Bestaande situatie

Typologie huisnummers

Renovatie en vernieuwing Fierenshoven in Antwerpen afgerond

8 februari 2024, 11:38

In Antwerpen is de renovatie en vernieuwing van de Fierenshoven afgerond. Naar ontwerp van Happel Cornelisse Verhoeven, in samenwerking met Molenaar & Co architecten, zijn twee grootstedelijke woonblokken in de wijk St. Andries opgeknapt. Door woningen horizontaal en verticaal samen te voegen, zijn de sociale huurappartementen in de blokken vergroot.

De Fierenhoven in het centrum van Antwerpen zijn in 1937 ontworpen door architect Gustave Fierens. De blokken zijn ontworpen volgens het baksteenmodernisme van de jaren dertig, in combinatie met art deco. Ook zijn de blokken voorzien van destijds nieuwe bouwconstructies (gewapend beton) en installatietechnieken.

Lange tijd dreigde sloop voor de Fierenshoven. De sociale appartementengebouwen waren ernstig vervallen en voldeden niet meer aan hedendaagse comforteisen. Een groep buurtbewoners heeft de blokken van de sloop gered, waarna Happel Cornelisse Verhoeven en Molenaar & Co uiteindelijk aan de slag gingen met de renovatie en vernieuwing van de blokken.

Het vernieuwde ensemble volgt de morfologie van de zogenaamde Weense Hoven, waarbij de woonblokken rondom gemeenschappelijke en autovrije binnenhoven zijn geschikt. Daartoe is de Van Craesbeeckstraat heringericht als autovrij ‘derde hof’ tussen de twee blokken in. Op de hoek van de Nationalestraat en de Kronenburgstraat is het voormalige hoekgebouw, dat geen onderdeel vormde van de Fierenshoven, afgebroken en vervangen door nieuwbouw. Om de doorwaadbaarheid van het ensemble te bevorderen is een nieuwe poort toegevoegd, melden de architectenbureaus.

Grotere en gevarieerdere woningen
Het aantal woningen is teruggeschroefd tot 125, maar daarvoor zijn wel grotere en gevarieerdere woningen teruggekomen. Ook zijn twee multifunctionele ruimtes toegevoegd waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten. Verder beschikkende bewoners over een gezamenlijke fietsenstalling en wasruimte en zijn in een van de plinten winkel- en caféruimtes gerealiseerd.

In de Fierenshoven zijn gezinsappartementen tussen de 65 en 130 vierkante meter gerealiseerd en deelappartementen waar drie tot vijf personen een woning delen, maar wel beschikken over eigen kamers met sanitair en een kitchenette. In het project zijn verder vier logeerkamers gerealiseerd en een aantal ‘jokerkamers’ die niet vooraf geprogrammeerd zijn, maar door bewoners van een functie kunnen worden voorzien.

De structuur van de Fierens toonde zich gedurende het ontwerp- en bouwproces al bijzonder adaptief en dus flexibel, stellen de bureaus. “Zo konden we het gewijzigde woonprogramma met relatief eenvoudige ingrepen invoegen door woningen samen te voegen. De appartementjes op de begane grond en eerste verdieping voegden we verticaal samen, zodat zoveel mogelijk gezinnen kunnen profiteren van een ligging op maaiveld. Op de verdiepingen voegden we juist horizontaal samen, zodat gezinnen daar kunnen profiteren van een gelijkvloers appartement, wat de gezinslogistiek vergemakkelijkt.”

“Voor de hoger gelegen appartementen hebben we bovendien de daken voorzien van collectieve dakterrassen. Om en om het trappenhuis voegden we een lift in, zodat de woningen bovendien goed bereikbaar werden. De andere trappenhuizen, die hun entreefunctie waren verloren, hebben we behouden als vluchtroutes. We hebben wel enkele constructieve verstevigingen uitgevoerd om die flexibiliteit ook naar de toekomst toe te garanderen”, aldus de architecten.

Hoekgebouw
Op de plek waar eerst een los cafépand stond, is het nieuwe hoekgebouw gerealiseerd. Daarmee is aan het ensemble een nieuwe tijdlaag toegevoegd met een eigen karakteristiek, stellen de bureaus. Het uitgangspunt daarbij was een balans tussen deze tijdlagen creëren volgens het principe ‘eenheid in verscheidenheid’. De nieuwbouw sluit in materialisatie en detaillering aan bij het bestaande maar is zichtbaar eigentijds. Als alternatief voor de relatief kleine nutsbalkonnetjes is het dak van De Fierenshoven ingericht als een collectieve buitenruimte, waar bewoners een panoramisch zicht over de stad genieten.

Hoge duurzaamheidsambities
Voor het project golden hoge duurzaamheidsambities. De eerste stap was het inzetten op zoveel mogelijk behoud van materiaal en daarmee op CO2-neutraliteit. Het gebouw is vervolgens energiezuinig gemaakt door het van binnenuit volledig te isoleren, de kozijnen zijn vervangen in verduurzaamd hout en voorzien van dubbel HR+++ glas. De daken zijn vergroend en hoeven dankzij de opslag van water in regentonnen (die ervoor zorgen dat in tijden van droogte de beplanting nog steeds kan worden bewaterd) zelden te worden besproeid.

