Orgatec 2016: de zachte kantooromgeving
1 november 2016, 12:26
Digitalisering bevrijdt de kantoorwerker van zijn vaste plek. Dat betekent niet dat het kantoor overbodig wordt, zo blijkt op de Keulse beurs Orgatec. Wel lijkt de werkomgeving steeds gevarieerder en minder zakelijk te worden.
Tekst Robert Muis
De manier van werken op kantoor is fundamenteel veranderd, stelde de organisatie van Orgatec, de Keulse beurs voor kantoorinrichting. Demografische ontwikkelingen, alom doordringende technologieën en de vervagende grenzen tussen werken en vrije tijd hebben hun invloed op hoe en waar we werken; dat beïnvloedt weer het denken over kantoorinrichting en meubelontwerp, aldus Orgatec.
De organisatie nodigde een aantal organisaties en personen uit hun visie te geven in lezingen en presentaties, waaronder de Ippolito Fleitz Group uit Stuttgart. De interieurarchitecten uit Stuttgart creëerden onder de noemer ‘RE/WORK – Moments of Inspiration’ een omvangrijke ‘kantoorbeleving’. Aan de hand van ‘momenten van sociale interactie’ verbeeldden ze hun ideeën over de nieuwe werkomgeving.
Identiteit en identificatie
Heeft het kantoor als fysieke plek nog zin in de 21e eeuw, vroeg Ippolito Fleitz zich af, en haar antwoord is een stellig ‘ja’. Het ontwerpbureau ziet het kantoor als een uitdrukking van de identiteit van een onderneming, tegenover zowel het publiek – de bezoeker, de klant – als het eigen personeel. Het kantoor is de plek om mensen aan zich te binden, loyaliteit te kweken en daarom ook een plek van identificatie en welbevinden.
Een groot aantal scenario’s dat het bureau voorstelt, zien we in de betere kantooromgevingen van de afgelopen jaren wel terug. Verschillende sferen, activiteitgerelateerde werkplekken, een huiselijk gevoel en een flexibele, speelse inrichting, bijvoorbeeld. Toch valt er iets te leren van Ippolito Fleitz: sommige huidige ontwikkelingen kan het Frankfurter bureau zich niet in vinden, andere “duwt het nog iets verder”, aldus architect Tilla Goldberg.
Open maar aparte ruimtes
Een mooi voorbeeld is de concentratiewerkplek, die in open kantoorruimtes zo gewenst is. Het volstaat niet, legt Goldberg uit, om met meubels een focusplek te creëren. “Niet een ruimte met verschillende werkplekken zonder identiteit, maar echt een aparte ruimte ín de ruimte maken, met een eigen sfeer”, zegt ze. In de presentatie is dat gedaan met een open kastenwand die bijna een volledige cirkel beschrijft. Deze ‘room divider’ is gevuld met boeken.
Zo is op de werkvloer een afgescheiden ruimte gemaakt, waar de werknemer te midden van “de kennis van het bedrijf” zit, aldus Goldberg. Een huiselijke sfeer ontstaat door de keuze voor de comfortabele stoel (de fauteuil 808 van Thonet) en de beamer, die een filmpje van een liggende kat op de zitting – of op de schoot van de werknemer – projecteert.
Sfeer en moment
Een andere plek waar Ippolito Fleitz een stap verder gaat is de coffee corner. Dit is al in veel interieurconcepten de plek waar spontane ontmoetingen en ideeënuitwisselingen moeten plaatsvinden tussen iedereen uit het hele bedrijf. Ipplito Fleitz versterkt het gevoel dat de werknemers even het werk achter zich laten door er een rijdend espressobarretje te plaatsen – “Zorg voor goede koffie”, zegt Goldberg – en een terras na te bouwen. Speakers met gericht geluid zorgen voor Italiaanse straatgeluiden bij de bar en licht klassieke muziek boven de parasols en tafeltjes.
In deze ruimtes kan al het personeel elkaar tegenkomen, maar op de werkvloer is het volgens Ippolito Fleitz de vraag of werknemers wel willen dat hun baas aan dezelfde tafel zit. Beter dan tussen het team op de werkvloer zit de CEO in zijn eigen directieruimte; een taps toelopend bureau (Keypiece Communication Desk van Knoll) biedt wel de mogelijkheid om bij gesprekken dichter bij of verder van elkaar te zitten, naar gelang de verhouding tussen de gesprekspartners en het onderwerp.
