Skyline van Kyoto

Oude binnenstad van Kyoto

Oude Japanse huizen

Oude binnenstad van Kyoto

Poort van Nijo kasteel

Toren Nijo kasteel

Oude residentie van de Sjogun binnen Nijo kasteel

Fushimi Inari heiligdom

Poorten bij Fushimi Inari heiligdom

Rotstuin van Ryoanji tempel

Mostuin van Ryoanji tempel

Gouden paviljoen

Skyline van Kyoto

Kyoto International Conference Center

Kyoto Station

Het reisgezelschap

Kyoto Station

Verslag van Architectenreis 2019: Kyoto

21 november 2019, 14:00

In de tweede week van november reisde Architectenweb met een groep van veertig architecten en negen leveranciers in de bouw een week lang door Japan. De eerste stad die we tijdens deze reis aandeden was Kyoto.

Je zou kunnen zeggen dat Kyoto de politieke, culturele en spirituele bakermat van Japan is. De Japanse keizer woonde van 784 tot 1868 in de stad en dat betekende niet alleen dat Kyoto in die periode de hoofdstad van Japan was, maar vooral ook dat het stedelijk leven zich hier concentreerde. Een oude binnenstad, verschillende paleizen, en belangrijke Boeddhistische tempels en Shinto heiligdommen herinneren aan die tijd.

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog overwogen de Verenigde Staten om een van de atoombommen op Kyoto te gooien. Vanwege de rijke geschiedenis van de stad zag het daar toch vanaf. Gelukkig maar.

Uit respect voor de geschiedenis is de bebouwing in de stad, die ondertussen 1,5 miljoen inwoners telt, voor het grootste deel laag gehouden. Daarbij heeft de stad niet het chaotische stratenpatroon van Tokyo, maar liggen de straten netjes in een grid. Deze stadsplattegrond is geënt op Chinese voorbeelden. Het maakt het bijzonder eenvoudig om je te oriënteren in de stad.

Kasteel Nijo
Binnen het grid van de stad zijn twee groene vlakken uitgespaard. De grootste daarvan betreft de oude keizerlijke tuinen met het keizerlijk paleis daarin. Een kleinere betreft Kasteel Nijo, de oude vesting met residentie van de Shogun, de opperbevelhebber van het leger.

Tijdens deze reis hebben we een bezoek gebracht aan die vesting met residentie van de Shogun, omdat die het beste laat zien hoe hier destijds geleefd werd. In huis speelde alles zich af op de vloer, op tatami-matten. Echte meubels had men niet. Men zat, at en sliep op deze matten, die oudere Japanners soms nog altijd in hun huis hebben.

Bij de residentie van de Shogun is ook goed te zien hoe gelaagd de gevels van voorname Japanse woningen opgebouwd was. De ruimtes binnen werden omringt door galerijen. De verhouding met buiten werd geregeld via schermen van papier. Het zware, ver uitkragende houten dak beschermde het interieur tegen de weersinvloeden, daarbij geholpen door beweegbare houten luiken die, indien nodig, de hele gevel konden afsluiten.

Tempels en heiligdommen
Japan kent een dubbele religie van Boeddhisme en Shintoïsme. Voor het Boeddhistische geloof zijn talloze tempels gerealiseerd, voor het Shintoïsme talloze heiligdommen. In Kyoto liggen de meeste van deze tempels en heiligdommen aan de rand van de stad, waar het stedelijk landschap overgaat in het rondom gelegen berglandschap.

Tijdens deze reis bezochten we allereerst het Fushimi Inari heiligdom. De verschillende traditionele gebouwen die bij dit heiligdom horen liggen op terrassen tegen de heuvels aan. De Shinto-god die hier geëerd wordt is Inari Okami. Dit is de god voor rijst en landbouw, maar hij wordt ook gezien als beschermer van handel en productie. Met kleine giften kan om de gunst van deze god gevraagd worden, maar ook door het schenken van kleinere en grotere poorten. Dat laatste wordt door veel bedrijven gedaan. Omdat dit de hoofdtempel voor deze god in Japan in, telt dit heiligdom ondertussen meer dan 13.000 poorten. Deze zijn over het wandelpad de heuvels in gebouwd. Dat pad is zo lang dat er nog ruimte is voor meer poorten!