Ook het binnenhof is vergroend met grote bomen en nieuwe plantenbakken rondom met verschillende plantensoorten die ook langs de gevel omhoog mogen klimmen. De bestrating is waterdoorlatend en ontlast daarmee de stadsriolering. Voor de opwekking van energie zijn er PV-panelen voorzien op het dak en zorgen zonnecollectoren voor warm water dat direct geleid wordt naar de gecentraliseerde stookvoorziening.

Trefwoorden

happel cornelisse verhoeven fierenshoven gustave fierens renovatie antwerpen belgië fierensblokken vlaanderen molenaar & co architecten sociale woningbouw

1	Nominaties Publiek gebouw van het Jaar 2025 bekend woensdag, 8 oktober
2	Realisatieovereenkomst voor hoogbouwcomplex De Sax op Wilhelminapier getekend maandag, 6 oktober
3	We verdienen betere pers dinsdag, 7 oktober
4	Woontoren Cunabula naast Thialfstadion bereikt finish dinsdag, 7 oktober
5	Vier genomineerden voor de Abe Bonnema Architectuurprijs 2025 woensdag, 8 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Renovatie en uitbreiding van de Antwerpse Fierensblokken gestart

9 juni 2020

Renovatie en vernieuwing Fierenshoven beloond met Vlaamse opdrachtgeversprijs

Vandaag, 15:27

Elf lessen uit symposium rond ontwerpen in analogie met het bestaande

23 oktober 2023

Architectenweb symposium: renovatie van sociale woningbouw

12 maart 2024

Happel Cornelisse Verhoeven presenteert gerenoveerd stadhuis Groningen

2 december 2022

Architect gezocht voor laatste fase renovatie Rubenssite Antwerpen

12 juli 2024

Happel Cornelisse Verhoeven ontwerpt ‘stijlkamers’ voor tijdelijke huisvesting Eerste Kamer

17 maart 2022

Architectenweb symposium: renovatie van sociale woningbouw

26 februari 2024

'Renovatie sociale woningbouw verdient aandacht en vakmanschap'

7 mei 2024

Appartementenblok met 'plisségevel' opgeleverd in Nieuw Kralingen

6 februari

Winnaars NRP Gulden Feniks 2020 bekend

17 november 2020

Meerjarige expositie door Happel Cornelisse Verhoeven in Oude Sterrenwacht Leiden

4 juni

In stationsgebied Tilburg is bouw gestart van woontoren naar ontwerp van Happel Cornelisse Verhoeven

13 juli 2020

Museum De Lakenhal gedocumenteerd in boek

13 december 2019

Acht lessen rond de renovatie van sociale woningbouw

12 april 2024

Zes teams geselecteerd met ontwerpvoorstel voor nieuw MuHKA

7 mei 2024

Happel Cornelisse Verhoeven toont opgeleverde brandweerkazerne Wilrijk

17 februari 2020

Abe Bonnema Prijs 2019 voor Museum De Lakenhal

27 november 2019

Happel Cornelisse Verhoeven verkozen tot Architect van het Jaar 2019

31 oktober 2019

Woonproject van archipelago en NU architectuuratelier zorgt voor verdichting en ruimte

13 augustus 2024

Museum De Lakenhal: Interieur én Publiek Gebouw van het Jaar 2019

31 oktober 2019

Met nieuw onthaalgebouw heropent Rubenshuis voor publiek

3 september 2024

Bovenbouw Architectuur en Christ & Gantenbein zijn ontwerpteam voor nieuwe M HKA

27 februari

Loodswezengebouw Antwerpen wordt culinair centrum Smaakhaven

25 maart

VAi presenteert zestiende editie Architectuurboek Vlaanderen

23 oktober 2024

Vijf architectenteams kanshebber bij Huis voor Autisme in Elsene

20 november 2024

Toon alles

Gerelateerde evenementen

8 april 2024

Architectenweb symposium: renovatie van sociale woningbouw

Pakhuis de Zwijger

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Floris Cornelisse over hoe tradities en tijdelijkheid samengaan bij ontwerp voor Eerste Kamer

17 maart 2022

Gerelateerde video's

Renovatie van sociale woningbouw

Symposium

Andere nieuwsberichten

ONE Architecture & Urbanism werkt mee aan masterplan transformatie havengebied New York

Vandaag, 16:34

ONE Architecture & Urbanism werkt mee aan de transformatie van een vijftig hectare omvattend havengebied in New York tot een maritieme haven en een woonwijk.

Plan voor nieuwe buurt op plek hoofdkantoor ABN AMRO op de Zuidas

Vandaag, 13:56

Vastgoedinvesteerder Victory Group heeft plannen gepresenteerd voor de herontwikkeling van het hoofdkantoor van ABN AMRO op de Amsterdamse Zuidas.

Gortemaker Algra Feenstra voegt zorggebouw toe aan buurtschap

Vandaag, 11:52

Met het nieuwe expertisecentrum en servicegebouw ’t Spant komen zorg, ondersteuning en landschap samen.

‘Alexander Straub zet grote groep vakgenoten weg als niet-relevant’

Vandaag, 10:05

Alexander Pols reageert op het opiniestuk van collega-architect Alexander Straub over het congres ‘The Art of City Building: return to the Human Scale’.