Winnend ontwerp van Bogdan & Van Broeck en Shift voor Rozemaai in Antwerpen

21 december 2020, 16:09

Het team van Bogdan & Van Broeck en Shift architecture urbanism heeft samen met Studie 10 de ontwerpwedstrijd voor Veld 15a in de Antwerpse wijk Rozemaai gewonnen. De opgave omvat het ontwerp van circa 140 sociale woningen en 30 kleinere woningen, een kinderdagverblijf, commerciële voorzieningen en meerdere openbare ruimten.

Rozemaai is een op modernistische leest geschoeide naoorlogse uitbreidingswijk van Antwerpen. De wijk ondergaat een omvangrijke transformatie op basis van een door Buro Lubbers gemaakt masterplan. Een belangrijk onderdeel van dit masterplan is een – reeds aangelegd – natuurlijk beekdalpark, dat is gevormd door het openen van de Donkse Beek.

Nieuwe relaties creëren
Het plan ‘Rozemaai thuis’ van het team van Bogdan & Van Broeck en Shift A+U met Studie 10 streeft naar een nieuw stedelijk weefsel, waarin het plangebied een relatie aangaat met de bestaande gefragmenteerde context en het landschap van het dak beekdal. De jury, onder voorzitterschap van stadsbouwmeester Christian Rapp, prijst in haar rapport onder deze benadering.

Uitgangspunt voor het ontwerpteam was een leefomgeving te creëren, waar de woningen en hun bewoners worden gezien als onderdeel van een groter geheel. In de bestaande situatie zagen de architecten op buurtniveau nog geen enkel element in de structuur van de publieke ruimte dat het idee belichaamt dat hier een gemeenschap woont.”

De vraag is hoe hier een ‘thuis’ te creëren: een betekenisvolle plek die degelijke stedelijke woonkwaliteit combineert met een landschapsontwerp dat is gebaseerd op versterkte ecologische verbindingen en op kwalitatief toegankelijk groen. De moderne stad met geïsoleerde woonmachines in het groen, noch de traditionele stad met gesloten bouwblokken, straten en pleinen biedt daarbij het antwoord in de context van Rozemaai, aldus de architecten.

Open en besloten stedenbouw
“Het antwoord ligt in woongebouwen en woongemeenschappen die op een nieuwe manier de relatie aangaan met elkaar, het maaiveld en de omgeving”, verklaren ze. Hun stedenbouwkundig ontwerp bestaat uit een ensemble van vrijstaande schijven en blokken. Die zijn zo geclusterd dat ze tezamen resulteren in duidelijk gedefinieerde stedelijke ruimten die balanceren tussen open en besloten.

Deze zogenoemde buitenkamers kenmerken zich door een heldere definitie, hiërarchie, functie en differentiatie. In die zin wijken ze duidelijk af van de vloeiende en onbestemde groene ruimte van de modernistische stad, stelt het ontwerpteam.

Tegelijkertijd kent dit nieuwe stedelijke weefsel voldoende openheid om het landschap van het beekdal een (visuele) relatie te laten aangaan met de openbare ruimte en dit te ervaren vanuit de woningen. “Hiermee wordt de grootste troef van Rozemaai, het beekdal, integraal onderdeel van de woonbeleving”, aldus Bogdan & Van Broeck en Shift.

Kleine korrel
De woongebouwen hebben een relatief kleine stedenbouwkundige korrel, wat resulteert in een fijnmazig netwerk van openbare en collectieve ruimten. Door de menselijke maat kan de bewoner zich gemakkelijk identificeren met het eigen woonhof, het woongebouw en de eigen woning daarin.

Daarnaast levert een kleine korrel veel woonkwaliteit op, leggen de architecten uit. Zo zijn alle woningen in de blokken hoekwoningen, met een tweezijdige oriëntatie. De galerijen zijn relatief kort en bevatten tweezijdig georiënteerde doorzonwoningen.

Buitenkamers
De buitenkamers kennen een eigen maat, functie en mate van openheid. Langs de randen van het gebied komen meerdere kleine groene parkeervelden; spreiding voorkomt grote parkeerplaatsen en maakt het mogelijk om, met de toename van het gedeelde autogebruik, de parkeervelden stapsgewijs om te zetten in groen.

Iedere cluster kent een centraal woonhof met een hoge mate van beslotenheid. Pergola’s tussen de blokken versterken deze beslotenheid kondigen tegelijkertijd de entreezones van de blokken aan. Een speelplein verbindt de clusters met elkaar en met de oostelijk gelegen galerijflats.

Systeem en variatie
De architecten hebben de gebouwen en openbare ruimten ontworpen als families, die duidelijk bij elkaar horen en tegelijkertijd zich van elkaar onderscheiden. Zowel de blokken als de schijven zijn gebaseerd op een eenduidig rationeel systeem, dat tegelijkertijd ruimte laat voor variatie, flexibiliteit en uitzonderingen.

De rationele architectuur kenmerkt zich door een combinatie van robuust en bestendig enerzijds en licht en transparant anderzijds, vertellen de architecten. Op die manier scheppen ze zowel een contrast als een analogie met de sterke transparantie van de door Atelier Kempe Thill getransformeerde flatgebouwen.

