Daan Roosegaarde - Presence

Daan Roosegaarde ontwerpt installaties waarin je weg kunt lopen van je eigen schaduw

21 juni, 12:00

In het Groninger Museum zijn onder de naam ‘Daan Roosegaarde - Presence’ van 22 juni 2019 tot en met 12 januari 2020 een serie van zes interactieve installaties te zien waarin de aanwezigheid van de bezoekers cruciaal is. “Dit is geen kunst die je níet mag aanraken”, aldus Roosegaarde. “Dit is kunst die je juist moét aanraken.”

Het is een vervreemdende ervaring: jouw eigen schaduw blijft vastomlijnd achter, terwijl je zelf verder loopt. In de serie van interactieve installaties die Studio Roosegaarde voor het Groningen Museum heeft ontworpen, is het een van de hoofdthema’s. Roosegaarde bouwt de ervaring zorgvuldig op, beginnend met het zetten van voetafdrukken, dan wordt je gescand, vervolgens ga je als het ware op een kamergrote foto, en tenslotte kun je een afdruk maken met jouw lichaam.

Bij de installaties wordt geen toelichting gegeven, het is aan de bezoekers om met elkaar in iedere zaal uit te vinden wat er precies gebeurt. Dat versterkt het effect ervan. Het zijn installaties die je bewust maken van jouw eigen aanwezigheid in de wereld, in relatie tot anderen. Wat is de voetafdruk die ik, die wij, achterlaten in de wereld? Verdwijnt die ook langzaam, zoals in deze installaties, of is de impact groter?

Naast dit spel van licht en schaduw, die vier zalen in beslag neemt, zijn er ook twee zalen met een ander thema. In een zaal kun je met elkaar slingerende lijnen op de vloer tekenen, door de transparante bollen in beweging te brengen. De lichttekeningen roepen bij Roosegaarde zelf herinneringen op aan primitieve grottekeningen. Het heeft ook wel iets van glinsteringen van water.

Oplichtend duinlandschap
Heb je als kind weleens geprobeerd daglicht te pakken? In de installatie die Roosegaarde in de grootste zaal van zijn tentoonstelling heeft ontworpen, kun je daadwerkelijk een handvol licht pakken. Het gloeit in je handen. Een indrukwekkende ervaring, die op zichzelf al een museumbezoek rechtvaardigt. Je weet niet wat je meemaakt.

In de grootste zaal heeft Roosegaarde een ‘duinlandschap’ ontworpen uit kleine, lichtgevende bolletjes, die door luchtstromen uit de verschillende hoeken ook permanent in beweging is. De ‘duinen’ in dit landschap zijn continu in beweging, net als de ‘kustlijnen’ die je langs de randen kunt ervaren. En als bezoeker mag je erin!

Materiaalonderzoek
“Het onderzoek bij ons in de studio verschuift steeds vaker van technisch onderzoek naar materiaalonderzoek”, vertelt Roosegaarde. In dit geval was dat een onderzoek naar luminescente materialen. Maar de installaties daartoe te reduceren, zou ze tekort doen. Dat materiaalonderzoek vormt slechts de basis voor knap ontworpen ervaringen.

Voor die ervaring was de abstractie van de ruimte cruciaal. Daarvoor heeft Roosegaarde bijvoorbeeld naar het werk van kunstenaar James Turrel gekeken. “Hier hadden we op een bepaald moment discussies over de fel verlichte ‘exit’ bordjes”, vertelt hij. “De ruimtes blijven licht genoeg om de vluchtwegen te zien, dus gelukkig konden die uit.” De tentoonstelling zit vol met dergelijke details. De installaties lopen soms bijvoorbeeld ook net door in de andere zaal.

Omdat de installaties locatiespecifiek zijn en door de gebruikers tot leven komen, heeft Studio Roosegaarde deze wekenlang getuned, ook met proefbezoekers. Na opening zal er ook nog wel wat fijnafstelling plaatsvinden, verwacht hij.

Kunst die je aan moét raken
Voor deze tentoonstelling heeft Roosegaarde de afgelopen periode tal van musea bezocht. “Een aantal dingen was ik op een gegeven moment echt zat”, vertelt hij. “De beamers, de schermen, de lijnen waar je achter moet blijven, en vooral ook de bordjes dat je het niet mag aanraken.” Dan trots: “Dat alles vind je hier dan ook niet terug.”

“Het interessante hier is dat museumbezoekers verwachten het niet aan te mogen raken”, vervolgt hij. “Met die verwachting spelen we. Dat draaien we hier om.”

De tentoonstelling zal vanaf begin volgend jaar een internationale tour gaan maken langs andere musea. “De tentoonstelling zal zich daarbij verder ontwikkelen”, verwacht Roosegaarde. “Ik heb daar nog wel een aantal ideeën voor.”

https://vimeo.com/343623997

Trefwoorden

groninger museum presence daan roosegaarde

1	Recreatiewoningen geïntegreerd in centrum Zoutelande maandag, 16 september
2	Nominaties ‘Schoolgebouw van het Jaar 2019’ bekend woensdag, 18 september
3	‘Levende’ brug als verbinding over het IJ maandag, 16 september
4	Definitief ontwerp stadion Feyenoord gepresenteerd vrijdag, 20 september
5	De woningnood vraagt om meer dan alleen woningen dinsdag, 17 september