Alexander Pols

Een opgeruimd en ‘paperless’ kantoor, werkt dat wel voor architecten?

26 augustus, 9:00

Deze zomer was ik meer dan ooit toe aan vakantie. We hadden voor de bouwvak de gebruikelijke deadlines, maar daarna moest ons kantoor worden leeggeruimd voor een verbouwing en interne verhuizing. Als die straks achter de rug is, hebben we bijna geen ruimte meer voor opslag. Dus moesten we aan de slag.

De afgelopen vijftien jaar hebben we blijkbaar alle hoeken en gaten van ons kantoor volgestopt met tekeningen, (schets-)maquettes, boeken, ordners vol uitgeprinte emails (!) en vooral heel veel monsters. Van eindeloos veel hout- en fineermonsters, loodzware metselwerkborden en natuursteenmonsters, tot aan gevelmockup-achtige probeersels aan toe. Het was dus veel sjouwen in ons vierlaags grachtenpand zonder lift. En het waren veel ritjes naar het milieupark. Maar het opruimen vond ik ook louterend: het dwingt je om afscheid te nemen van het verleden en na te denken over de toekomst. Zo bezien is een verhuizing op z’n tijd eigenlijk wel goed.

Het ‘ontspullen’ ervaar ik over het algemeen als een bevrijding. Minder ruis, minder ballast, een opgeruimde (werk-) omgeving. Letterlijk ruimte voor iets nieuws. Maar tijdens het opruimen en scannen van stapels papier werd ik teruggefloten door mijn veel oudere zakenpartner Hans Kollhoff: “Alexander, bewaar alles en print alles wat het ontwerpproces laat zien.” Als mijn naam in het Duits en in volledige lengte wordt uitgesproken, is het meestal menens. Het is zijn stellige overtuiging dat alles wat digitaal is, er op een dag niet meer is.

En ik was nou net zo lekker bezig met digitaliseren en weggooien. Heeft een architect in het huidige digitale tijdperk al die boeken, tekeningen en maquettes nog wel nodig om zijn werk te kunnen doen? Voor een deel was het voor mij inderdaad ook moeilijk afscheid nemen. Voor het selecteren en printen van digitale tekeningen was er te weinig tijd, maar architectuurboeken, handschetsen en maquettes – alles wat er niet ook digitaal is – hebben we toch maar bewaard.

We hebben een grote bestelbus volgeladen en ik besloot alles zelf naar het archief van Hans Kollhoff in Italië te brengen. We hebben er een gezinsuitje van gemaakt: met z’n drieën voorin reden we rustig op de rechterbaan met tussenstops in de Alpen naar Italië. Het archiveren werd onze vakantie.

Een terechte angst is dat alles wat op servers en in de ‘cloud’ staat, verloren kan gaan. Oude bestanden op harde schijven, cd-roms, usb-sticks: ieder opslagmedium is gevoelig voor beschadigingen. En bestandsformaten van tekeningen en BIM-modellen verouderen, waardoor ze wellicht in de toekomst niet meer zijn te openen. Bovendien is het mogelijk dat – in geopolitiek onzekere tijden – onze foto’s en alles wat op Amerikaanse servers staat opeens niet meer toegankelijk is. Een actueel punt dat bijvoorbeeld de Rijksoverheid bezighoudt omdat zij in grote mate afhankelijk is van Microsoft. Architecten en architectuurhistorici kunnen zodoende in de toekomst mogelijk niets meer terugvinden en niet meer onderzoeken hoe een ontwerp of een oeuvre tot stand is gekomen. Alles wat digitaal is, is vergankelijk.

Uiteraard zijn er nog de gebouwen die worden gerealiseerd, maar zelfs die kunnen worden gesloopt, en zijn dus (helaas) vergankelijk. Ook vertegenwoordigen ze maar een klein deel van een architectenoeuvre. Er zijn daarom veel architectenbureaus die er een groot, fysiek archief op nahouden. Zo werden onlangs de archieven van Jo Coenen, en Aldo en Hannie van Eyck aan het Nieuwe Instituut overgedragen. Het gerucht gaat dat het Zwitserse architectenbureau Herzog & de Meuron een archief heeft onder het bureau dat meerdere verdiepingen de grond in gaat. Het archiefoppervlak zou daar groter zijn dan het eigenlijke kantoor. En er zijn mooie voorbeelden van archieven van productieve architecten die na hun dood voor het publiek zijn geopend, zoals de bibliotheek en het archief van Oswald Matthias Ungers in Keulen.

Over het algemeen werken we in Nederland inmiddels in flexibele, lege kantoortuinen waar niemand meer spullen mag laten staan. De werkplek wordt iedere dag netjes opgeruimd, omdat de volgende dag er weer iemand anders moet kunnen werken. Het werk zelf bevindt zich in de ‘cloud’ en persoonlijke spullen – en alles wat fysiek wordt verzameld of geprint – wordt in de regel gereduceerd tot een klein kluisje. Veel bedrijven en instellingen hebben tegenwoordig zo’n opgeruimd, ‘paperless’ kantoor met flexibele werkplekken waar je eigenlijk alleen naartoe gaat om collega’s te ontmoeten. Maar werkt dit ook voor architecten?