Het ontwerp voor Veld 15a in de wijk Rozemaai is gemaakt opdracht van de Antwerpse woningcorporatie Woonhaven.

Trefwoorden

antwerpen belgië bogdan & van broeck shift architecture urbanism stedenbouw rozemaai woningbouw

1	Renovatie en uitbreiding Singer Laren verkozen tot BNA Beste Gebouw van het Jaar donderdag, 12 mei
2	Oostvleugel gesloopt voor toekomstig POST Rotterdam maandag, 16 mei
3	Zalmhaventorens KAAN Architecten slaan brug tussen hele hoge buur en omgeving vrijdag, 13 mei
4	Symposium waarin het nieuwe hybride stadsblok op de snijtafel gelegd wordt maandag, 16 mei
5	Theatercomplex met 'ingeplugde' zalen door OMA opgeleverd vrijdag, 13 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Rigoureuze renovatie van brutalistische flats in Antwerpen

Buro Lubbers wint Open Oproep Rozemaai

Ontwerp voor opvangcentrum drugsgebruikers in Brusselse kanaalzone onthuld

Wooncomplex Domus Houthaven van Shift architecture krijgt veel collectieve faciliteiten

Bogdan & Van Broeck ontwerpt brandweerkazerne met buurtsporthal in Anderlecht

Voorstel voor 'hyperlokale micromarkten' in lockdownsituaties

Eerste fase transformatie klooster Oude Dijk afgerond

Molenbeek krijgt met Truss een multifunctioneel en ruimtelijk gebouw

Shift stelt ruimtelijke verkenning op voor museum Batavialand

Posad, Shift en LOLA ontwerpen Beach City

Shift maakt verwaarloosd pand tot matroesjkahuis

Shift en Powerhouse Company winnen tender 5TRACKS

Leo van Broeck wordt Vlaams Bouwmeester

Team Atelier Kempe Thill mag Droogdokkensite Antwerpen herontwikkelen

Team GROUP A bekijkt mogelijkheden nooit gebruikte metrostations Antwerpen

Brugge krijgt tentoonstellingshal met transparantie en hoge zalen

Robbrecht en Daem architecten ontwerpt ontvangstgebouw voor Rubenshuis

Trojka is een ensemble van drie woongebouwen met collectieve tuin

Andere nieuwsberichten

Vakwerk Architecten presenteert ontwerp nieuwe huisvesting Aquon

Gisteren, 14:23

De nieuwbouw voor het bedrijf dat zich bezighoudt met watergerelateerd onderzoek en advies bestaat uit laboratoria en kantoren. Dankzij het ‘waterdaklandschap’ en ‘waterpatio’s’ komen de medewerkers letterlijk in hun werkveld te zitten.

Hedendaagse woningen met Zaandijks karakter

Gisteren, 10:51

In Zaandijk is onlangs een ensemble van tien woningen opgeleverd, dat door Jan Bochmann Architecten en Finbarr McComb Architect zorgvuldig is ingepast in zijn ruimtelijke en historische context.

Een villa als een compositie van volumes en openingen

16 mei, 5:01

Het ontwerp van Dreessen Willemse Architecten biedt de bewoners beschutting en tegelijkertijd fraaie doorzichten en een weids uitzicht over het water.

Stedelijk Museum toont hoe ontwerpers omgaan met klimaatcrisis

16 mei, 4:00

In de expositie ‘It’s Our F***ing Backyard’ worden onder meer voorbeelden van ander gebruik van en omgang met materialen getoond. Er is werk te zien van ontwerpers als Ineke Hans, Christien Meindertsma en Claudy Jongstra.

De Jonge wil in 2023 afspraken per provincie over ruimtelijke plannen

1 uur geleden

Het kabinet kondigde eerder al aan dat het de regie weer naar zich toe trekt om sneller, eerlijker en samenhangender besluiten te kunnen nemen over de ruimte in Nederland.

Maison Cazenave en Atelier Volten toegetreden tot Iconic Houses Network

Gisteren, 17:16

Maison Cazenave in zuidwestelijk Frankrijk is ontworpen door Hans Demarmels in 1965; Atelier Volten was de Amsterdamse atelierwoning van André Volten.

Minister wil bouw 4.000 woningen Feijenoord XL versneld doorzetten

Gisteren, 10:29

Een van de blikvangers van de gebiedsontwikkeling moet de overkluizing worden van het bestaande rangeerterrein en treinstation naast de Kuip.

Vanaf 2026 minstens hybride warmtepomp verplicht bij vervanging cv

Gisteren, 09:52

Huiseigenaren kunnen ook kiezen voor een duurzaam alternatief, zoals een volledig elektrische warmtepomp of aansluiting op het warmtenet.

Warme en spiegelende materialen voor een lang en smal café

16 mei, 3:08

Studio Modijefsky kreeg de opdracht voor het het interieurontwerp, na twee eerdere vestingen van De Biertuin, van het café in het centrum van Amsterdam.