Opdrachtgever St. Antonius: “Niet opnieuw wiel uitvinden”

27 september 2013, 16:07

“Als je de ‘best practices’ van alle ziekenhuizen combineert, dan heb je het optimale ziekenhuis”, stelt Walter Corsten, manager nieuwbouw van het St. Antonius Ziekenhuis. Steeds het wiel proberen uit te vinden is volgens hem niet nodig. Het St. Antonius Ziekenhuis, naar ontwerp van De Jong Gortemaker Algra architecten, opende vorige week haar deuren.
Tekst Naomi Cheung San

Over de samenwerking met De Jong Gortemaker Algra architecten is Walter Corsten zeer te spreken. Hij benadrukt dat de architect en de opdrachtgever ieder een eigen rol in het ontwerpproces heeft en dat de opdrachtgever eindverantwoordelijke is voor wat er gebouwd wordt.

“Net als bij de meeste projecten zat de architect bij het St. Antonius-project tot het definitief ontwerp aan tafel.” Hierna namen de opdrachtgever en de uitvoerende partijen het over. “Het is de taak van de opdrachtgever om vast te houden aan de kwaliteit, het budget en de opleverdatum. Met de eigen organisatie kunnen we de functionaliteit het beste bewaken.”

Evenwicht tussen esthetiek en functionaliteit
Vanuit zijn ervaring als manager nieuwbouw en vastgoed &
techniek stelt Corsten dat architecten onmisbaar zijn voor de vormgeving en uitstraling van een gebouw, maar vindt hij ook dat architecten een beter evenwicht zouden moeten vinden tussen esthetiek en functionaliteit.

“Een ziekenhuis is zeer complex en de functionaliteit wordt vaak onderschat. Zelfs nu het St. Antonius in gebruik is, moeten we nog aanpassingen doen aan essentiële zaken die een goede bedrijfsvoering in de weg staan.”

St. Antonius Ziekenhuis Utrecht
Het St. Antonius Ziekenhuis Utrecht biedt laagcomplexe zorg en vervangt de locaties Oudenrijn en Overvecht. Met een kankercentrum en een afdeling psychiatrie & psychologie maakt het deel uit van een omvangrijk zorgnetwerk met onder meer een topklinisch ziekenhuis in Nieuwegein en buitenpoliklinieken in Houten en Overvecht. Deze zorgspreiding past in het kader ‘profielziekenhuizen’ dat vanaf 2005 door de overheid wordt uitgedragen.

De plannen voor het St. Antonius Utrecht ontstonden al in 1998, maar vanwege een fusie met Mesos Medisch Centrum is pas in 2006 gestart met een herontwerp. “In de planning stond een volledig zelfstandig ziekenhuis, maar de fusie betekende een integratie van medische en ondersteunde diensten en dus een nieuwe functieverdeling”, vertelt Corsten.

Flexibiliteit en schaalbaarheid
Flexibiliteit, schaalbaarheid en (logistieke)
helderheid waren de belangrijkste uitgangspunten voor de nieuwbouw. Het gebouw heeft een kleinschalige opzet, maar is door middel van een gridstructuur makkelijk uitbreidbaar indien nodig.

“Om iedere vorm van onzekerheid bij de patiënt weg te nemen, streefden we naar korte lijnen en heldere logistiek”, aldus Corsten. “Alle poliklinieken zitten op één laag en de bezoekers- en personeelsstromen zijn duidelijk gescheiden door onder meer aparte ingangen.”

De rol van de opdrachtgever
Gedurende het ontwerpproces is veelvuldig met professionals uit alle beroepslagen van het ziekenhuis om de tafel gezeten, vertelt Corsten. “Het bestek is pas gemaakt nadat er vanuit iedere gebruikersgroep een handtekening op het definitief ontwerp was gezet.”

“De medisch specialist speelt daarbij een grote rol, aangezien zijn product gefaciliteerd moet worden. In mijn ervaring denken de meeste medisch specialisten ook wel vanuit de logistiek van de patiënt, aangezien ze deze zo goed mogelijk willen behandelen.”

Uiteindelijk is de opdrachtgever in samenwerking met het projectteam hoofdverantwoordelijke voor de patiëntenbelangen tijdens het bouwproces, stelt Corsten. Gelijkwaardigheid tijdens de bouwvergaderingen en een consistente visie zijn volgens hem essentieel om dingen gedaan te krijgen. “Zo hebben we het mogelijk gemaakt om het daglicht van de centrale lichtkap door te trekken in de zijtakken door de realisatie van tien patio’s met binnentuinen.”

