Impressie vernieuwde collegezalengebouw van de Gorlaeus-laboratoria

Collegezalengebouw Gorlaeus-laboratoria, 1969

Collegezalengebouw Gorlaeus-laboratoria, 1968

Collegezalengebouw Gorlaeus-laboratoria, 1969

Collegezalengebouw Gorlaeus-laboratoria, diagram

Situatie

Begane grond

Verdieping

Doorsnede

Fragment wintertuin

Collegezalengebouw Gorlaeus-laboratoria Leiden ondergaat vernieuwing

2 januari 2023, 11:57

Het collegezalengebouw van de Gorlaeus-laboratoria, behorend tot de Universiteit Leiden ondergaat een vernieuwing tot onderwijs- en ontmoetingscentrum met werk- en studieplekken, een restaurant en vier college- en evenementenzalen. Civic Architects is verantwoordelijk voor zowel het architectonisch als het interieurontwerp, waarbij het bureau inspiratie vindt in het oorspronkelijke modernistische ontwerp.

De Gorlaeus-laboratoria vormen een complex van de Universiteit Leiden in de wijk Leeuwenhoek, buiten het historische stadscentrum. Het complex is tussen 1963 en 1971 gebouwd naar ontwerp van Drexhage, Sterkenburg, Bodon & Venstra (DSBV) en biedt onderdak aan de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen.

Het complex bestaat uit hoogbouw met laboratoria, laagbouw met de faculteitsbibliotheek en het collegezalengebouw. Dit laatstgenoemde gebouw – vaak als De Schotel aangeduid – herbergt onder meer een van de grootste collegezalen van Nederland met 700 stoelen; het inmiddels verouderde pand wordt vernieuwd en gaat ruimte bieden aan werk- en studieplekken, een restaurant met 400 zitplaatsen en vier college- en evenementenzalen met 250 tot 700 stoelen.

Hyperfunctionalisme
Het Gorlaeus-complex bezit de typerende kenmerken van een modernistisch universiteitsgebouw, zoals het opgetilde hoofdniveau en de glazen gevels, legt Civic uit. Tegelijkertijd ontstijgt het volgens het bureau de gebruikelijk generieke en sobere uitstraling binnen deze stijl “door de specifieke constructieve esthetiek en overdrijvingen in vormgeving en detaillering.”

Dit idee van ‘hyperfunctionalisme’ heeft Civic als uitgangspunt genomen voor de vernieuwing, waarbij het bureau de nadruk verschuift van een autonoom complex naar verbinding: met de omgeving, het klimaat en de gebruikers, aldus Civic. Sleutelingreep is de transformatie van de onderhoudsbalkons tot een ring van wintertuinen.

De kenmerkende afgeschuinde buitenzijde van de schotel keert Civic om, wat de visuele relatie tussen het gebouw en de omgeving versterkt. Voorbijgangers zien niet meer vooral de reflectie van de lucht in het glas, maar juist de weerspiegeling van de campus. Ook kunnen ze door de veranderde hoek van het glas beter naar binnen kijken.

Monumentale trap
Voorts komt er een nieuwe entreetrap die het maaiveld van de campus direct verbindt met het eerste niveau. Van veraf vertoont de trap een vergelijkbaar gevoel voor overdrijving in vormgeving als de bestaande betonconstructie. Van dichtbij geven kleine kiezels en een geraffineerd freespatroon de trap echter tactiliteit en een menselijke schaal.

Het bijgebouw dat de oorspronkelijke entree van het Gorlaeus-complex vormde, wordt gesloopt. Dit versterkt de toegang tot de omringende gebouwen binnen het campusplan, terwijl de nieuwe monumentale trap straks de hoofdentree vormt vanaf de centrale as van het campusplein, duidelijk zichtbaar en benaderbaar voor iedereen. Tegelijkertijd is de trap een verblijfs- en ontmoetingsplek en een tribune voor het campusplein.

De trap leidt naar een panoramarestaurant met werk- en studieplekken op de verdieping, dat ook kan worden gebruikt voor presentaties, congressen en uitreikingen. De trap sluit aan op een rondgang die de collegezalen in twee richtingen toegankelijk maakt en uitzicht biedt op de omgeving. De rondgaande gevel versterkt het iconische karakter van het gebouw.

Wintertuinen
Het gevelontwerp van DSBV lijkt overal gelijk, maar reageert per segment anders op de omgeving en de zon, vertelt Civic. Dat heeft het bureau geïnspireerd bij de energetische verduurzaming van de gevel. Civic vervangt de stalen kozijnen met enkel glas door een ring met serres als buffer. Daarbij is elk segment anders uitgewerkt en beweegt het geheel als het ware mee met het ritme van de dagen en seizoenen.

