Sjoerd Soeters

Sjoerd Soeters stopt met bureau: “Op haperende markt kun je geen organisatie inrichten”

11 juli, 13:10

Afgelopen donderdag kondigde architect Sjoerd Soeters in de Volkskrant aan te stoppen met zijn bureau PPHP. Volgens de gerenommeerde architect en stedenbouwkundige valt het werken in de huidige markt niet meer vol te houden. Soeters wijt dit vooral aan het woningmarktbeleid van de inmiddels demissionair minister Hugo de Jonge en de verdwenen expertise bij ambtenaren. “Soms dacht ik: moet ik nu gaan uitleggen hoe je plan in elkaar zit?”

Qua leeftijd is het niet zo vreemd dat Soeters, die volgende maand 76 jaar wordt, het een keer voor gezien houdt met zijn bureau. Het is de hoogste tijd om zich alleen nog te richten op projecten waar hij het meeste plezier uit haalt, het boek af te maken over de woningen die hij sinds 1983 ontwierp en uit te zoeken welke plannen, tekeningen en ander erfgoed hij kan overdragen aan het nationaal architectuurarchief in het Nieuwe Instituut.

Alleen wás Soeters helemaal niet van plan om te stoppen. Hij is naar eigen zeggen moe geworden van het overheidsbeleid van de laatste jaren, de ‘dommigheid’ bij het ambtenarenapparaat en (als gevolg daarvan) stagnerende en geschrapte projecten. Hij heeft geprobeerd om zijn bureau over te dragen aan zijn collega’s, maar die durfden het door de huidige omstandigheden op met name de woningmarkt niet aan. Daarom wordt PPHP deze zomer opgedoekt.

Nieuwe omstandigheden
PPHP bestond sinds 2016, toen de wegen van Soeters en zijn voormalige compagnon Jos van Eldonk na bijna twintig jaar scheidden. Met Soeters van Eldonk Architecten heeft hij de economische crisis van 2008 en verder ook meegemaakt, die kostte het bureau ongeveer honderd man aan personeel, maar het kantoor zelf bleef wel overeind. De crisis heeft echter ook voor nieuwe omstandigheden op de markt, ander overheidsbeleid en een uittocht van ervaren ambtenaren gezorgd. En daar plukte Soeters de afgelopen jaren de wrange vruchten van, zeker als het aankomt op woningbouw.

“Tot vijftien, twintig jaar geleden werkten we met planningen die tot twee jaar vol liepen”, vertelt de architect. “Sinds de crisis zijn de planningen veel korter en hebben we veel meer te maken met pieken en dalen. Ook onze opdrachten hebben een kortere loopduur, vaak nemen we een bepaalde ontwerpfase op ons en dan zien we wel weer verder. En dit wordt de laatste jaren steeds erger, door de economische en politieke omstandigheden.”

“Je ziet ontzettend veel onzekerheid bij producenten van woningbouw; ontwikkelaars en beleggers, maar ook woningcorporaties en gemeenten. Er is gewoon geen continuïteit meer bij projecten. Ze stagneren, worden uitgesteld en stilgelegd, zelfs als een gemeente coöperatief is. Er wordt gewoon gezegd: we stellen de boel een jaar uit. Op zo’n haperende markt kun je als architectenbureau geen organisatie inrichten, dat gaat domweg niet”, zegt Soeters.

‘Hele speelveld in de war geschopt’
Uiteraard kampt ook PPHP met de gevolgen van gestegen bouwkosten, schaarste aan personeel en materiaal en andere zaken die met name sinds corona belemmerend werken op de voortgang van projecten. Toch wijst Soeters de overheid aan als hoofdschuldige van alle malaise. Allereerst de sinds vrijdag demissionaire woonminister Hugo de Jonge. “Hij heeft het hele speelveld in de war geschopt met alle maatregelen die hij wil gaan doorvoeren op de woningmarkt.”

“De Jonge is een eigenwijze klojo die naar niemand luistert en alles in zijn eentje wil oplossen. Het is zijn ambitie om de komende jaren 900.000 woningen bij te bouwen, maar tegelijkertijd beknot hij de partijen die dat moeten gaan doen. Hij wil bijvoorbeeld de huurprijzen gaan aftoppen. Daarmee valt, in combinatie met de stijgende rente, het hele verdienmodel voor de middenhuur weg. De beleggers verdienen geen rooie cent meer en doen massaal afstand van hun vastgoed.”

Met de almaar stijgende huizenprijzen en toch al torenhoge huren in Nederland valt het te begrijpen dat De Jonge maatregelen wil nemen om wonen enigszins betaalbaar te houden, maar Soeters vindt dat hij populistische politiek bedrijft. “Hij moet luisteren naar de partijen die er verstand van hebben hoe je bouwplannen realiseert en projecten rond rekent, in plaats van op eigen houtje de spelregels in de markt te veranderen. Het is een misverstand te denken dat je woningen kunt bouwen, terwijl je de financieel-economische randvoorwaarden compleet negeert.”

