OPERA: ‘Iedere afdeling zijn eigen illustrator’

12 november 2013, 14:24

“Het leven in het Emma Kinderziekenhuis is een voortzetting van het dagelijkse leven”, zeggen Martijn Elzinga en Jo Pike van OPERA Amsterdam. Het interieurontwerp voor het EKZ was bij de start in 2008 het eerste zorgproject van het multidisciplinaire interieurbureau. De ervaring met het ontwerpen voor musea en tentoonstellingen was volgens OPERA aanleiding voor het AMC om het bureau bij de grootscheepse renovatie van het EKZ te betrekken.

Tekst Naomi Cheung San

Een ver doorgevoerde integraliteit en rijke illustraties kenmerken de metamorfose van het Emma Kinderziekenhuis (EKZ). Op de bovenetage van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam beslaat het EKZ ongeveer elfduizend vierkante meter. Kinderen tussen de nul en achttien jaar worden er behandeld onder verschillende specialismen. Bureau OD205 architectuur uit Delft maakte de bouwkundige opzet. OPERA creëerde een verdiepende interieurlaag die betekenis kon geven aan de visie van het EKZ.

Museale aspecten in het kinderziekenhuis
“Tachtig procent van onze opdrachten bestaat uit ontwerpen voor musea”, zegt Jo Pike, directeur van OPERA. “We zijn een multidisciplinair bureau met zowel architecten, ontwerpers als grafisch ontwerpers.” Projectarchitect Martijn Elzinga: “Onze ruime ervaring met totaalconcepten in de museale wereld, was deels een reden voor het EKZ om ons te selecteren voor het interieurontwerp.”

Toenmalig EKZ-directeur Hugo Heymans wilde met de renovatie de zorg structureel verbeteren. Volgens OPERA begrijpt de ziekenhuisorganisatie dat het interieurontwerp niet gaat over het toevoegen van wat leuke tekeningen en kleurtjes, maar een wezenlijk onderdeel van de behandeling vormt. Een gebalanceerd gebruik van prikkelingen in het ontwerp draagt daartoe bij.

Categoriseren
In het EKZ zijn de kinderen opgedeeld in drie leeftijdscategorieën: zuigelingen, grote kinderen en tieners. Ook de verschillende medische specialismen; oncologie, intensive care en highcare bevinden zich op aparte afdelingen. Daarnaast zijn er twee stafafdelingen en is er een afdeling algemene voorzieningen. Het gehele EKZ is door OD205 opgezet met het idee van een stad met verschillende wijken die grenzen aan een hoofdas.

Omdat het belangrijk is dat een kind niet stilstaat in zijn ontwikkeling en deel blijft uitmaken van de maatschappij is de referentie naar de stad in het interieur doorgezet. Volgens OPERA draagt ontwerp uit dat het leven in het ziekenhuis gewoon doorgaat. “De patiëntenkamers vormen een huis waarin een kind zich kan terugtrekken en zich kan afsluiten van prikkels van buitenaf.” Wanneer de kinderen dat willen kunnen ze ‘de stad in’. “De afdelingen zijn wijken en de hoofdas is een prikkelrijke hoofdstraat waar kinderen hun ouders en vriendjes ontmoeten op speelpleinen, in het tienercafé en de lounges.”

Integrale benadering van thema’s
Iedere ‘wijk’ is door OPERA gekoppeld aan een eigen thema waarbinnen bewegwijzering, kleurenpalet, materiaal, licht en illustraties integraal zijn benaderd. Elk aspect draagt bij aan de eigen herkenbare identiteit van de afdeling. De thema’s zijn gekoppeld aan het type afdeling: zuigeling is ‘hortus’, wat volgens OPERA gaat over groei en iets zachts en fijngevoeligs heeft. Oncologie is ‘fauna’, ‘sport en spel’ hoort bij tieners, en grote kinderen zijn gekoppeld aan ‘transport.’ Bij ieder thema heeft het bureau een herkenbaar icoon ontworpen, dat weer terugkomt in de bewegwijzering en illustraties van het EKZ.

Aan elk thema heeft OPERA een bepaalde sfeer toegekend, en een eigen illustrator. “Bij de afdeling zuigelingen maakte een illustrator bijvoorbeeld heel verfijnde, frivole wandtekeningen”, omschrijft Elzinga. Voor iedere afdeling heeft OPERA een eigen kleurenpalet samengesteld dat de illustratoren als leidraad gebruikten. “De paletten zijn opgebouwd uit twee basiskleuren en een jokerkleur gekoppeld aan het thema. Zo draagt bij aan de eigenheid en dus herkenbaarheid van een afdeling.”

