Verslag van Architectenreis 2015: Hong Kong

17 november 2015, 12:41

Van 6 tot en met 12 november organiseerde Architectenweb voor veertig architecten van grotere bureaus en verschillende leveranciers een rondreis door de Pearl River Delta in Zuidoost-China. Hier bezochten we drie steden. De eerste stop: Hong Kong.

Tussen de hoge kantoortorens zijn zo ver als het oog reikt jonge vrouwen aan het picknicken. Hier en daar oefent een groepje vrouwen een moderne dans op de beats van een meegebrachte boombox. Het is zondag in Hong Kong en dat betekent dat de (veelal Filipijnse) dienstmeiden vrij zijn. Ze zijn afkomstig uit heel Azië en komen samen in het juist die dag lege bankendistrict van de stad. Met zijn hangconstructie houdt het door Foster+Partners ontworpen kantoorgebouw voor HSBC zijn begane grond bijna helemaal vrij. Het is voor even de drukste plek van de stad.

Het beeld zegt veel over Hong Kong. De beperkte beschikbare ruimte in de stad wordt niet alleen zeer intensief gebruikt, maar waar mogelijk ook dubbel, driedubbel of zelfs vierdubbel benut. De zeer internationale bevolking bestaat uit een brede rijke bovenlaag die wordt bediend door een nog een stuk bredere armere onderlaag. Omdat het geen goedkope stad is om in te leven, moet die armere onderlaag lange dagen maken om rond te komen, zo vertelt onze Chinese gids. Werkdagen van 12-16 uur komen veel voor.

Eigen identiteit binnen China
De trots om in deze stad te leven overheerst echter bij onze gids, die benadrukt dat in Hong Kong het kapitalisme centraal staat en vrijheid van meningsuiting heerst. De overname van de voormalige Britse kolonie door ‘Mainland China’ heeft hier (nog) niets aan veranderd. Binnen China is het ook de enige plek waar Google, Facebook en Twitter werken.

Toen de communisten in de Chinese burgeroorlog na afloop van de Tweede Wereldoorlog aan het langste eind trokken vluchtte het tot dan toe heersende Kwomintang-regime naar Taiwan. Een kleiner deel van de aanhangers van dit regime vluchtte naar Hong Kong. Aan de Chinese bevolking van Hong Kong is het communisme dan ook voorbij gegaan. Toen Hong Kong in 1997 in Chinese handen overging is afgesproken dat de stadsregio tenminste vijftig jaar politiek, juridisch en monetair zelfstandig zou blijven: ‘een land, twee systemen.’

Op het bureau van ruimtelijke planning van Hong Kong kreeg het reisgezelschap te horen dat er flink geïnvesteerd wordt in de verbindingen tussen Hong Kong en het vasteland van China. Zo komen er nieuwe wegen en wordt over enkele jaren een nieuwe hogesnelheidslijn geopend. Het lijkt erop dat China de banden met de stadsregio langzaam aanhaalt. De bevolking van Hong Kong kijkt het met argusogen aan. Er wordt geklaagd over de immigratie van Chinezen ‘van het vasteland’. Op de vanuit Beijing voorgestelde politieke hervormingen werd eind vorig jaar hevig geprotesteerd.

Hoge dichtheid
Ondanks dit alles heeft Hong Kong tot nu toe echt zijn eigen karakter behouden. De stadsregio bestaat uit 236 eilanden met veelal steile bergen. De smalle kustlijnen van deze eilanden zijn waar mogelijk via landaanwinning vergroot en allemaal bijzonder dicht bebouwd. Om de bevolking van inmiddels zeven miljoen mensen op de beperkte ruimte te huisvesten woont en werkt bijna iedereen in de stad in hoogbouw, die doorsneden wordt door een zeer compacte infrastructuur die op veel plaatsen gestapeld is. Op Hong Kong-eiland is een verhoogd voetgangersnetwerk aangelegd boven de autowegen. Een serie van roltrappen op dit verhoogde niveau maakt de beklimming van de berghelling net wat eenvoudiger.

