THEMA: ZORG

a/d amstel: “Omgang met ziekenhuisorganisaties bepalend”

4 oktober 2013, 14:10

Een goed ontwerp in de patiëntenzorg staat of valt bij de omgang met ziekenhuisorganisaties, stelt a/d amstel architecten. Het bureau, dat een belangrijke rol speelde in de naoorlogse ziekenhuisbouw, signaleert een verschuiving naar een grotere patiëntgerichtheid. Dat gaat volgens a/d amstel niet alleen over patiëntbeleving, maar over het ziekenhuis als geheel.

Tekst Naomi Cheung San

Frank Burger vormt samen met Liesbeth Wesseling en Take Vrijlandt de directie van a/d amstel architecten. “Tien jaar geleden werd ik door de toenmalige directie bij het bureau betrokken juist omdat ik geen ziekenhuiservaring had, maar wel veel wist van het maken van mooie of prettige ruimtes.” Het belang van functionaliteit, een goede logistiek en flexibiliteit werd volgens Burger destijds als vanzelfsprekend aangenomen. “Maar het belang dat ziekenhuisorganisaties hechtten aan een aangename omgeving werd destijds ook al onderkent.”

Healing environment
De toename van het gebruik van begrippen als ‘healing environment’ en ‘patiëntbeleving’ betekent volgens Burger eindelijk een grotere rol voor architecten in de ziekenhuiswereld. “Eindelijk af van de dictatuur van het stramien, van de altijd te lage systeemplafonds. Eindelijk ruimte, daglicht, uitzicht op de natuur, en dat alles ten behoeve van de patiënt en zijn genezingsproces, en het liefst ‘evidence based’.”

“Het creëren van ‘healing environments’ is voor ons als ziekenhuisbureau onze core-business, en wij zijn altijd kritisch geweest op het te oppervlakkig gebruik van het ‘healing environment’-begrip. Hoe belangrijk een positieve patiëntbeleving ook is voor het genezingsproces, het allerbelangrijkst voor zowel de patiënt als het ziekenhuis is dat doktors in staat gesteld worden om de beste zorg te verlenen.”

Ervaring
Jarenlange ervaring met ziekenhuisorganisaties helpt a/d amstel om ruimtes te creëren die zowel de patiënt als de werkprocessen optimaal faciliteren. Wesseling: “Patiëntgerichtheid lijkt een open deur voor ziekenhuizen, maar in onze ontwerpprocessen werken we samen met complexe organisaties. Richtlijnen, protocollen, ingesleten gewoontes, en een gelaagde en verkokerde ziekenhuisorganisatie kunnen kwaliteit en vernieuwing in de weg staan. Daar zijn ziekenhuizen zich ook van bewust.”

Renovatie van het St. Elisabeth Ziekenhuis
Momenteel renoveert a/d amstel het St. Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg. Het originele gebouw werd in 1982 ook naar ontwerp van a/d amstel opgeleverd. De herstructurering van de driehonderd meter lange hoofdstraat is inmiddels voltooid, de verpleegafdelingen zijn gedeeltelijk klaar.

Doordat het St. Elisabeth zelf al acht jaar volgens een brede patiëntgerichte zorgvisie werkt, was er een duidelijke lijn voor de renovatie. “Het schillenmodel dat aan die visie ten grondslag ligt, kregen wij ook mee als denkkader voor de renovatie. In het model is al het ziekenhuispersoneel vertegenwoordigd in verscheidene schillen, van verpleging tot management en in het midden de patiënt.”

“In een snelkookpansessie van een week met alle betrokkenen, van raad van bestuur tot facilitair medewerker, maakten we het voorlopig ontwerp. Steeds werd gecheckt of de patiënt nog centraal stond”, vertelt Wesseling. De bijzondere samenwerking leidde volgens Burger tot een tijdswinst van een half jaar.

Patiëntgerichtheid op de verpleegafdeling
De enigszins donkere, gesloten verpleegafdelingen in het St. Elisabeth hebben plaatsgemaakt voor lichte, aantrekkelijke en vooral verzorgde afdelingen. Door het toepassen van één bed-kamers rondom een centraal gelegen huiskamer is privacy en openbare ruimte voor de patiënt gewaarborgd. De verpleging is dichter bij de patiënt gebracht in transparante werkruimtes, de facilitaire ruimtes zijn geconcentreerd buiten de afdeling.