Dat de minister nu zijn oor te luister moet leggen bij de vermaledijde markt, is bovendien de schuld van de overheid zelf, stelt Soeters. Het was immers voormalig minister van Wonen en Rijksdienst Stef Blok die de deur van de Nederlandse woningmarkt openstelde voor buitenlandse beleggers en woningcorporaties een verhuurderheffing oplegde, waardoor zij veel minder zijn gaan bouwen. “De regering heeft destijds gezegd: we laten de woningbouw over aan de markt. Dan moet de overheid zich nu ook aanpassen aan hoe marktpartijen denken en werken, in plaats van hen zonder overleg allerlei onwerkbare maatregelen op te leggen.”

Ambtenaren
Behalve dat Soeters al een jaar of tien ‘nijdig’ is op de regering, wordt hij naar zeggen ‘heel moe’ van de opstelling van hedendaagse ambtenaren. Door de economische crisis en overheidsbezuinigingen zijn onder meer bij gemeenten veel ambtenaren en expertise verdwenen, over hun opvolgers is de architect niet te spreken. “Voor de crisis had je te maken met ervaren ambtenaren, die wisten waar je bij een project op moet letten en zich bovendien flink inzetten om zo’n project ook te realiseren. Tegenwoordig maak ik ambtenaren mee die volstrekt ondeskundig zijn, projecten ophouden of zelfs verkloten en zich verschuilen achter regels en procedures. Ik heb eens met een stedenbouwkundig plan tegenover een jonge stedenbouwkundige gezeten, waarvan ik achteraf hoorde dat hij eigenlijk interieurarchitect is en duidelijk geen verstand van zaken heeft. Maar zo iemand is wel in staat om een project vier jaar lang op te houden en hij wordt ingedekt door zijn vakbroeders en -zusters.”

“Ambtenaren snappen vaak niet dat je, als je een project wilt realiseren, er ook aan moet kunnen rekenen. Simpel voorbeeld: een lap grond met een kantoorbestemming, waarop de gemeente een multifunctioneel gebouw wil realiseren. Prima plan, ben ik helemaal voor. Alleen moet je dan wel uitrekenen hoeveel vierkante meters je nodig hebt om tot hetzelfde rendement te kunnen komen als wanneer je er kantoren zou realiseren. Nou, sommige ambtenaren hebben daar nog nooit van gehoord. Die stedenbouwkundige waar ik het over had kwam met een tekeningetje van het plan, maar toen ik hem vroeg of hij ook had berekend hoeveel vierkante meters erin zitten, antwoordde hij nee. Op zulke momenten denk ik: moet ik nu de onderwijsmodus in? Uitleggen hoe je plan in elkaar zit, lesgeven over hoe je een project realiseert? Daar heb ik geen zin meer in.”

Soeters geeft toe dat hij een beetje als een oude man klinkt en dat tijden zijn veranderd. Hij gaat nog wat lopende projecten afmaken, werken aan zijn boek en zich buigen over zijn archief. Wat de negen andere medewerkers van PPHP gaan doen, weet hij niet, maar Soeters heeft alle vertrouwen in ze. “Ze hebben veel geleerd bij mij en vinden ongetwijfeld iets nieuws.”

Trefwoorden

woningbouw hugo de jonge sjoerd soeters pphp woningmarkt

1	Koschuch Architects ontwerpt woontoren in Haarlem Schalkwijk woensdag, 6 december
2	3XN ontwerpt luxe woongebouw aan Derde Haven in Scheveningen vrijdag, 8 december
3	MIX architectuur ontwerpt blok met woningen en supermarkten in Crooswijk woensdag, 6 december
4	Winnaars prijsvraag Europan 17 bekend woensdag, 6 december
5	Abe Bonnema Architectuurprijs 2023 toegekend aan de Kunstwerf vrijdag, 8 december

Gerelateerde nieuwsberichten

'Val kabinet mag niet leiden tot stilstand woningbouw'