Aan de zuid- en oostzijde ligt een serie passief verwarmde en actief geventileerde wintertuinen met extra verblijfsruimten: een zitrand met zicht op het campusplein en een reeks banken die zijn verbonden met het restaurant. Aan de noord- en westzijde bevinden zich glazenwasbalkons met beschermende luifels. Waarin ook de nieuwe vluchttrappen zijn opgenomen.

Stapsgewijs
Tijdens de verbouwing blijft De Schotel in gebruik. De fasering voor de sloop en bouw is dan ook gekoppeld aan de collegeplanning; tevens is er voor een specifieke uitvoeringsmethode gekozen. De segmenten van 10 meter breed en 6 meter hoog worden elk ter plaatse geassembleerd en als geheel opgehangen tussen de bestaande radiale vakwerkconstructies.

Door dit van buitenaf te doen, kan het gebouw van binnen blijven functioneren. De installaties worden vervolgens in segmenten uitgevoerd, zodat telkens maar één collegezaal buiten bedrijf hoeft te zijn. De verbouwing is naar verwachting in het tweede deel van 2023 gereed; parallel hieraan werkt Civic het interieurontwerp uit.

Trefwoorden

onderwijsgebouw collegezalengebouw leiden universiteit leiden gorlaeus-laboratoria civic architects universiteitsgebouw

1	Nominaties Publiek gebouw van het Jaar 2025 bekend woensdag, 8 oktober
2	Realisatieovereenkomst voor hoogbouwcomplex De Sax op Wilhelminapier getekend maandag, 6 oktober
3	We verdienen betere pers dinsdag, 7 oktober
4	Woontoren Cunabula naast Thialfstadion bereikt finish dinsdag, 7 oktober
5	Vier genomineerden voor de Abe Bonnema Architectuurprijs 2025 woensdag, 8 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Uitbreiding Gorlaeus Gebouw van de Universiteit Leiden opent deuren

30 augustus 2024

Nautisch baken voor Buiksloterham

26 juni 2023

Civic Architects vormt oud abattoir in Luxemburg om tot cultuurhal

19 september 2023

Een hergebruikt en duurzaam thuis voor geowetenschappers

27 september 2023

Bouw CUBE op campus Universiteit Twente gestart

2 oktober 2023

Rijnlandse Architectuur Prijs voor Meelfabriek en Watertoren Bollenstreek

13 oktober 2023

Civic Architects – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2024

9 september 2024

Negen nominaties voor Rijnlandse Architectuur Prijs 2025

8 september

Civic Architects

1 september 2024

Hester Bijl wordt rector magnificus TU Delft

18 juli

Vernieuwing collegezalengebouw 'De Schotel' naar ontwerp van Civic Architects afgerond

9 september

Braaksma & Roos, Civic Architects en Arup mogen Stadstheater Arnhem vernieuwen

22 december 2022

Schoenenkwartier bekroond als Publiek gebouw van het Jaar 2022

12 oktober 2022

Bouw Tolhuiskade in transformatie Buiksloterham Amsterdam gestart

26 september 2022

Civic maakt geslaagde verbinding van historie met heden in Schoenenkwartier

12 juli 2022

LocHal wint Herengracht Industrie Prijs 2021

3 november 2021

Winnend plan van Civic Architects, BC architects en AWB voor cultuurcentrum Brussel

14 september 2021

Realisatie nieuw faculteitsgebouw van Universiteit Twente gestart

7 juni 2021

Civic Architects maakt ontwerp voor herbestemming Centrale Markthal Amsterdam

2 februari 2021

Onderzoeksvoorstel BURA en Civic wint Highrise Innovation Award

26 januari 2021

Civic Architects: ‘Publieke plekken zijn belangrijker dan ooit’

10 september 2020

Belangrijkste prijs World Architecture Festival voor LocHal

9 december 2019

Civic, VDNDP & Groen+Schild winnen selectie universiteitsgebouw ITC

29 oktober 2019

Toon alles

Gerelateerde video's

Civic Architects

Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024

Andere nieuwsberichten

ONE Architecture & Urbanism werkt mee aan masterplan transformatie havengebied New York

Gisteren, 16:34

ONE Architecture & Urbanism werkt mee aan de transformatie van een vijftig hectare omvattend havengebied in New York tot een maritieme haven en een woonwijk.

Plan voor nieuwe buurt op plek hoofdkantoor ABN AMRO op de Zuidas

Gisteren, 13:56

Vastgoedinvesteerder Victory Group heeft plannen gepresenteerd voor de herontwikkeling van het hoofdkantoor van ABN AMRO op de Amsterdamse Zuidas.

Gortemaker Algra Feenstra voegt zorggebouw toe aan buurtschap

Gisteren, 11:52

Met het nieuwe expertisecentrum en servicegebouw ’t Spant komen zorg, ondersteuning en landschap samen.

‘Alexander Straub zet grote groep vakgenoten weg als niet-relevant’

Gisteren, 10:05

Alexander Pols reageert op het opiniestuk van collega-architect Alexander Straub over het congres ‘The Art of City Building: return to the Human Scale’.