Presentatie en overleg
Nog een paar aardige voorbeelden: voor presentaties is er een Ameo Touch-tafel van Knoll: men kan rond de lage tafel zitten, waarvan het bovenblad een touchscreen is. Het zorgt voor een (inter)actievere presentatie dan in een schoolse opstelling. Voor korte overleggen waar knopen moeten worden doorgehakt heeft het bureau ‘de snelkookpan’ ontworpen: een ruimte met boksballen, statafels en een ‘aquawall’.
Deze wand met stromend water verwijst naar de voortgaande tijd, maar zorgt tegelijk voor een aangenaam geluid en luchtzuivering, aldus Ippolito Fleitz. De leverancier van de waterwand, Art Aqua, verzorgde ook de levende groenbekleding van de ontvangstbalie.
Voor zijn presentatie heeft Ippolito Fleitz uiteraard de crème de la crème bij de exposanten op de beursvloer gehaald; de technologische toepassingen – zoals speakers, touch screens en apparatuur voor videoconferences – waren geen gemeengoed. Tendensen als activiteitgerelateerd werken en huiselijkheid op kantoor zijn wel breder terug te vinden. Bij menige exposant werd opgemerkt dat ‘werk- en huissituatie naar elkaar toe bewegen’. Met als gevolg dat kantoorinrichting zachter en vrouwelijker lijkt te worden.
Wonen en werken
Hoe werken en wonen elkaar naderen, is bijvoorbeeld te zien bij De Vorm, dat op Orgatec een nieuwe fauteuil met een schaal uit PET-vilt toonde. De Nook, een ontwerp van Johan van Hengel, is met de keuze uit tien kleuren vilt, elke RAL-kleur voor het frame en elke gewenste stoffering goed af te stemmen op het project. De door Werner Aisslinger met oog voor detail vormgegeven kastenserie Mesh voor Piure past, mede dankzij de gekozen kleuren, zowel in een woon- als werkomgeving.
Een ander voorbeeld: Thonet heeft het aanbod aan ‘soft seating’ en ‘lounging’ sterk uitgebreid. Zo is de clubfauteuil S 830 nu ook beschikbaar met een klein draaibaar, druppelvormig blad dat ruimte biedt voor tablet of notitieboek. Een eenpersoonsbureau krijgt een huiselijker uitstraling in een uitvoering als secretaire (Thonet S1200). De eettafel die Jorre van Ast voor Thonet ontwierp, is er nu ook met ruimte voor techniek, wat het meubel geschikt maakt voor de vergaderruimte. Een vergelijkbare overgang tussen huiselijke eet- en vergadertafel toont de Nederlandse onderneming DUM met Beech Connect, die bovendien in verschillende hoogtes leverbaar is.
Indeling van de omgeving
Op meerdere stands waren verplaatsbare en multifunctionele room dividers te zien. In de meeste gevallen functioneren de room dividers tevens als akoestisch paneel; sommige producenten voegen daar nog functies aan toe. De Canor van Thonet kan ook gebuikt worden als presentatiemeubel; Cascando toonde op zijn stand vergelijkbare oplossingen.
De Parentesit akoestische panelen van Arper kunnen in een frame gevat, los in de ruimte worden geplaatst. Gecombineerd in verschillende kleuren en vormen verbeteren ze niet allen de akoestiek, maar ogen ze ook decoratief. Tegen de wand geplaatst zijn ze ook te combineren met (verborgen) verlichting en geluid.
Staand werken en actief zitten zijn thema’s die hier en daar, maar nog niet heel breed worden opgepakt. Twee aardige voorbeelden: het Zweedse String biedt in de lijn String Works in hoogte verstelbare bureaus, die met behulp van software de geprefereerde instellingen van verschillende gebruikers ‘onthouden’. Studio 13&9 en Quinze & Milan toonden een gezamenlijk ontwerp voor het ‘Nieuwe Werken’: Lean, een kantooromgeving uit geometrische blokken waaraan staand, hangend en zittend kan worden gewerkt. Misschien was deze presentatie een van de verrassendste invullingen van het ‘kantoor van de toekomst’ .