10 juli

Bouwend Nederland: woningbouw vergeten in stikstofplannen provincies

11 juli

Woningtekort neemt toe, vooral door bevolkingsgroei

12 juli

Ruim de helft minder nieuwbouw verkocht in eerste kwartaal

7 juli

ING waarschuwt voor daling huizenprijzen door klimaatrisico's

13 juli

Programma over wonen in het landschap in Pakhuis de Zwijger

16 november

Huurprijzen blijven stijgen, aanbod woningen daalt

7 juli

ABN AMRO: toch minder woningverkopen in 2024 door zwakke nieuwbouw

18 juli

Nieuwe reeks 'masterclasses' met bekende architecten in Haarlem

15 november

Regering start onderzoek mogelijke terugkeer Nederlands architectuurinstituut

3 juli

Brabant verlengt programma voor versnelde woningbouw

19 juli

Starters in grote steden profiteren meest van daling woningprijzen

25 juli

De Jonge wil dat betaalbare bouwgrond sneller beschikbaar is

20 juni

Gelderland wil extra ambtenaren om aan woningvraag te voldoen

31 augustus

Rijksbouwmeester: verlies van arbeidskrachten in architectuur werkt door in hele samenleving

6 september

Vorig jaar ruim 90.000 woningen bijgebouwd, dip verwacht in 2024

22 mei

ING voorziet volgend jaar grootste krimp in de bouw sinds 2013

19 juli

Rekenkamer blijft kritisch over woningbouwimpuls

17 mei

Rapport: nog geen definitieve ommekeer op koopwoningmarkt

10 augustus

PvdA wil meer oog voor architectuur bij nieuwbouw woningen

12 mei

'Leefomgeving nieuwe huurwoningen Amsterdam slechter dan koop'

11 september

Woonbond blij dat Kamer winstbelasting corporaties wil afschaffen

27 september

DNB: mismatch op woningmarkt voor ruim vijfde huishoudens

5 september

Woningen in EU voor het eerst sinds 2014 goedkoper dan jaar eerder

3 oktober

NVM: prijzen koopwoningen blijven stijgen vanwege krappe markt

9 oktober

BBB kijkt naar rechts voor wonen, wil meer luisteren naar beleggers

31 oktober

Kadaster ziet dit jaar flink minder nieuwe hypotheken

22 september

Rabobank: huizenprijzen volgend jaar weer licht omhoog

12 september

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Woningen met royale veranda’s aan een groen binnenhof

1 uur geleden

Als een van de laatste projecten binnen de ontwikkeling Wilgenwende in Dordrecht is recent Wilgenhof opgeleverd. KAS Architectuur & Stedenbouw ontwierp een ensemble van dertig woningen, speels geplaatst rond een groen hof.

DP6 ontwerpt Onderwijscentrum Binnenstad voor Universiteit Utrecht

3 uur geleden

Universiteit Utrecht wil vier van haar gebouwen in het historische stadscentrum samenvoegen tot het Onderwijscentrum Binnenstad. DP6 architectuurstudio presenteert het voorlopig ontwerp, met een houten boogstructuur als fysieke verbinding.

Bezoekerscentrum Amerikaanse begraafplaats Margraten opent deuren

3 uur geleden

Het 600 vierkante meter omvattende gebouw, dat is ontworpen door KAAN Architecten, ligt verzonken in een glooiend landschap. Het verzonken gebouw bestaat uit een vierkant volume, dat wordt omlijst door een zwevend gesloten geveldeel van beton.

Cepezed geselecteerd voor nieuw gemeentehuis Buren

Vandaag, 12:08

Het gebouw komt te staan op de parkeerplaats van het huidige gemeentehuis in Maurik, dat is ontworpen door Alberts en Van Huut. De nieuwbouw krijgt het karakter van een paviljoen op een landgoed, meldt cepezed.

Onderzoek: Duitse woningbouwers niet eerder zo somber

2 uur geleden

Het vertrouwen van Duitse woningbouwers is gedaald naar het laagste niveau ooit gemeten.

SWOV: succes 30 km-wegen hangt af van inrichting rijbanen

Vandaag, 12:47

Dan gaat het bijvoorbeeld om klinkers in plaats van asfalt of een aanpassing van de breedte van de weg.

Bewoners Zuid-Limburg vragen om betere bescherming tegen water

Vandaag, 10:09

De bewoners willen dat de overstromingnormen voor bebouwd gebied omhoog gaan.

Provincie Zuid-Holland: 29.000 woningen erbij door optoppen

8 december, 3:26

De provincie Zuid-Holland gaat in de zoektocht naar de schaarse ruimte om huizen te bouwen nadrukkelijk kijken naar al bestaande woningen.

Rotterdam onderzoekt mogelijke fraude bij renovatie Boijmans en De Doelen

8 december, 1:12

Ook is er vooruitlopend op dat onderzoek een ambtenaar geschorst, meldt een woordvoerder van de gemeente.

Overijssel dreigt te stoppen met PPLG als Rijk niet betaalt

8 december, 12:03

De provincie Overijssel dreigt te stoppen met de uitvoering van het Provinciaal Programma Landelijk Gebied als de rijksoverheid geen geld hiervoor beschikbaar stelt.

Ga naar het nieuws-archief