2050: slot (hoe 2050 nu al vorm krijgt)

30 januari 2013, 14:27

Is er een rode lijn te herkennen in de twaalf visies op 2050 die de afgelopen twee-en-een-halve week ter gelegenheid van het verschijnen van AWM 50 op Architectenweb.nl zijn verschenen? Een analyse.

Tekst Michiel van Raaij

De huidige economische crisis in de westerse wereld, maar Nederland in het bijzonder, markeert het einde van een tijdperk. Een enorme groei van de bevolking, een enorme groei in arbeidsproductiviteit en een enorme groei van krediet stuwde de bouwproductie de afgelopen decennia op tot ongekende hoogte. Uiteindelijk tot te grote hoogte. De overcapaciteit in de kantorenmarkt is hier een pregnant voorbeeld van.

Inmiddels is de groei van de bevolking afgevlakt, net als de groeit in arbeidsproductiviteit, en heeft nieuwe regelgeving de uitgifte van krediet aan banden gelegd. De verwachting is dat dit het nieuwe ‘normaal’ zal zijn. Een aantal van de ontwikkelingen die zich sinds het uitbreken van de crisis in 2008 hebben aftekend, zou daarom weleens een indicatie kunnen zijn van hoe de wereld van de architect er in 2050 uitziet.

In dat perspectief moeten de twaalf visies op 2050 die de afgelopen anderhalve week op Architectenweb.nl zijn gepubliceerd ook gezien worden. Via een ‘geïnformeerde speculatie’ kan een ontwikkeling die zich nu aftekent effectief geëxtrapoleerd worden.

Een heldere case hierbij is de toekomst van het architectenbureau. In de afgelopen jaren is met name het middelgrote bureau, gespecialiseerd in grootschalige woningbouw en kantoren, onder druk komen te staan. Het verschil tussen de grote bureaus en kleine bureaus wordt steeds groter. De grote bureaus overleven met een specialistisch of divers dienstenaanbod en opereren op de stabielere internationale bouwmarkt. De kleine bureaus, vaak eenmanszaken, zijn flexibel en huren extra krachten in op projectbasis.

Hoe ziet de wereld van de architect eruit als we deze ontwikkeling doortrekken? Fred Schoorl (BNA) en Ewout Dorleijn (Tebodin) denken hier vrijwel hetzelfde over. Aan de ene kant zullen er grote, multidisciplinaire bureaus ontstaan die een breed pakket aan diensten aanbieden en internationaal opereren. Aan de andere kant zal er een ‘wolk’ van creatieven ontstaan die zich vrij rond projecten organiseert.

De tijd van bouwen voor de ‘markt’ is daarbij definitief voorbij, benadrukt Adri Duivesteijn
(gemeente Almere). Steeds meer ontwerp- en bouwopdrachten zijn afkomstig van particulieren, collectieven en bedrijven die voor zichzelf iets willen realiseren. De schaal van deze opdrachten is vaak kleiner dan voorheen. Maar juist omdat deze opdrachtgevers voor zichzelf bouwen is hier veel meer aandacht voor architectonische kwaliteit. Het vakmanschap van de architect zal in die context een herwaardering krijgen, aldus Elsbeth Ronner (Lilith Ronner van Hooijdonk)

De opgave om alle tot nu toe gerealiseerde bebouwing bruikbaar te houden vormt voor architecten ook een spiegel. Kan een sterk op zijn functie afgestemd gebouw op de lange termijn nuttig blijven? Gijs Raggers (EGM architecten) denkt van niet. Er zullen flexibeler gebouwen neergezet moeten worden. Niet alleen de indeling van de gebouwen moet veranderbaar zijn, ook de functie zelf moet echt kunnen wisselen. Robert Mulder (Mulderblauw architecten) denkt dat de architect steeds meer een interieurarchitect zal worden die de flexibele casco’s steeds een nieuwe invulling geeft.

Daarbij zullen zowel de inrichting als de gebouwen zelf ook demontabel moeten worden.
Thomas Rau (RAU) ziet gebouwen als een ‘tijdelijke opslag van grondstoffen’. Grondstoffen die na hun levensduur zonder verlies elders hergebruikt moeten worden. Michiel Haas (NIBE) denkt dat bijvoorbeeld gevels in de toekomst daarom eigendom zullen blijven van de gevelleverancier. Bij renovatie vervangt de leverancier de gevel, bij sloop neemt deze de gevel terug. Het stimuleren van deze ontwikkeling door het belasten van de ecologische voetafdruk van producten, zoals Pepijn Verpaalen (Urbanus) voorstelt, is een interessant idee.