De hoge dichtheid van Hong Kong heeft zichtbaar allerlei voordelen. Het uitgebreide metronetwerk wordt intensief gebruikt en bedient 90% van de stad. De nu nog iets afgelegen zuidzijde van Hong Kong-eiland, Aberdeen, wordt er binnenkort ook op aangesloten. De korte afstanden in de stad zorgen ervoor dat - wanneer je de files mijdt - je overal razendsnel kunt zijn. Veel Nederlandse steden kunnen daar nog wat van leren.

Architectuur
In Hong Kong bezochten we met het reisgezelschap onder meer de Jockey Club Innovation Tower en het getransformeerde Police Married Quarters - PMQ. Het eerste project betreft een door Zaha Hadid Architects ontworpen designschool. Van buiten zeer spectaculair vormgegeven en van binnen via talloze trappen en vides ook knap georganiseerd. In zijn afwerking en detaillering binnen viel het project echt wel flink tegen.

PMQ in de hippe wijk Shueng Wan is een van de oudste gestapelde woningbouwprojecten in Hong Kong en huisvestte destijds net getrouwde politieofficieren. Na renovatie bevat het modernistische gebouwencomplex kleine designwinkels en enkele restaurants.

Groeiende internationale concurrentie
Naar Westerse maatstaven ontwikkelt Hong Kong zich nog altijd snel. Maar in vergelijking met andere Chinese steden lijkt het allemaal net wat langzamer te gaan. Daarbij komt dat waar andere Chinese steden zich nog aan het vormen zijn, Hong Kong momenteel eigenlijk afgebouwd wordt. De laatste metrolijnen, de laatste landaanwinning; de stad nadert zijn voltooiing.

Wat betreft zijn bancaire sector en als knooppunt van internationale handel neemt Hong Kong in de wereld nog steeds een belangrijke plek in. Met de groei van andere grote steden in de regio - zoals Singapore, Seoul, Sjanghai en, dichter bij huis, Shenzhen - komt die vooraanstaande positie echter steeds meer onder druk te staan. Wordt het tijd dat deze iconische stad zichzelf opnieuw uitvindt?

De Architectenreis 2015 werd mede mogelijk gemaakt door AGC, Daikin, Derako, Desso, Kingspan, Renson, Reynaers en Rockfon.

Architectenweb organiseerde deze studiereis samen met Rientjes & Partners.

Trefwoorden

dubbel grondgebruik architectenweb michiel van raaij architectenreis 2015 hong kong

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
4	Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML vrijdag, 16 mei
5	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Verslag van Architectenreis 2019: Tokyo

22 november 2019

Verslag van Architectenreis 2015: Shenzhen

19 november 2015

Verslag van Architectenreis 2017: Brasilia

15 november 2017

Verslag van Architectenreis 2017: São Paulo

14 november 2017

China telt 102 miljoenensteden

20 maart 2017

Verslag van Architectenreis 2015: Guangzhou

18 november 2015

Verslag van Architectenreis 2017: Rio de Janeiro

16 november 2017

Ma Yansong sponsort reis naar China

18 april 2017

Singapore krijgt 'Nederlandse' polder

12 december 2016

Grond zakt Beijing onder de voeten vandaan

27 juni 2016

Lancering Dutch Design Desk South China

9 juli 2012

Nederlander hoofd OMA Asia

3 januari 2011

Verslag van Architectenreis 2015: Guangzhou

18 november 2015

Nederlandse inzending biënnale Hongkong

3 december 2013

OMA krijgt opdracht metronetwerk Hongkong

18 januari 2011

Glasfabriek Shenzhen verbouwd voor biënnale

16 december 2013

Bouman: ‘Architectuur op de voorgrond’

12 maart 2014

Verslag van Architectenreis 2015: Shenzhen

19 november 2015

OMA benoemt vier nieuwe partners

8 september 2014

'Sneak preview' voor biënnale Shenzhen

5 november 2013

Verslag van Architectenreis 2019: Kyoto

21 november 2019

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML

16 mei, 2:00

ASML, gemeente Eindhoven, Nudus en Sweco Architects hebben het Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan gepresenteerd voor een mogelijke uitbreiding van ASML aan de noordzijde van de Brainport Industries Campus.

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

15 mei, 12:15

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

15 mei, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

15 mei, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

15 mei, 1:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

15 mei, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

14 mei, 5:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

14 mei, 9:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.