Opvallend zijn de door a/d amstel zelf geproduceerde foto’s van drie herkenbare natuurgebieden rond Tilburg. In de gangen en de patiëntenkamers zijn de foto’s als schilderijen aan de wand toegepast, in de huiskamers zijn de foto’s wandvullend. “De combinatie van architectonische waarden zoals de op elkaar afgestemde, rustgevende foto’s, de ruimtelijke kwaliteit en het kleurgebruik zijn samen met de goede professionele zorg voor de patiënt, de uitkomst van de door het gehele ziekenhuis gedragen patiëntgerichte visie”, vertelt Wesseling

Op de vraag of een ziekenhuis er eigenlijk nog wel uit moet zien als een ziekenhuis, antwoordt Wesseling: “De foto’s zorgen voor stressreductie bij de patiënt, dat is erg belangrijk. Maar een ziekenhuis moet ook een mate van professionaliteit uitstralen. Als het zekerheid en kwaliteit uitstraalt, geeft dat de patiënt ook een goed gevoel. Een ziekenhuis moet dus niet ontkennen dat het een ziekenhuis is door er anders uit te zien. Het gaat er vooral om dat het een goed ziekenhuis is. Hoe het er uit ziet hoeft dat alleen maar te ondersteunen.”

Onlangs rondde a/d amstel samen met Alberts & Van Huut de nieuwbouw af van topklinisch ziekenhuis Isala in Zwolle. Hierover later meer bij Architectenweb.

Trefwoorden

evidence based design zorg patientgericht naomi cheung san healing environment st. elisabeth ziekenhuis a/d amstel architecten isala klinieken

1	‘Wooncoöperaties, zoals Het Rotterdams Woongenootschap, kunnen niet dezelfde grondprijs betalen als beleggers’ maandag, 21 juni
2	Een particuliere villa en metrostations winnen Dutch Daylight Award dinsdag, 22 juni
3	Transfer zone dinsdag, 22 juni
4	Nieuwe Gezichten: Namelok donderdag, 17 juni
5	Studio L A verbeeldt kwetsbaarheid Venetië in installatie op Architectuurbiënnale donderdag, 17 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

Hoofd master interieur: “Zorg kans voor interieurarchitect”

Architectenweb houdt Het Grote Zorgcongres

Historie Dordt zorgt voor oriëntatie en afleiding in ziekenhuis

Oogziekenhuis: "Hier kent iedereen de interieurarchitect"

Mecanoo en ZMC testen ontwerp schaal 1:1

CEANconsulting: ‘Zorginnovatie is een verplichting’

OPERA: ‘Iedere afdeling zijn eigen illustrator’

Philips Research: Technologie is slechts gereedschap

Terugblik op 10 interviews over patiëntenzorg

Opdrachtgever St. Antonius: “Niet opnieuw wiel uitvinden”

Themaperiode ‘Zorg’ van start

Kopvol: ‘Ontwerp vanuit prototype kamers’

Andere nieuwsberichten

Demontabele kijkdoos voor de Papendrechtse brandweer

Vandaag, 17:19

Leidend bij het ontwerp van de kazerne was voor RoosRos Architecten dat de gebouwelementen zoveel mogelijk demontabel en herbruikbaar zouden zijn.

Veertien houten woningen in Kerckebosch Zeist vormen 'buurtschap'

Vandaag, 15:46

Deze zomer wordt gestart met de bouw van veertien houten woningen in de wijk Kerckebosch in Zeist. Het ‘buurtschap’ Elix bestaat uit, acht twee-onder-een-dakwoningen, vier rijwoningen en twee vrijstaande woningen in een bosrijke omgeving.

Laatste fase wijkvernieuwing Lakerlopen afgerond

Vandaag, 15:04

Met de oplevering is de laatste fase van de lang lopende wijkvernieuwing afgerond, waar Hans van der Heijden vanaf 2006 bij betrokken was.

Ex Interiors ontwerpt hoofdkantoor voor ontmoeten en hybride werken

Vandaag, 12:18

Voor twee marktgroepen van het technologiebedrijf Nedap in Groenlo heeft Ex Interiors een voormalig magazijn en een kantoor omgevormd tot toekomstgerichte werkgebieden.