OPERA: ‘Iedere afdeling zijn eigen illustrator’

12 november 2013, 14:24

“Het leven in het Emma Kinderziekenhuis is een voortzetting van het dagelijkse leven”, zeggen Martijn Elzinga en Jo Pike van OPERA Amsterdam. Het interieurontwerp voor het EKZ was bij de start in 2008 het eerste zorgproject van het multidisciplinaire interieurbureau. De ervaring met het ontwerpen voor musea en tentoonstellingen was volgens OPERA aanleiding voor het AMC om het bureau bij de grootscheepse renovatie van het EKZ te betrekken.

Tekst Naomi Cheung San

Een ver doorgevoerde integraliteit en rijke illustraties kenmerken de metamorfose van het Emma Kinderziekenhuis (EKZ). Op de bovenetage van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam beslaat het EKZ ongeveer elfduizend vierkante meter. Kinderen tussen de nul en achttien jaar worden er behandeld onder verschillende specialismen. Bureau OD205 architectuur uit Delft maakte de bouwkundige opzet. OPERA creëerde een verdiepende interieurlaag die betekenis kon geven aan de visie van het EKZ.

Museale aspecten in het kinderziekenhuis
“Tachtig procent van onze opdrachten bestaat uit ontwerpen voor musea”, zegt Jo Pike, directeur van OPERA. “We zijn een multidisciplinair bureau met zowel architecten, ontwerpers als grafisch ontwerpers.” Projectarchitect Martijn Elzinga: “Onze ruime ervaring met totaalconcepten in de museale wereld, was deels een reden voor het EKZ om ons te selecteren voor het interieurontwerp.”

Toenmalig EKZ-directeur Hugo Heymans wilde met de renovatie de zorg structureel verbeteren. Volgens OPERA begrijpt de ziekenhuisorganisatie dat het interieurontwerp niet gaat over het toevoegen van wat leuke tekeningen en kleurtjes, maar een wezenlijk onderdeel van de behandeling vormt. Een gebalanceerd gebruik van prikkelingen in het ontwerp draagt daartoe bij.

Categoriseren
In het EKZ zijn de kinderen opgedeeld in drie leeftijdscategorieën: zuigelingen, grote kinderen en tieners. Ook de verschillende medische specialismen; oncologie, intensive care en highcare bevinden zich op aparte afdelingen. Daarnaast zijn er twee stafafdelingen en is er een afdeling algemene voorzieningen. Het gehele EKZ is door OD205 opgezet met het idee van een stad met verschillende wijken die grenzen aan een hoofdas.

Omdat het belangrijk is dat een kind niet stilstaat in zijn ontwikkeling en deel blijft uitmaken van de maatschappij is de referentie naar de stad in het interieur doorgezet. Volgens OPERA draagt ontwerp uit dat het leven in het ziekenhuis gewoon doorgaat. “De patiëntenkamers vormen een huis waarin een kind zich kan terugtrekken en zich kan afsluiten van prikkels van buitenaf.” Wanneer de kinderen dat willen kunnen ze ‘de stad in’. “De afdelingen zijn wijken en de hoofdas is een prikkelrijke hoofdstraat waar kinderen hun ouders en vriendjes ontmoeten op speelpleinen, in het tienercafé en de lounges.”

Integrale benadering van thema’s
Iedere ‘wijk’ is door OPERA gekoppeld aan een eigen thema waarbinnen bewegwijzering, kleurenpalet, materiaal, licht en illustraties integraal zijn benaderd. Elk aspect draagt bij aan de eigen herkenbare identiteit van de afdeling. De thema’s zijn gekoppeld aan het type afdeling: zuigeling is ‘hortus’, wat volgens OPERA gaat over groei en iets zachts en fijngevoeligs heeft. Oncologie is ‘fauna’, ‘sport en spel’ hoort bij tieners, en grote kinderen zijn gekoppeld aan ‘transport.’ Bij ieder thema heeft het bureau een herkenbaar icoon ontworpen, dat weer terugkomt in de bewegwijzering en illustraties van het EKZ.

Aan elk thema heeft OPERA een bepaalde sfeer toegekend, en een eigen illustrator. “Bij de afdeling zuigelingen maakte een illustrator bijvoorbeeld heel verfijnde, frivole wandtekeningen”, omschrijft Elzinga. Voor iedere afdeling heeft OPERA een eigen kleurenpalet samengesteld dat de illustratoren als leidraad gebruikten. “De paletten zijn opgebouwd uit twee basiskleuren en een jokerkleur gekoppeld aan het thema. Zo draagt bij aan de eigenheid en dus herkenbaarheid van een afdeling.”

Door de illustraties veelal op transparante wanden te plaatsen ontstaat er vaak een grappig, goed doordachte gelaagdheid. “Zo staat een poppetje met een paraplu plotseling in de regen als er een schuifdeur opengaat”, zegt Elzinga.

Rijkdom en empathie in illustraties
“De illustraties spreken mensen denk ik niet alleen aan omdat ze mooi zijn, maar ook omdat ze kloppen in het geheel. Het is niet zo maar een behangetje”, aldus Pike. “Op sommige plekken, zoals bij de intensive care, moeten we bijvoorbeeld heel voorzichtig omgaan met de humor en vrolijkheid van het ontwerp. Het is niet de bedoeling om het leed van mensen te relativeren.”

