IABR: Test Site Rotterdam

19 april 2012, 13:13

Donderdagavond om 19.00 uur wordt Test Site Rotterdam – onderdeel van de 5e IABR – officieel voor het publiek geopend. Met onder meer een Luchtsingel, Dakakker en meubelfabriek wordt hier daadwerkelijk aan de stad gebouwd.

Tekst Michiel van Raaij

In Het Schieblock ruikt het overal naar verf. Presentaties worden onderbroken omdat ergens in het gebouw nog geboord wordt. Op het dak van het gebouw worden de eerste gewassen gepland. “Dit is ‘Making City’ pur sang”, lacht curator en ontwerper Kristian Koreman van ZUS. “Hier maken we onze handen werkelijk vuil.”

Het idee om concrete bouwprojecten onderdeel uit te laten maken van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam, IABR, ontstond bij de vorige editie van het architectuurfestival. De twee jaar geleden ontwikkelde plannen voor de onderzoekslocatie in Sao Paulo konden in die stad daadwerkelijk in de praktijk gebracht worden.

Bij de vijfde architectuurbiënnale, die donderdagavond van start gaat, is dit idee doorontwikkeld in drie zogenaamde Test Sites, verdeeld over drie steden. Sao Paulo is wederom van de partij, maar ook Istanbul en Rotterdam hebben een Test Site aangewezen. Het onderzoeksthema van deze IABR, ‘Making City’, wordt hier in de praktijk gebracht.

Waar de Test Sites in Sao Paulo een stadsdeel beslaat, en de Test Site in Istanbul de hele stedelijke regio omvat, daar wordt bij de Test Site in Rotterdam ingezoomd op het gebied rond Het Schieblock. Het gebied kampt met grote infrastructurele barrières en langdurige leegstand. Door beide integraal aan te pakken moet hier een duurzamer en levendiger stadsdeel ontstaan.

Programmatisch valt Test Site Rotterdam in drie delen uiteen: I/We/You make Rotterdam, Making Douala, en Design as Politics.

I/We/You make Rotterdam
Centraal in Test Site Rotterdam staat de bouw van de Luchtsingel. Deze nieuwe route snijdt dwars door bestaande bebouwing heen en overbrugt zowel een stadssnelweg als een spoorbaan. Zodoende verbindt de Luchtsingel straks het stationsgebied met Het Schieblock en De Hofbogen. Om die verbinding zelf gaat het echter niet.

Het gaat erom wat die verbinding mogelijk maakt: een nieuwe, duurzame, fijnmazige, lokale economie. In Het Schieblock, dat jarenlang leegstond, zitten inmiddels zo’n 80 kleine bedrijven. Recent is hier ook een meubelfabriek bijgekomen. De eerste afgeleverde meubels hiervan zijn inmiddels rond Het Schieblock te vinden.

Het programma van Het Schieblok is met de IABR nu ook uitgebreid met een zogenaamde dakakker. Op het dak van het gebouw worden groenten en fruit geteeld. Ook worden er bijen gehouden. In het hof achter Het Schieblock is een ‘Biergarten’ geopend. Met de aanleg van de Luchtsingel is dit hof centraal in de stad te liggen. Zodoende kunnen hier allerlei nieuwe programma’s een plek vinden.

Dit geldt in nog sterkere mate voor het voormalige station Hofplein en de daaronder gelegen bogen. Met de aanleg van de Luchtsingel worden De Hofbogen, zoals het project nu heet, opnieuw verbonden met de stad. Naast een dakpark worden bovenop de bogen daarom ook programma’s als een openluchtbioscoop denkbaar.

“In het gebied rond Het Schieblock is de afgelopen twintig jaar niets gebeurd”, zegt Koreman. “Zonder interventie had het gebied zomaar nog eens dertig jaar stil kunnen blijven liggen.” Met de IABR en het winnen van het Stadsinitiatief lijkt het erop dat de Luchtsingel er nu binnen twee jaar zal zijn.

Making Douala
In de RiverClub Gallery, naast Het Schieblock, is de reizende tentoonstelling Making Douala 2007-2013 te zien. Deze tentoonstelling, die onderdeel is van de Triënnale Salon Urbain de Doula, gaat in op de effecten van de introductie van hedendaagse kunst in de openbare ruimte van de stad Doula in Kamaroen. Ook met kunst kan stad worden gemaakt.

Design as Politics
In een van de bogen onder de sporen van de voormalige Hofpleinlijn, in de Mini Mall, presenteert de Leerstoel Design as Politics van de TU Delft enkele resultaten van het in de afgelopen twee jaar gedane onderzoek. De tentoonstelling bestaat uit driedimensionale fotocollages waarin de achtergronden van stedelijke rellen wordt verbeeldt. Daarnaast zijn verschillende maquettes te zien van gemaakte afstudeerontwerpen.

“De aanleiding om de leerstoel in 2009 op te richtten waren de rellen in de banlieus in Parijs”, vertelt historicus Wouter Vanstiphout. In verschillende artikelen waarin deze rellen geanalyseerd werden kregen architecten – en specifiek Le Corbusier – de schuld hiervan. Dit wilde Vanstiphout met de leerstoel nader onderzoeken.