Niet steeds opnieuw het wiel uitvinden
Het St. Antonius ziekenhuis is binnen budget gerealiseerd en oogt helder in zijn eenvoud. “Ik vind het doodzonde dat we bij elk ziekenhuis weer zelf het wiel uit willen vinden. In de voorfase wordt teveel tijd gespendeerd aan onder meer het interieur van de zorggerelateerde ruimtes.”

“Als je de ‘best practices’ van alle ziekenhuizen die de afgelopen tien jaar zijn gebouwd combineert, dan heb je het optimale ziekenhuis. Dit kan de aanloopkosten enorm drukken”, zegt Corsten. “Architecten blijven vaak te lang doorontwerpen.”

Toch vindt de manager niet dat overal dezelfde ziekenhuisgebouwen moeten komen. “Voor het St. Antonius maakte de architect eerst het structuurplan. Pas toen de locatie vaststond werd de vormgeving bepaald. Die vormgeving verschilt dus per context.”

Hoe denkt de nieuwbouw manager over de toename van relatief onervaren zorgarchitecten? “Het is goed om het ziekenhuis vanuit een breder perspectief te bekijken, dit stimuleert bestaande zorgarchitecten om zorgontwikkelingen te volgen. Het is uiteindelijk de verantwoording van de opdrachtgever om risico’s in te schatten en het project te sturen.”

Trefwoorden

de jong gortemaker algra themaperiode utrecht opdrachtgever ziekenhuis zorg walter corsten naomi cheung san st. antonius ziekenhuis

1	Dynamisch wolkenplafond leidt reizigers naar hun Eurostar-trein donderdag, 13 februari
2	Nobel I eerste opgeleverde gebouw binnen herontwikkeling terrein UZ Gent donderdag, 13 februari
3	Maarten van Kesteren architecten transformeert een jaren 60-villa tot passiefwoning woensdag, 12 februari
4	Woonin selecteert Heijmans voor bouw 190 betaalbare huurwoningen in Utrecht dinsdag, 11 februari
5	OZ ontwerpt eigen 'lowtech'-kantoor in Buiksloterham woensdag, 12 februari

Gerelateerde nieuwsberichten

Architectenweb houdt Het Grote Zorgcongres

16 oktober 2013

Hoofd master interieur: “Zorg kans voor interieurarchitect”

11 oktober 2013

Op weg naar een seniorvriendelijk ziekenhuis

1 oktober 2013

“Een goede logistiek in het ziekenhuis is cruciaal”

15 november 2013

Bouw ziekenhuis Maas en Kempen van start

5 januari 2015

CEANconsulting: ‘Zorginnovatie is een verplichting’

8 november 2013

Mecanoo en ZMC testen ontwerp schaal 1:1

4 november 2013

Historie Dordt zorgt voor oriëntatie en afleiding in ziekenhuis

18 oktober 2013

Ziekenhuis Oudenrijn wordt wooncampus

29 oktober 2013

Delft krijgt behandelcentrum protonentherapie

30 januari 2014

Terugblik op 10 interviews over patiëntenzorg

15 november 2013

OPERA: ‘Iedere afdeling zijn eigen illustrator’

12 november 2013

a/d amstel: “Omgang met ziekenhuisorganisaties bepalend”

4 oktober 2013

Oogziekenhuis: "Hier kent iedereen de interieurarchitect"

28 oktober 2013

De Zwarte Hond: “Architectuur kan zorgvraag verminderen”

18 september 2013

Themaperiode ‘Zorg’ van start

9 september 2013

Kopvol: ‘Ontwerp vanuit prototype kamers’

19 september 2013

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nieuwe Instituut organiseert tentoonstelling over Ma Yansong en MAD Architects

13 februari, 4:47

Op 17 mei opent in het Nieuwe Instituut een tentoonstelling over het werk van de Chinese architect Ma Yansong en zijn bureau MAD Architects. In de expositie wordt het twintig jaar omspannende oeuvre van de wereldwijd geroemde architect belicht.

Dynamisch wolkenplafond leidt reizigers naar hun Eurostar-trein

13 februari, 3:45

Afgelopen maandag is het eerste deel van de wachtruimte van de nieuwe Eurostar-terminal in station Amsterdam Centraal geopend. De door Superimpose Architecture en ZJA ontworpen terminal bevindt zich in de voormalige Amstelpassage.

Kinderdagverblijf met duurzaam karakter en natuurlijke uitstraling

13 februari, 1:11

In opdracht van Kosmo, een aanbieder van kinderopvang in Overijssel en Gelderland, ontwierp Nijhoff Architecten een nieuw kinderdagverblijf in Wierden. Het gebouw, gerealiseerd door Tala, bestaat grotendeels uit hout en andere biobased materialen.