Een refter in een voormalige drukkerij

31 augustus 2017, 15:46

Voor de Nederlandse Provincie der paters Jezuïeten is in Nijmegen een nieuw woongebouw gerealiseerd in park Brakkenstein. Ondersteunende functies hebben een plek gekregen in een voormalige drukkerij, die daartoe is getransformeerd door EVA architecten, geheel afgestemd op de andere onderdelen van het totale plan.

Omdat de populatie slinkt wilde de Nederlandse Provincie der Jezuïeten verhuizen naar een kleiner onderkomen dan haar bestaande woon-, zorg- en verpleeghuis. In het 700 meter verderop gelegen park Brakkenstein is een nieuw woon- of hofgebouw gerealiseerd.

Daarnaast is een oud drukkerijgebouw in het park aangekocht om plek te bieden aan de functies die het woongebouw moeten ondersteunen: een refter, kantoren, het archief en de bibliotheek. Bovendien is er een restaurant voor ‘externen’ gerealiseerd. Een nieuwe centrale as door het park verbindt de afzonderlijke gebouwen en verblijfsplekken.

Het totale plan is ontworpen in een team, waarbij Diederendirrix het hofgebouw ontwierp, Kees Tolk het landschapsontwerp maakte en EVA verantwoordelijk is voor de drukkerij met uitbreiding. De gang die de gebouwen en tuin verbindt is een gezamenlijk ontwerp. De materialisatie van park, woongebouw en voormalige drukkerij is op elkaar afgestemd met het oog op een samenhangend geheel.

Renovatie
Van de uit 1933 stammende drukkerij bleken de oorspronkelijke drukhal en kantoren nog in goede, bijna originele staat. De ruimten waren voor het beoogde programma goed bruikbaar. Latere uitbreidingen van het gebouw hadden nauwelijks architectonische, ruimtelijke of functionele waarde en zijn gesloopt. Uitzondering is de vroegste uitbreiding, uit de jaren ’50.

De gevel van die uitbreiding, zo legt EVA uit, speelt nu mee in de compositie van de oorspronkelijke – en nog enig zichtbare – voorgevel. De gevels van de drukkerij zijn gerestaureerd. Metselwerk is opnieuw gevoegd en de bestaande stalen kozijnen zijn voorzien van dubbel glas. De geanodiseerde bronskleur komt terug in de kozijnen van het woongebouw en is bovendien afgestemd op het metselwerk.

Nieuwbouw
De nieuw ontworpen, eigentijdse aanbouw heeft een open karakter. Het verschil tussen oud- en nieuwbouw laat zich duidelijk aflezen. De begane grond met refter en restaurant kreeg een zo transparant mogelijk karakter om de relatie met het park te optimaliseren. Stalen taatsdeuren ontsluiten het terras bij de refter; bij het restaurant voor externen zijn dat – als subtiel verschil – schuifdeuren.

De verdieping is voorzien van geanodiseerd aluminium lamellen. Deze opbouw is als een alzijdig element geplaatst. Zowel aan het interieur als exterieur is te zien waar nieuw en oud bij elkaar komen. Op de verdieping bevinden zich de kantoren. Een spel met ritmiek en doorzicht zorgt voor een alzijdiog dynamisch beeld.

Refter en restaurant
Met het oog op de verschillende gebruikersstromen heeft de drukkerij drie ingangen gekregen. Een glazen verbindingsgang zorgt dat de paters comfortabel tussen hofgebouw en eetzaal kunnen lopen. De parkzijde heeft een entree die door zowel de paters als buurtbewoners kan worden gebruikt; vanuit de hal kan men naar refter of restaurant. Tot slot is er een entree voor leveranciers en personeel, en toegang geeft tot de kantoren en het archief.

De keuken is centraal in de oudbouw gesitueerd en bedient zowel refter als restaurant. Voor de materialisatie en inrichting heeft EVA ingetogen materialen en kleuren gekozen. Op de begane grond is in de voormalige drukhal een volume geplaatst dat plek biedt aan facilitaire functies en samen met de uitgiftebalie de menselijke maat in de ruimte behoudt. Oude elementen uit de drukkerij zijn in het ontwerp zichtbaar gehouden.

Kunstwerk
Als referentie aan de voormalige functie van het gebouw is niet alleen de naam ‘drukkerij’ behouden; de geanodiseerde zijgevel is voorzien van een tekst, naar ontwerp van beeldend kunstenaar Marc Ruygrok. Het beeld doet denken aan de vroegere drukplaten. Als tekst is gekozen voor een fragment uit een boek van de middeleeuwse Jezuïet Baltasar Gracián.

Door de woorden te laten doorlopen is een abstracter beeld ontstaan en moet de lezer moeite doen om de tekst tot zich te nemen. Dit sluit aan bij een van de levenslessen uit het boek. Ook in het hardstenen terras is een tekst van Gracián opgenomen. Zodat mensen die op hun gemak kunnen lezen, wordt er nog een hardstenen bank in de vorm van een H geplaatst.

Duurzaamheid
De Nederlandse Provincie der Jezuïeten heeft duurzaamheid als een van de kernpunten in haar beleid. Het gebouw moest duurzaam en toekomstgericht zijn. Rekening houdend met de slinkende en op termijn verdwijnende populatie is het gebouw flexibel indeelbaar en voor nieuwe doeleinden geschikt.

