 augustus 2024

Zomerserie (8): Architect in... Engeland

19 augustus 2014

Zomerserie (7): Architect in... Portugal

14 augustus 2014

Zomerserie: Architect in… Noorwegen

9 augustus 2024

Zomerserie: Architect in… Mexico

13 augustus 2024

Zomerserie (6): Architect in... Panama

12 augustus 2014

Zomerserie (5): Architect in... Australië

7 augustus 2014

Zomerserie (4): Architect in... Duitsland

5 augustus 2014

Zomerserie (3): Architect in... China

31 juli 2014

Zomerserie (2): Architect in... Brazilië

29 juli 2014

Zomerserie (1): Architect in... Turkije

24 juli 2014

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Woningbouw in Rotterdam neemt opnieuw toe

1 uur geleden

In 2024 ging de bouw van 3.751 woningen van start, waarvan 65,5% in het betaalbare woningdeel. Dit is 20 % meer dan in 2023.

Archiprix en IABR sluiten tweejarige samenwerking

3 uur geleden

De IABR neemt de organisatie van twee edities van de uitreiking van de prijs voor de beste Nederlandse afstudeerprojecten voor haar rekening. Ook gaan de organisaties samen nadenken over de toekomstige invulling van Archiprix.

TNO spin-off Scenexus versnelt uitrol van stedelijke planningssoftware

4 uur geleden

Met behulp van Scenexus’ software-as-a-service-oplossing kunnen gemeenten en regio’s nauwkeurige en veelzijdige inzichten verkrijgen voor ontwikkelingen en opdrachten in stedelijke gebieden.

Nederlandse onderneming lanceert internationale architectuurprijsvraag voor 'landmark' klimaatactie

Vandaag, 07:00

Ontwerp een ‘landmark’ waar meer dan een miljoen bezoekers per jaar worden geïnspireerd om over te gaan tot klimaatactie. Met die uitvraag heeft de sociale onderneming Shift woensdag een internationale prijsvraag voor architecten gelanceerd.

ING Research: toename woningverkopen en iets hogere prijzen

2 uur geleden

Hogere lonen en een verbeterd sentiment drijven de vraag naar koopwoningen dit jaar verder op, voorspelt ING Reseach.

TU Eindhoven stelt tentamens week uit na cyberaanval

3 uur geleden

De technische universiteit stelt verder dat een oplossing voor de netwerkproblemen in zicht is.

Noord-Holland: grotere woningbouwprojecten in beschermd landschap

Gisteren, 13:37

Noord-Holland verwacht dat mogelijk vijf gemeenten in de provincie een aanvraag gaan indienen om meer dan 25 woningen in beschermd landschap te mogen bouwen.