Campagnebeeld Van Zuiderzee naar Meer

'Bouw van Afsluitdijk zou nu niet meer kunnen'

21 maart 2018, 9:40

De invoering van de Zuiderzeewet maakte het honderd jaar geleden mogelijk om de Afsluitdijk en diverse inpolderingen te realiseren. Een kwestie van lef en vooruitkijken, zegt hoogleraar integrale waterbouwkunde Bas Jonkman (TU Delft). Vanaf donderdag wordt er, met de opening van het Afsluitdijk Wadden Center, een jaar lang stilgestaan bij het eeuwfeest van de wet.

In deze tijd de Afsluitdijk aanleggen? Jonkman denkt niet dat er voldoende draagvlak voor zou zijn. Volgens de hem zouden de te verwachten milieueffecten te groot zijn. "Een zeearm met al zijn kenmerkende ecologie omvormen tot een zoetwatermeer kan in Nederland niet meer. Dat zag je al bij de Deltawerken, waarbij gaandeweg de natuurwaarde van de Oosterschelde en het effect op de visserij de boventoon gingen voeren. Het milieu weegt nu bij waterbouwkundige ingrepen veel zwaarder dan honderd jaar geleden. Het enige alternatief was destijds om de dijken flink te verhogen. Dan was de Zuiderzee blijven bestaan en hadden we alle landaanwinningen niet gehad."

”Maar na de watersnoodramp van 1916 was de publieke opinie duidelijk: zoiets wilden we nooit meer. Jonkman: ,,Het plan voor de Zuiderzeewet lag er al veel langer, nu werd er werk van gemaakt. Het was de eerste keer in Nederland, misschien wel op de wereld, dat op zo’n grote schaal een plan tegen overstromingen werd gemaakt. Voor het realiseren van de Afsluitdijk was veel lef nodig. Niemand kon exact voorspellen wat de effecten zou zijn.”

Weerstand
Als je de opgave van honderd jaar geleden naar het heden zou verplaatsen, is het volgens Jonkman maar de vraag wat er met de Zuiderzee zou gebeuren. "We hadden de dijken flink moeten verhogen, maar dat heeft grote invloed op het landschap. Kijk eens hoeveel weerstand omwonenden nu al hebben tegen dijkversterking. Zonder Afsluitdijk zouden de werkzaamheden nog veel ingrijpender zijn. Op een andere manier had je vissersplaatsjes als Urk, Enkhuizen en Hoorn echt niet veilig kunnen houden.”

Maar achter de Zuiderzeewet zat nog een andere gedachte. Behalve beveiliging tegen het water was er ook de urgentie tot zelfvoorzienendheid. Jonkman: "De Eerste Wereldoorlog was juist voorbij, Nederland had behoefte aan extra landbouwgrond voor het geval we weer in een oorlogssituatie terecht zouden komen. Door de zeearm af te sluiten, konden we gaan inpolderen en land winnen.”

Gigantisch project
Jonkman vindt het goed dat we dit jaar stilstaan bij de ontstaansgeschiedenis van de Zuiderzeewerken. "Ze zouden in deze tijd al bijzonder zijn, laat staan toen. De Afsluitdijk is in 1932 voltooid, pas in 2010 werd in Zuid-Korea een langere dijk aangelegd. In het licht van de beperkte financiële middelen en de technologische ontwikkelingen van die tijd was dit echt een gigantisch project. Een blijk van vooruitdenken, wat nog steeds actueel is als het gaat om veiligheid.”
Bron: ANP

Trefwoorden

zuiderzeewet ijsselmeer afsluitdijk zuiderzee

1	Realisatie woongebouw Atlas I naast Essalammoskee in Rotterdam-Zuid gestart woensdag, 10 december
2	Architecten tonen voorstellen voor woningbouw in tussenruimtes Wallengebied donderdag, 11 december
3	Kollhoff & Pols realiseert 58 woningen in monumentale panden Den Haag dinsdag, 9 december
4	Gebouwen niet slopen, maar langzaam laten rijpen donderdag, 11 december
5	Nieuwe gebouwen zorgen voor 1.100 woningen in Pompenburg Rotterdam donderdag, 11 december

Gerelateerde nieuwsberichten

West 8 en Benthem Crouwel presenteren ontwerp vernieuwde Afsluitdijk

2 mei 2018

Masterplan Beeldkwaliteit voor Afsluitdijk af

18 mei 2015

De zeespiegel stijgt, de Afsluitdijk niet

3 december 2013

Aanleg Marker Wadden van start

22 maart 2016

GEAR ontwerpt 'schuimend' Beleefcentrum Afsluitdijk

26 augustus 2016

Opknapbeurt Afsluitdijk definitief naar BAM en Van Oord

16 maart 2018

Lichtpoort, Windvogel en Glowing Nature – Studio Roosegaarde voegt lichtkunst toe aan Afsluitdijk

17 november 2017

Monument voor de Deltawerken

16 januari 2017

Deltawerken 'het grootste wonder van Nederland'

6 juli 2007

Video: 32 KM

22 juni 2018

Versterking Afsluitdijk officieel gestart

1 april 2019

Renovatie Afsluitdijk neemt zeker drie jaar langer in beslag

5 november 2020

Vertraging renovatie Afsluitdijk 'kras op reputatie ministerie'

2 december 2020

‘Fouten in opdracht Afsluitdijk waren al jaar voor renovatie bekend’

20 mei 2022

Rijkswaterstaat schikt geschil Afsluitdijk voor 238 miljoen euro

23 mei 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

MoederscheimMoonen ontwerpt nieuwbouw sport- en cultuurcomplex De Niervaert in Klundert

Gisteren, 14:45

MoederscheimMoonen Architects ontwerpt de nieuwbouw van sport- en cultuurcomplex De Niervaert in het Brabantse Klundert. Het gebouw vervangt het bestaande en verouderde complex op dezelfde locatie.

Open Call voor Folly Art Norg 2026

Gisteren, 11:49

Ontwerpers van allerlei pluimage kunnen vanaf vandaag tot en met 28 februari een ontwerp indienen voor een folly die komende zomer mogelijk wordt gerealiseerd tijdens het steeds populairder wordende evenement in het Drentse Norg.

Inschrijving voor Gouden Piramide 2026 geopend

Gisteren, 09:59

Tot en met 15 januari kunnen projecten worden voorgedragen voor de tweejaarlijkse rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap.

Faculteit ITC Universiteit Twente onderscheiden met Abe Bonnema Architectuurprijs 2025

12 december, 5:30

Vrijdag ontving Civic Architects de prijs en het bijbehorend geldbedrag van 50.000 euro uit handen van Ed Nijpels, voorzitter van de ir. Abe Bonnema Stichting.

KNVB praat verder met Almere en Zeist over nieuw complex

Gisteren, 12:28

Almere en Zeist zijn de overgebleven kandidaten om het nieuwe complex van de KNVB te huisvesten.

Datacenters gebruiken evenveel stroom als twee miljoen woningen

Gisteren, 10:53

De datacenters in Nederland gebruiken steeds meer elektriciteit.

RIVM: verbeterde luchtkwaliteit leidde tot afname sterfte

12 december, 12:27

Een verbeterde luchtkwaliteit heeft ervoor gezorgd dat er tussen 1995 en 2019 een kwart minder mensen zijn overleden na dagen met verhoogde concentraties van luchtverontreinigende stoffen.