De nieuwbouw is voorzien van een groendak en op de oudbouw zijn zonnepanelen geplaatst. Voorts is er onder andere CO2-gestuurde ventilatie en wordt de warmte van de afgezogen lucht uit de keuken hergebruikt voor een laagtemperatuurverwarmingsysteem, indien gewenst.

De warmtekoudeopslag vindt plaats door middel van een bijzonder systeem: een ijsbuffer. Een groot buffervat onder de grond wordt gevuld met water en al naar gelang er ijs smelt of zich vormt, wordt er warmte opgeslagen of afgegeven. Alle gebouwen in Brakkenstein maken gebruik van dit vat.

Trefwoorden

refter industrieel erfgoed transformatie restaurant nijmegen diederendirrix drukkerij eva architecten kees tolk

1	Plan voor nieuwe buurt op plek hoofdkantoor ABN AMRO op de Zuidas vrijdag, 10 oktober
2	Flat Amsterdam-Noord 'aangekopt' met 53 seniorenwoningen donderdag, 9 oktober
3	‘Alexander Straub zet grote groep vakgenoten weg als niet-relevant’ vrijdag, 10 oktober
4	bureau SLA ontdekt, transformeert en gebruikt rijksmonumentale werkplaats donderdag, 9 oktober
5	Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op maandag, 13 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

EVA ontwerpt herbestemming Suikerunie-kantoor in dialoog met Quist

28 september 2021

EVA architecten ontwerpt schoolgebouw met contrastrijke kanten

14 april 2022

EVA architecten ontwerpt demontabel houten kantoorpand

31 mei 2023

Ingrijpende renovatie van een school voor speciaal onderwijs door EVA architecten

17 april

Restaurants en café's gaan volgens ABN AMRO moeilijke tijd tegemoet

15 november 2022

Tandheelkunde Radboud UMC wint Architectuurprijs Nijmegen

31 januari 2018

Winnaars NRP Gulden Feniks 2018 onthuld

28 juni 2018

Loftwoning met verrassende doorzichten

21 maart 2016

EVA verbouwt drukkerij tot multifunctioneel pand

10 juni 2015

Kantoorpand met vloeiende vormen

30 mei 2018

Nominaties Gouden Piramide 2018 bekend

5 april 2018

Clubhuis HC IJsseloever als een paviljoen op betonnen basement

19 december 2018

Schoolgebouw voor speciaal onderwijs biedt rust en overzicht

7 februari 2019

Transformatie oud zorggebouw maakt plattegrond weer afleesbaar

11 februari 2020

Energieneutrale basisschool voor speciaal onderwijs

9 juni 2020

Ingetogen MFA de Haar naar ontwerp van EVA architecten

8 februari 2022

Vier geknikte woningen langs het water naar ontwerp EVA architecten

19 april 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Daan Zandbelt wordt nieuwe Spoorbouwmeester

55 minuten geleden

Per 1 januari volgt hij Marianne Loof op in die rol. Zandbelt is partner bij architectenbureau De Zwarte Hond en was van 2016 tot 2020 Rijksadviseur Stad en Infrastructuur.

Kantoorgebouw door Arthur Staal aan de Schinkel gerenoveerd en uitgebreid

3 uur geleden

Het bestaande gebouw is naar ontwerp van Office Winhov zoveel mogelijk gerestaureerd, nieuwe toevoegingen zijn zichtbaar gemaakt door hedendaagse materialen en proporties.

Architect@Work strijkt 30 en 31 oktober neer in De Kromhouthal in Amsterdam

Vandaag, 10:00

Op donderdag 30 en vrijdag 31 oktober 2025 vindt Architect@Work plaats in De Kromhouthal in Amsterdam-Noord. Het wordt de tweede editie van het event in de metropoolregio Amsterdam en Architectenweb organiseert er weer een sprekersprogramma.

Bureau POLO geselecteerd als architect voor nieuw dienstencentrum in Beerse

Gisteren, 13:56

Het bureau POLO heeft een voorontwerp voor een nieuw gemeentelijk dienstencentrum van de gemeente Beerse gemaakt. Het project kwam, in opdracht van de gemeente, tot stand in samenwerking met ontwikkelaar en bouwer Groep Van Roey.

Afaina de Jong wint Amsterdamprijs voor de Kunst 2025

7 minuten geleden

De architect en oprichter van Afarai won de belangrijkste kunstprijs van de hoofdstad in de categorie Bewezen Kwaliteit.

Pararius: huurmarkt zit op slot, huren stijgen verder

4 uur geleden

De vrije sector huurmarkt zit nog altijd ‘compleet op slot’, meldt woningplatform Pararius op basis van cijfers over het derde kwartaal.

PBL: Ook nieuw plan voor circulaire economie is niet genoeg

Gisteren, 14:42

In de nieuwe versie van het zogeheten Nationaal Programma Circulaire Economie staan ‘vooral veel intenties en plannen’, schrijft het planbureau.

Bossen en bodems in zwaar weer, klimaatraad maakt zich zorgen

Gisteren, 10:24

De klimaatverandering versnelt en de biodiversiteit gaat hard achteruit, terwijl er volgens de WKR steeds meer van de bossen en bodems wordt gevraagd.