Van een heel andere orde is de Ryoanji tempel aan de andere kant van de stad. Hier is door monniken vijf eeuwen geleden de eerste zen-rotstuin gerealiseerd. Hier liggen vijftien rotsen in een zee van kiezels. Het is een plek om tot rust te komen, om te mediteren. Een indrukwekkende plek om te bezoeken.

Kyoto International Conference Hall
Op dit moment ligt Kyoto in de luwte achter de grote industriële stad Osaka en komt de grootste dynamiek van de groeiende stroom bezoekers aan de stad uit met name Azië. Echte groei van de economie en bevolking kent de stad echter niet meer.

In de afgelopen eeuw zag het er echter op twee momenten nog heel anders uit voor Kyoto: tijdens de optimische periode rond de Olympische Spelen in 1964 en tijdens de economische hoogconjunctuur in de jaren ’80. Beide momenten hebben hun eigen, enorme gebouw achtergelaten in de stad.

Het eerste moment bracht de stad het meer dan 150.000 vierkante meter grote Kyoto International Conference Hall dat continu congressen ontvangt en bekend is geworden van het Kyoto-klimaatakkoord. Het brutalistische gebouwencomplex is ontworpen door de Japanse architect Sachio Otani en opende in 1966 zijn deuren om vervolgens in 1973 verder uitgebreid te worden.

Het gebouwencomplex is consequent gestructureerd met naar buiten en naar binnen toe overhellende kolommen. Het is een motief dat ontleent is aan oude Japanse tempels, maar hier toch vooral het het optimisme uitdrukt behorende bij de technologische vooruitgang kort na de Tweede Wereldoorlog. Het is Metabolisme meets Thunderbirds. Een spectaculaire architectuur, zowel van buiten als van binnen.

Kyoto Station
Het tweede moment bracht het bijna 240.000 vierkante meter grote Kyoto Station, ontworpen door de Japanse architect Hiroshi Hara. Het is gebouw dat met zijn schaal je voorstellingsvermogen te boven gaat. Bedacht tijdens de economische hoogconjunctuur in de jaren ’80 maar door de weerstand ertegen vanuit de bevolking van Kyoto pas in 1997 afgerond.

Het is een gebouw als een stadscentrum met – naast natuurlijk het trein- en metrostation – een groot winkelcentrum, allerlei restaurants, een hotel, veel kantoren, maar ook een bioscoop, een museum, theaters, parkeergarages, enzovoorts. Het gebouw is 70 meter hoog en heeft een lengte van 470 meter.

Een landform zou Kenneth Frampton het noemen. Een gebouw als een landschap, en zo kun je er ook doorheen bewegen. Aan weerszijden van het centrale atrium brengen roltrappen je omhoog naar hoger gelegen terrassen, vanwaar dan weer nieuwe functies bereikbaar zijn. Tijdens deze reis hebben we vanuit het atrium de enorme trap richting het westen beklommen, zijn we van daar via het ‘uitkijkpad’ in de transparante stationskap naar de andere kant gewandeld, om vanaf daar weer af te dalen.

Vanuit Kyoto Station zijn we met de Shinkansen-trein in ruim twee uur naar Tokyo gereisd, de tweede stad die we tijdens deze reis aandeden.

De Architectenreis 2019 werd mede mogelijk gemaakt door Reynaers, AGC, Tarkett, Renson, Schindler, Rockfon, Strikolith, Limburgia en Velux.

Trefwoorden

kyoto international conference hall kyoto architectenreis 2019 kyoto station nijo architectenweb

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
4	Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML vrijdag, 16 mei
5	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Verslag van Architectenreis 2019: Tokyo

22 november 2019

Verslag van Architectenreis 2017: Rio de Janeiro

16 november 2017

Verslag van Architectenreis 2017: Brasilia

15 november 2017

Verslag van Architectenreis 2017: São Paulo

14 november 2017

Verslag van Architectenreis 2015: Shenzhen

19 november 2015

Verslag van Architectenreis 2015: Guangzhou

18 november 2015

Verslag van Architectenreis 2015: Hong Kong

17 november 2015

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML

16 mei, 2:00

ASML, gemeente Eindhoven, Nudus en Sweco Architects hebben het Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan gepresenteerd voor een mogelijke uitbreiding van ASML aan de noordzijde van de Brainport Industries Campus.

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

15 mei, 12:15

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

15 mei, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

15 mei, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

15 mei, 1:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

15 mei, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

14 mei, 5:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

14 mei, 9:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.