MVRDV en Zecc Architecten transformeren Heerlense kerk tot stadsbad
17 april, 11:07
MVRDV en Zecc Architecten gaan de Sint-Franciscus van Assisiëkerk in Heerlen transformeren tot een stadsbad. In de rijksmonumentale kerk wordt een zwembad gerealiseerd met een verstelbare bodem. Ook kan de gehele kerkvloer onder water worden gezet, zodat de bezoekers kunnen ‘lopen op het water’ en de kerkruimte wordt weerspiegeld in het water.
MVRDV en Zecc Architecten hebben de prijsvraag gewonnen die de gemeente Heerlen heeft uitgeschreven voor de transformatie van de uit 1923 stammende kerk, die oorspronkelijk is ontworpen door architect Piet Buskens. Door de leegstaande kerk een nieuwe functie als stadsbad te geven, wil de gemeente tegemoet komen aan het toenemende zwembadbezoek in Heerlen.
De herontwikkeling van de kerk past bovendien binnen de grotere centrumontwikkeling van de stad, waaronder de komst van een Romeins museum en de verbouwing van het Royal/Rivoli-theater. Naar verwachting kan de eerste duik in het bad eind 2027 worden genomen, laat de gemeente weten.
Het winnend ontwerp heeft als naam WijWater gekregen, waarmee wordt gerefereerd aan zowel de vroegere religieuze als toekomstige sociale functie van het gebouw. Bij de transformatie blijven de historische elementen bewaard, melden MVRDV en Zecc. De grootste ingreep is de realisatie van een zwembad en een nieuwe mozaïekvloer rondom.
Bestaande vloer verwijderd
Om ruimte te maken voor het zwembad, wordt de bestaande vloer verwijderd, melden de bureaus. De houten kerkbanken worden hergebruikt langs de passages rondom het bad. Aan de ene kant dienen ze als zitplekken voor zwemmers, terwijl ze aan de andere kant van de glazen puien rond het zwembad functioneren als bartafels voor toeschouwers. De oude preekstoel krijgt een nieuwe functie als uitkijkpunt voor de badjuf of -meester.
De nieuwe mozaïekvloer rondom het zwembad wordt ontworpen in samenwerking met lokale kunstenaars en zal verwijzingen bevatten naar de vele muurschilderingen in Heerlen. De verlichting boven het bad, die is geïnspireerd op de oorspronkelijke kerklampen, geeft de lijnen voor de zwemrichting aan.
De zwembadvloer heeft een verstelbare bodem, zodat het bad geschikt is voor verschillende zwemactiviteiten. In zijn uiterste stand maakt de mozaïekvloer het mogelijk een volledig vlakke vloer terug te brengen in de kerk, waardoor de ruimte ook gebruikt kan worden voor sociale en culturele activiteiten. Daarnaast kan het gehele oppervlak van de zwembadruimte gevuld worden met een kleine laag water. Met de juiste belichting ontstaat zo de mogelijkheid om ‘op het water’ te lopen en wordt de kerk weerspiegeld in het water, aldus MVRDV en Zecc.
De functie van de hoofdingang blijft behouden. De entree wordt gemarkeerd door een verlichte, cirkelvormige luifel. Eenmaal binnen kunnen bezoekers via twee passages aan weerszijden naar de kleedruimtes en het zwembad of de horecagelegenheid gaan, waarbij ze door de glazen puien telkens uitzicht genieten op het bad.
Isolerende pui
Om een zwembad in de kerk te kunnen realiseren, worden verschillende technische maatregelen genomen. Rondom het zwembad en in de zijbeuken komt een isolerende pui, die het glas-in-lood en de kunstwerken beschermt. De kap van de kerk wordt van buiten geïsoleerd zodat het originele metselwerk binnen zichtbaar blijft. Na isolatie wordt de bestaande dakbedekking teruggeplaatst. De houten kap blijft behouden en krijgt geluidsabsorberende panelen voor een betere akoestiek. De technische installaties zijn discreet verwerkt met luchtbehandelingskasten in de kelder.
“De leegstand van kerken neemt steeds verder toe, dus we moeten met nieuwe, creatieve ideeën komen voor wat we met deze gebouwen kunnen doen”, zegt Winy Maas, medeoprichter van MVRDV. “Waarom zouden we die kerken niet opnieuw een sociale functie geven, zoals ze vroeger hadden? Een stadsbad is daar bij uitstek geschikt voor. Stel je voor: de rugcrawl zwemmen met uitzicht op een kerkgewelf en glas-in-loodramen. En door een klein laagje water in de gehele badruimte te laten lopen, creëer je een prachtig visueel effect, waardoor de kerk in zijn originele vorm terug kan keren en zelfs nog groter en indrukwekkender lijkt.”
Aankoop in voorbereiding
Het ontwerp voor WijWater is tot stand gekomen in samenwerking tussen MVRDV, Zecc Architecten, IMd Raadgevende Ingenieurs, Nelissen Ingenieursbureau en bouweconomisch adviesbureau SkaaL. De komende maanden wordt verder gewerkt aan het ontwerp en de bijbehorende kostenraming. In juni wordt het voorstel aan de gemeenteraad gepresenteerd. De aankoop van het kerkgebouw door de gemeente Heerlen is momenteel in voorbereiding.