In de afgelopen twee jaar heeft Vanstiphout daarom verschillende stedelijke rellen geanalyseerd. Eerder vonden ze bijvoorbeeld ook plaats in New York en Detroit. Vooral die laatste stad fascineert Vanstiphout. Bij de grootschalige vernieuwing van de binnenstad van Detroit in de jaren zestig en zeventig is een levendig en zwart stadsdeel gesloopt om deze te vervangen door een modernistisch en wit stadsdeel. De vernieuwing wordt een succes genoemd omdat het plan zoals het bedacht was werkte, maar de zwarte bevolking van de stad ervoer de vernieuwing als racisme en kwam in opstand. “Urban renewal is nigger removal”, vond zij.

Zijn de architecten hier schuldig? “Architecten zijn niet altijd deel van de oplossing”, zegt Vanstiphout. “Dat komt omdat architecten meestal aan de kant van de macht staan. Er bestaat daarom ook veel wantrouwen jegens architecten.”

“Architecten verwachten dat het optimisme van hun plannen door de hele bevolking wordt gedeeld”, vervolgt Vanstiphout. “Dat is echter lang niet altijd zo. Architecten, maar ook de politiek, moeten oog ontwikkelen voor de donkere zijde van de stad. Een van de dingen die we tot onze eigen verrassing vonden was dat rellen vaak in lokaal geproduceerde popmuziek wordt aangekondigd. Dit was zo in Detroit, maar recentelijk ook in London. In de typisch Londonse Grime-muziek werd al lang voor de rellen opgeroepen de winkels leeg te halen.”

Test Site Rotterdam is te bezoeken van 20 april 2012 tot en met 12 augustus 2012. Kijk [hier] voor de openingstijden van de verschillende tentoonstellingen.

Trefwoorden

sao paulo making city i/we/you make rotterdam zus iabr test site luchtsingel

1	Nominaties Schoolgebouw van het Jaar 2021 bekend maandag, 20 september
2	Transformatie van Defensie-Eiland in Woerden afgerond vrijdag, 17 september
3	Ronchamps op de Zuidas dinsdag, 21 september
4	Woningbouwcomplex Ilot Queyries van MVRDV in Bordeaux klaar vrijdag, 17 september
5	Nieuwe Gezichten: Studio Nauta donderdag, 23 september

Gerelateerde nieuwsberichten

Rede van Floris Alkemade bij presentatie boek ZUS over Schieblock

ZUS – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2019

Uitstel voor IABR 2020

Tentoonstellingsprogramma IABR bekend

Luchtsingel winnaar Stadsinitiatief Rotterdam

IABR: Making City handreiking van ontwerper

Redactie Architectenweb op locatie tijdens IABR

Hoofdexpositie IABR van Kossmann.dejong

Plek voor architectuur tijdens Motel Mozaique

ZUS

IABR: overzicht randprogramma

Centrumbewoners Rotterdam in 2040 gezonder

IABR: overheid geeft leiding uit handen

IABR: ZigZagCity toont 'vergeten' stadsplekken

IABR: Test Sites Istanbul en São Paulo

Vanstiphout: 'De desintegratie van publieke planning'

Dirk Sijmons curator 6e IABR

Zomerprogramma Test Site Rotterdam

Paal met bijenkasten in Maastricht

Tweede deel Luchtsingel geplaatst

Eerste Green Building Awards uitgereikt

Amersfoort oogst stadhuishoning

Nieuwe bestemming voor Shellgebouw Rotterdam

Architectuurjaar 2012 (2): 5e IABR

IABR 2014 zoekt projecten

Nominaties Gouden Piramide 2013 bekend

Spoorgedeelte Luchtsingel overbrugd

Berlijnse prijs voor Luchtsingel Rotterdam

‘Oplossen milieuproblemen begint in de stad’

Contract Schieblock minstens vijf jaar verlengd

Istanbul wil megatunnel onder Bosporus

Luchtsingel beleeft officiële opening

Rotterdam is volledig eigenaar Schiekadeblok

Prijsvraag voor ontmoetingsruimte Dakpark

Herstructurering Bospolder voltooid met The Hudsons

Andere nieuwsberichten

Transformatie historische moestuin voor mens- en natuurvriendelijke invulling

Gisteren, 16:27

Met de oplevering van een nieuwbouwwoning heeft Schoots Architecten de transformatie van een voormalige moestuin met gebouwenensemble op Buitenplaats de Hoorneboeg bij Hilversum afgerond.

Rotterdams college keurt plan voor woontorens Hofplein goed

Gisteren, 13:46

Het project RISE is een initiatief van ontwikkelaar RED Company, Powerhouse Company fungeert als architect. De hoogste van de drie torens wordt met 250 meter het hoogste (woon)gebouw van Nederland.

Tuinen van Hornmeer winnend plan voor woningbouwlocatie Aalsmeer

Gisteren, 11:42

Ontwikkelaar Thunnissen heeft samen met Bureau B+B, Studio Pallesh en Van Manen een tender voor tachtig woningen aan de Meervalstraat in Aalsmeer gewonnen.

Geen nominaties voor Zorggebouw van het Jaar 2021

Gisteren, 09:55

Na lang beraad heeft de jury van de Architectenweb Awards 2021 besloten om geen projecten te nomineren voor de prijs voor Zorggebouw van het Jaar 2021.