Door de illustraties veelal op transparante wanden te plaatsen ontstaat er vaak een grappig, goed doordachte gelaagdheid. “Zo staat een poppetje met een paraplu plotseling in de regen als er een schuifdeur opengaat”, zegt Elzinga.

Rijkdom en empathie in illustraties
“De illustraties spreken mensen denk ik niet alleen aan omdat ze mooi zijn, maar ook omdat ze kloppen in het geheel. Het is niet zo maar een behangetje”, aldus Pike. “Op sommige plekken, zoals bij de intensive care, moeten we bijvoorbeeld heel voorzichtig omgaan met de humor en vrolijkheid van het ontwerp. Het is niet de bedoeling om het leed van mensen te relativeren.”

Op andere plekken komt de integraliteit juist weer naar voren in de bewegwijzering, geeft OPERA aan. “Door een vloerkleur door te trekken tot net iets buiten de kamer en daarin het kamernummer te verwerken, doet het aan als een soort welkomstmat met huisnummer. Dit versterkt weer het thuisgevoel.”

Momenteel wordt gewerkt aan fase vier van de grote metamorfose die totaal vijf fases beslaat. Volgens planning wordt de renovatie begin 2015 opgeleverd.

Trefwoorden

interieur zorg illustratie opera amsterdam tekening naomi cheung san emma kinderziekenhuis ekz

1	VORM en NS Stations tekenen overeenkomst voor deelgebied 3 Wisselspoor Utrecht maandag, 23 juni
2	Los het woningtekort op met compacte woningen! dinsdag, 24 juni
3	Definitief ontwerp voor raadzaal gemeente Amsterdam door De Twee Snoeken donderdag, 19 juni
4	Het Binnenhof – voormalig Ministerie van Justitie krijgt maatwerk klimaatinstallatie maandag, 23 juni
5	Prominente ontwikkelaars committeren zich aan bouw biobased woningen donderdag, 19 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

Terugblik op 10 interviews over patiëntenzorg

15 november 2013

CEANconsulting: ‘Zorginnovatie is een verplichting’

8 november 2013

Hoofd master interieur: “Zorg kans voor interieurarchitect”

11 oktober 2013

Kopvol: ‘Ontwerp vanuit prototype kamers’

19 september 2013

Oogziekenhuis: "Hier kent iedereen de interieurarchitect"

28 oktober 2013

Opdrachtgever St. Antonius: “Niet opnieuw wiel uitvinden”

27 september 2013

Historie Dordt zorgt voor oriëntatie en afleiding in ziekenhuis

18 oktober 2013

a/d amstel: “Omgang met ziekenhuisorganisaties bepalend”

4 oktober 2013

Mecanoo en ZMC testen ontwerp schaal 1:1

4 november 2013

Toon alles

Andere nieuwsberichten

i29 realiseert seniorenwoning op de kavel bij de kinderen

Gisteren, 15:32

Voor een particuliere opdrachtgever ontwierp i29 architects op de kavel bij de bestaande woning een tweede woning voor de (groot)ouders. Door zorgvuldige positionering bestaat er een vanzelfsprekende verhouding tussen beide gebouwen.

Diederendirrix ontwerpt sociaal woningbouwproject Picustoren aan Eindhovensch Kanaal

Gisteren, 12:00

Op het voormalige Picusterrein in Eindhoven komt aan het Havenhoofd van het kanaal een circa 70 meter hoge woontoren naar ontwerp van diederendirrix. Het gebouw, een ontwikkeling van Wooninc., gaat plaats bieden aan zo’n 130 sociale huurwoningen.

Hedendaags hoofdkantoor voor aluminiumproducent op fundamenten verwoest pand

Gisteren, 11:22

In Zwijndrecht heeft aluminiumproducent Aluned een nieuw hoofdkantoor in gebruik genomen. Op de fundamenten van een door brand verwoest kantoorpand heeft HA-HA Design & Development een nieuw gebouw ontworpen.

Ben jij naast architect fanatiek sporter? Deel je verhaal in de nieuwe Architectenweb-zomerserie!

Gisteren, 09:30

Ben jij naast architect een fanatiek sporter, beoefen je een bijzondere sport of heb je zelfs een Olympische medaille in je prijzenkast hangen? Meld je dan aan voor de nieuwe zomerserie van Architectenweb!

Rekenkamer: Limburg moet regie pakken in woningbouw

Gisteren, 17:12

De provincie Limburg moet meer de regie pakken om te garanderen dat er voldoende huizen worden gebouwd en de bouw van betaalbare woningen aan te jagen.