2050: slot (hoe 2050 nu al vorm krijgt)

30 januari 2013, 14:27

Is er een rode lijn te herkennen in de twaalf visies op 2050 die de afgelopen twee-en-een-halve week ter gelegenheid van het verschijnen van AWM 50 op Architectenweb.nl zijn verschenen? Een analyse.

Tekst Michiel van Raaij

De huidige economische crisis in de westerse wereld, maar Nederland in het bijzonder, markeert het einde van een tijdperk. Een enorme groei van de bevolking, een enorme groei in arbeidsproductiviteit en een enorme groei van krediet stuwde de bouwproductie de afgelopen decennia op tot ongekende hoogte. Uiteindelijk tot te grote hoogte. De overcapaciteit in de kantorenmarkt is hier een pregnant voorbeeld van.

Inmiddels is de groei van de bevolking afgevlakt, net als de groeit in arbeidsproductiviteit, en heeft nieuwe regelgeving de uitgifte van krediet aan banden gelegd. De verwachting is dat dit het nieuwe ‘normaal’ zal zijn. Een aantal van de ontwikkelingen die zich sinds het uitbreken van de crisis in 2008 hebben aftekend, zou daarom weleens een indicatie kunnen zijn van hoe de wereld van de architect er in 2050 uitziet.

In dat perspectief moeten de twaalf visies op 2050 die de afgelopen anderhalve week op Architectenweb.nl zijn gepubliceerd ook gezien worden. Via een ‘geïnformeerde speculatie’ kan een ontwikkeling die zich nu aftekent effectief geëxtrapoleerd worden.

Een heldere case hierbij is de toekomst van het architectenbureau. In de afgelopen jaren is met name het middelgrote bureau, gespecialiseerd in grootschalige woningbouw en kantoren, onder druk komen te staan. Het verschil tussen de grote bureaus en kleine bureaus wordt steeds groter. De grote bureaus overleven met een specialistisch of divers dienstenaanbod en opereren op de stabielere internationale bouwmarkt. De kleine bureaus, vaak eenmanszaken, zijn flexibel en huren extra krachten in op projectbasis.

Hoe ziet de wereld van de architect eruit als we deze ontwikkeling doortrekken? Fred Schoorl (BNA) en Ewout Dorleijn (Tebodin) denken hier vrijwel hetzelfde over. Aan de ene kant zullen er grote, multidisciplinaire bureaus ontstaan die een breed pakket aan diensten aanbieden en internationaal opereren. Aan de andere kant zal er een ‘wolk’ van creatieven ontstaan die zich vrij rond projecten organiseert.

De tijd van bouwen voor de ‘markt’ is daarbij definitief voorbij, benadrukt Adri Duivesteijn
(gemeente Almere). Steeds meer ontwerp- en bouwopdrachten zijn afkomstig van particulieren, collectieven en bedrijven die voor zichzelf iets willen realiseren. De schaal van deze opdrachten is vaak kleiner dan voorheen. Maar juist omdat deze opdrachtgevers voor zichzelf bouwen is hier veel meer aandacht voor architectonische kwaliteit. Het vakmanschap van de architect zal in die context een herwaardering krijgen, aldus Elsbeth Ronner (Lilith Ronner van Hooijdonk)

De opgave om alle tot nu toe gerealiseerde bebouwing bruikbaar te houden vormt voor architecten ook een spiegel. Kan een sterk op zijn functie afgestemd gebouw op de lange termijn nuttig blijven? Gijs Raggers (EGM architecten) denkt van niet. Er zullen flexibeler gebouwen neergezet moeten worden. Niet alleen de indeling van de gebouwen moet veranderbaar zijn, ook de functie zelf moet echt kunnen wisselen. Robert Mulder (Mulderblauw architecten) denkt dat de architect steeds meer een interieurarchitect zal worden die de flexibele casco’s steeds een nieuwe invulling geeft.

Daarbij zullen zowel de inrichting als de gebouwen zelf ook demontabel moeten worden.
Thomas Rau (RAU) ziet gebouwen als een ‘tijdelijke opslag van grondstoffen’. Grondstoffen die na hun levensduur zonder verlies elders hergebruikt moeten worden. Michiel Haas (NIBE) denkt dat bijvoorbeeld gevels in de toekomst daarom eigendom zullen blijven van de gevelleverancier. Bij renovatie vervangt de leverancier de gevel, bij sloop neemt deze de gevel terug. Het stimuleren van deze ontwikkeling door het belasten van de ecologische voetafdruk van producten, zoals Pepijn Verpaalen (Urbanus) voorstelt, is een interessant idee.