Ik kijk uit naar ons fris geschilderde, lege kantoor met lege bureaus. Een frisse doorstart. Maar ons kantoor zal niet helemaal ‘paperless’ blijven: er ontstaan vast en zeker weer nieuwe stapels boeken, aantekeningen en schetsen op het lege werkblad. Dat alles is nodig om het ruimtelijk denken te ondersteunen en gedachtes te stroomlijnen, dat geven we niet op. Maar we gaan wel selectiever printen en vaker opruimen. De werkplek blijft opgeruimd en tegelijk gaan we gericht archiveren met misschien wel een jaarlijkse schoonmaak voor de bouwvak, wie weet.

Achter mijn lege bureau werk ik in ieder geval in de geruststellende wetenschap dat – als ons digitale werk is verdampt – er ergens in Italië een donkere ruimte met dikke muren is waar onze tekeningen, schetsen en maquettes veilig worden bewaard.

Alexander Pols is architect-directeur van Kollhoff&Pols architecten. Hij is architectlid in de Welstands- en Monumentencommissie van Den Haag, gastdocent en commissielid voor de beroepservaringsperiode en examencommissie van het Architectenregister.

Trefwoorden

kantoor hans kollhoff column archief ruimtelijk denken archiveren digitalisering alexander pols paperless kantoor

1	Plan voor nieuwe buurt op plek hoofdkantoor ABN AMRO op de Zuidas vrijdag, 10 oktober
2	‘Alexander Straub zet grote groep vakgenoten weg als niet-relevant’ vrijdag, 10 oktober
3	Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op maandag, 13 oktober
4	ONE Architecture & Urbanism werkt mee aan masterplan transformatie havengebied New York vrijdag, 10 oktober
5	Nieuw shortstayhotel door Houben / Van Mierlo in stationsgebied Den Bosch maandag, 13 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Column

Is er een alternatief voor altijd dezelfde torenplattegrond?

1 juli

Column

Moeten we voor nieuwe stedelijke gebieden terug naar een traditionele stedenbouw?

30 september

Column

Minerale steenstrips

29 april

‘Instagrammable’

29 oktober 2024

Durven we in onze stedenbouw nog op de lange termijn te denken?

27 augustus 2024

Architectuur uit de jaren tachtig: behouden of niet?

2 juli 2024

Blijft er ruimte voor stenige gebouwen?

30 april 2024

Waarom zijn we zo gefixeerd op slanke torens?

2 januari 2024

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Koningin Máxima opent jubileumeditie Dutch Design Week

Vandaag, 14:38

De 25e editie van het designevenement staat in het teken van het thema Past. Present. Possible. Naast de gangbare highlights zijn er dit jaar thematische clusteringen rond urgente opgaven en grote installaties in de openbare ruimte.

Doepel Strijkers Architects ontwerpt modulair interieur voor multi-brand store

Vandaag, 13:00

De multi-brand store SPRMRKT voor mode, kunst en cultuur vestigt zich hernieuwd in de hoofdstad en wil winkelervaring impuls geven.

Nieuwe editie van DigiBouw vindt plaats op 19 en 20 november in Utrecht

Vandaag, 10:00

AI, robotisering, parametrisch ontwerpen en bouwen, verandermanagement, veiligheid, open standaarden, BIM, slimme bouwlogistiek, CO2-reductie op de bouwplaats… dat zijn de thema’s die aan bod komen bij DigiBouw.

David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid

Gisteren, 16:04

Het duurzame kantoorproject Orchard van David Chipperfield Architects is de meest recente toevoeging aan de ontwikkeling van de wijk Nieuw Zuid aan de Antwerpse Schelde.

Groningen worstelt met afronding dertig kilometer lang fietspad naar Assen

Vandaag, 15:25

Een ruime meerderheid van de Groningse Statenleden wil dat er bij het project meer aandacht komt voor de veiligheid van vrouwen.

PBL: minimaal 150.000 hectare meer natuur nodig in 2050

Vandaag, 11:37

Het planbureau heeft twee mogelijke oplossingsrichtingen doorgerekend om de huidige Europese doelen voor klimaat, natuur en waterkwaliteit te halen.

Afaina de Jong wint Amsterdamprijs voor de Kunst 2025

Gisteren, 15:19

De architect en oprichter van Afarai won de belangrijkste kunstprijs van de hoofdstad in de categorie Bewezen Kwaliteit.

Pararius: huurmarkt zit op slot, huren stijgen verder

Gisteren, 10:49

De vrije sector huurmarkt zit nog altijd ‘compleet op slot’, meldt woningplatform Pararius op basis van cijfers over het derde kwartaal.

PBL: Ook nieuw plan voor circulaire economie is niet genoeg

14 oktober, 2:42

In de nieuwe versie van het zogeheten Nationaal Programma Circulaire Economie staan ‘vooral veel intenties en plannen’, schrijft het planbureau.

Bossen en bodems in zwaar weer, klimaatraad maakt zich zorgen

14 oktober, 10:24

De klimaatverandering versnelt en de biodiversiteit gaat hard achteruit, terwijl er volgens de WKR steeds meer van de bossen en bodems wordt gevraagd.

Ga naar het nieuws-archief