Tenslotte de media. De architectuurcriticus is dood verklaard, maar zou weleens op andere plekken weer kunnen opduiken. Binnen architectenbureaus zelf bijvoorbeeld, denkt Hans Teerds. De media zelf zullen daarbij ook een revolutie ondergaan. De introductie van de smartphone en de tablet lijkt hierbij pas het begin. In de toekomst zal mobiel altijd en overal informatie op te vragen zijn. Een van de mogelijkheden daarbij is het projecteren van informatie op een bril, speculeren Jeroen Beekmans en Joop de Boer (The Pop-Up City). Sites als Architectenweb.nl zijn dan op iedere plek ‘full screen’ te lezen. Bij Architectenweb kunnen we niet wachten tot het zover is!

Trefwoorden

awm 50 2050 michiel van raaij analyse

1	Zeven architectenbureaus ontwerpen eerste woningen De Suikerzijde maandag, 15 april
2	‘Stoere dame op hoge hakken’ model voor gevel pand P.C. Hooftstraat woensdag, 17 april
3	Woontoren Nova in De Binckhorst rondt de transformatie Maanplein af woensdag, 17 april
4	Een sereen samenspel van villa’s in een groen landschap woensdag, 17 april
5	Kunstmanifestaties tonen ongeziene kant van Brugge en de Belgische kust dinsdag, 16 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Eerste steen voor psychiatriekliniek Herlaarhof

7 november 2013

Schoorl: 'Alles wordt duurder, maar niet per se slechter'

8 augustus 2013

EGM: ‘We hebben het gebouw zelfs geprogrammeerd’

15 februari 2013

Onderzoek naar gebruik 'donorskeletten'

7 februari 2013

Volledig archief Architectenweb magazine digitaal

28 juli 2015

Video: Thomas Rau, einde van bezit

13 november 2015

Gemeentehuis Brummen officieel geopend

20 september 2013

Column

Een (on)mogelijk overmorgen

5 januari 2016

2050: duurzaamheid

22 januari 2013

2050: ketenintegratie

28 januari 2013

23 januari 2013

29 januari 2013

18 januari 2013

25 januari 2013

2050: architectuurkritiek

24 januari 2013

2050: vakmanschap

17 januari 2013

2050: introductie

14 januari 2013

2050: particulier initiatief

16 januari 2013

2050: transformatie

21 januari 2013

2050: vakgemeenschap

14 januari 2013

2050: onderwijs

15 januari 2013

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nieuw gebouw met laboratoria en kantoren voor Leiden Bio Science Park

4 uur geleden

Naar verwachting wordt op het Leiden Bio Science Park eind deze maand gestart met de bouw van Nexus Labs & Offices. Ector Hoogstad Architecten is verantwoordelijk voor het ontwerp.

Mecanoo transformeert voormalig concertgebouw in Schotse Perth tot museum

Vandaag, 14:41

Het Perth Museum, dat is gericht op de lokale en Schotse historie in brede zin, biedt onder meer onderdak aan de Stone of Scone. De belangrijkste steen uit de geschiedenis van Schotland is ondergebracht in een beeldbepalend eiken meubel.

Porseleinen Toren in ontwikkelgebied Nieuw Delft officieel geopend

Vandaag, 11:35

De door Orange Architects ontworpen toren markeert de entree van de nieuwbouwwijk Nieuw Delft vanaf de westzijde. De toren biedt plek aan 85 woningen en een 200 vierkante meter omvattende horecaruimte.

MoederscheimMoonen ontwerpt nieuw bewegingscentrum voor zorglandgoed

Vandaag, 09:25

In opdracht van zorginstelling Ipse de Bruggen heeft MoederscheimMoonen Architects een nieuw bewegingscentrum ontworpen voor landgoed Hooge Burch in Zwammerdam. Bio-based materiaalgebruik en energieneutraliteit zijn uitgangspunten bij het ontwerp.

Amsterdam gaat meer woningen voor ouderen geschikt maken

Vandaag, 13:49

De gemeente past bestaande seniorenflats op verschillende manieren aan om ouderen langer zelfstandig te laten wonen.

FNV: minister moet ingrijpen na censuur door bestuur TU Delft

Vandaag, 12:12

Volgens de vakbond ‘rommelt het aan alle kanten’ bij de universiteit, nu het bestuur daar ‘censuur toepast om een kritisch artikel in het eigen universiteitsblad Delta onder het tapijt te vegen’.

Gelderland wil 12.000 huizen bouwen bovenop bestaande daken

Vandaag, 10:03

De provincie Gelderland denkt dat er komende vijf jaar 12.000 huur- en koopwoningen bijgebouwd kunnen worden door optoppen.

Zeeland investeert miljoenen in wonen, wegen en leefbaarheid

Gisteren, 16:31

Zo komt er van 2025 tot en met 2027 jaarlijks 3 miljoen euro beschikbaar voor het verbeteren van de bestaande woningvoorraad en het versnellen van de woningbouw.