Tenslotte de media. De architectuurcriticus is dood verklaard, maar zou weleens op andere plekken weer kunnen opduiken. Binnen architectenbureaus zelf bijvoorbeeld, denkt Hans Teerds. De media zelf zullen daarbij ook een revolutie ondergaan. De introductie van de smartphone en de tablet lijkt hierbij pas het begin. In de toekomst zal mobiel altijd en overal informatie op te vragen zijn. Een van de mogelijkheden daarbij is het projecteren van informatie op een bril, speculeren Jeroen Beekmans en Joop de Boer (The Pop-Up City). Sites als Architectenweb.nl zijn dan op iedere plek ‘full screen’ te lezen. Bij Architectenweb kunnen we niet wachten tot het zover is!

Trefwoorden

awm 50 2050 michiel van raaij analyse

1	Merwede – overzicht stadsblokken eerste fase woensdag, 17 december
2	Purmerend kiest uit drie ontwerpen voor Schapenmarkt woensdag, 17 december
3	Powerhouse Company en SO-IL delen ontwerp voor toren naast Whitney Museum dinsdag, 16 december
4	Voormalige jeugdgevangenis in Amsterdam getransformeerd en uitgebreid tot woongebouw woensdag, 17 december
5	Groningen kiest plan Harthof voor herontwikkeling parkeergarage Haddingestraat woensdag, 17 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Eerste steen voor psychiatriekliniek Herlaarhof

7 november 2013

Schoorl: 'Alles wordt duurder, maar niet per se slechter'

8 augustus 2013

EGM: ‘We hebben het gebouw zelfs geprogrammeerd’

15 februari 2013

Onderzoek naar gebruik 'donorskeletten'

7 februari 2013

Volledig archief Architectenweb magazine digitaal

28 juli 2015

Video: Thomas Rau, einde van bezit

13 november 2015

Gemeentehuis Brummen officieel geopend

20 september 2013

Een (on)mogelijk overmorgen

5 januari 2016

2050: duurzaamheid

22 januari 2013

2050: ketenintegratie

28 januari 2013

23 januari 2013

29 januari 2013

18 januari 2013

25 januari 2013

2050: architectuurkritiek

24 januari 2013

2050: vakmanschap

17 januari 2013

2050: introductie

14 januari 2013

2050: particulier initiatief

16 januari 2013

2050: transformatie

21 januari 2013

2050: vakgemeenschap

14 januari 2013

2050: onderwijs

15 januari 2013

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Den Haag ziet ruimte voor meer woningen in gebied Laakhavens-Hollands Spoor

Vandaag, 15:15

De gemeente Den Haag ziet ruimte voor 11.000 nieuwe woningen in het gebied aan de Laakhavenzijde van station Hollands Spoor. Dat zijn er 2.400 meer dan de gemeente bij het begin van de planvorming dacht.

Gevarieerd kantoorlandschap voor Unilever in AIR Offices Rotterdam

Vandaag, 12:17

Levensmiddelenconcern Unilever heeft dit jaar twee verdiepingen betrokken in het voormalige V&D-pand in het centrum van Rotterdam. Fokkema & Partners ontwierp het interieur.

Negenhonderd woningen op historisch zorglandgoed in Vught

Vandaag, 10:52

Gebiedsontwikkelaar AM en een ontwerpteam bestaande uit Karres en Brands, Wenink Holtkamp en NAMO hebben een tender voor de realisatie van negenhonderd woningen op het historische Zorgpark Voorburg in Vught gewonnen.

KAAN Architecten breidt bureauleiding uit

Gisteren, 15:00

KAAN Architecten heeft vier associate partners en vier associate architects benoemd.

DNR geactualiseerd naar hedendaagse praktijk

Vandaag, 16:03

DNR2025 is compacter en beter op de hedendaagse praktijk afgestemd dan haar voorganger, met onder meer aandacht voor AI, privacy en kwaliteitsborging.