Op andere plekken komt de integraliteit juist weer naar voren in de bewegwijzering, geeft OPERA aan. “Door een vloerkleur door te trekken tot net iets buiten de kamer en daarin het kamernummer te verwerken, doet het aan als een soort welkomstmat met huisnummer. Dit versterkt weer het thuisgevoel.”

Momenteel wordt gewerkt aan fase vier van de grote metamorfose die totaal vijf fases beslaat. Volgens planning wordt de renovatie begin 2015 opgeleverd.

Trefwoorden

interieur zorg illustratie opera amsterdam tekening naomi cheung san emma kinderziekenhuis ekz

1	Houthybride woongebouw langs de A8 in Zaandam opgeleverd dinsdag, 11 november
2	WillemsenU zinkt villa af in landschap dinsdag, 11 november
3	Woongebouw voor gezinnen biedt ruime corridor en gekoppelde terrassen met glijbaan woensdag, 12 november
4	MVRDV ontwerpt bolvormig sportcomplex in Albanese hoofdstad Tirana maandag, 10 november
5	Groningers kiezen nieuwe invulling voor plek gesloopte parkeergarage in stadscentrum dinsdag, 11 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Terugblik op 10 interviews over patiëntenzorg

15 november 2013

CEANconsulting: ‘Zorginnovatie is een verplichting’

8 november 2013

Hoofd master interieur: “Zorg kans voor interieurarchitect”

11 oktober 2013

Kopvol: ‘Ontwerp vanuit prototype kamers’

19 september 2013

Oogziekenhuis: "Hier kent iedereen de interieurarchitect"

28 oktober 2013

Opdrachtgever St. Antonius: “Niet opnieuw wiel uitvinden”

27 september 2013

Historie Dordt zorgt voor oriëntatie en afleiding in ziekenhuis

18 oktober 2013

a/d amstel: “Omgang met ziekenhuisorganisaties bepalend”

4 oktober 2013

Mecanoo en ZMC testen ontwerp schaal 1:1

4 november 2013

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nominaties Zuiderkerkprijs en Geurt Brinkgreve Bokaal 2025 bekend

14 november, 12:17

Voor de eerstgenoemde woningbouwprijs van de gemeente Amsterdam zijn tien projecten genomineerd, de bokaal voor het beste initiatief op het gebied van herontwikkeling, transformatie of renovatie leverde zeven nominaties op.

'Architecten kunnen kwaliteit waarborgen bij splitsen en opdelen rijtjeshuizen'

14 november, 11:14

Om het splitsen en opdelen van rijtjeswoningen van de grond te krijgen, dienen het Rijk en gemeenten de regie te nemen. Architecten kunnen hierbij worden ingeschakeld voor de waarborging van de kwaliteit, aldus een vrijdag verschenen rapport.

MVRDV en Buro Happold ontwerpen nieuw theater in Veenendaal

14 november, 10:23

Voor de vernieuwing van Theater De Lampegiet zijn vijf schetsontwerpen gemaakt. Zowel de inwoners van de stad als de jury hebben daarbij voor het ontwerp van MVRDV en Buro Happold gekozen.

Benthem Crouwel Architects plaatst slotstuk in Paleiskwartier van Den Bosch

13 november, 5:00

Benthem Crouwel Architects heeft het stadsblok Palazzo in het Paleiskwartier van Den Bosch opgeleverd

Zuid-Holland verhoogt budget voor restauratie rijksmonumenten

14 november, 2:08

De provincie Zuid-Holland verhoogt het budget voor de restauratie van rijksmonumenten structureel.

Rapport: natuur kan helpen beschermen tegen stijgende zeespiegel

14 november, 9:24

Natuurlijke oplossingen zoals ruim baan geven aan gebieden met eb en vloed kunnen helpen de Nederlandse kustlijn te beschermen tegen de stijgende zeespiegel.

Deltacommissaris: ga nu al in gesprek over toekomst waterbeheer

13 november, 4:03

Nederland moet nu al kijken welke randvoorwaarden nodig zijn om grote waterbeschermingsprogramma's zoals de Deltawerken in de komende jaren uit te voeren.

Gemeentebestuur wil Brabants dorp Moerdijk laten verdwijnen

13 november, 10:23

Het dorp Moerdijk in Noord-Brabant moet verdwijnen om plaats te maken voor uitbreiding van het bestaande haven- en industrieterrein in die plaats.

Iets minder mensen vertrekken uit de Randstad dan in eerdere jaren

12 november, 10:00

Onder andere omdat er in de Randstad meer kinderen worden geboren, groeit de bevolking daar sneller dan in de gebieden eromheen. Netto vertrokken er afgelopen jaar 14.000 mensen.

Woningen en park op plek van rangeerterrein bij Rotterdamse Kuip

12 november, 9:30

Een rangeerterrein voor treinen tegenover stadion De Kuip in Rotterdam verdwijnt. Op de plek worden woningen en een nieuw station gebouwd. Bovendien moet een park naast het spoor worden uitgebreid.

Ga naar het nieuws-archief