Ontwerp voor het Sluishuis in Amsterdam van BIG en Barcode Architects

Ontwerp van Laurens Boodt voor Rotterdamse Toren van Babel

Ontwerp Studioninedots voor West Beat Amsterdam (visualisatie: A2studio)

2016: belangrijkste nieuws

23 december 2016, 14:34

Het architectuurjaar 2016 kenmerkte zich in de eerste plaats door het feit dat architecten na jaren van malaise weer druk zijn met bouwprojecten. Daarnaast was er het nodige te doen om het faillissement van Erick van Egeraat, de plannen van minister Schultz om de regels voor kustbebouwing te verruimen en wederom perikelen rond Het Nieuwe Instituut. Een overzicht.

Tekst Ronnie Weessies

Om dit jaaroverzicht met goed nieuws te beginnen: architecten zijn weer volop aan het werk. Na jaren van crisis en voorzichtig herstel, beschikken de meeste bureau momenteel over een werkvoorraad die ze als normaal of groot beschouwen. Sommige firma’s klagen er zelfs over dat ze moeite hebben om goede nieuwe krachten te vinden; een gevolg van de uitstroom van architecten uit de branche tijdens diezelfde, slopende crisis. Gelukkig is dit jaar de eerste lichting PEP’ers afgezwaaid, ongetwijfeld zit daar het nodige talent tussen.

De groei in het aantal opdrachten kwam dit jaar vooral bij particulieren vandaan, maar ook bedrijven en ontwikkelaars zijn bezig aan een flinke comeback als opdrachtgever. Architecten ontwerpen, al dan niet in samenwerking met andere partijen als bouwers en ingenieurs, vooral woningbouwprojecten. Zeker in de steden bestaat een grote behoefte aan woningen, met name in de sectoren middeldure en sociale huur. Minister Blok (Wonen) zinde op verschillende maatregelen om de bouw van dit soort woningen te stimuleren, hij toog zelfs naar Azië om investeerders te lokken.

Niet dat het voor kopers van woningen zo’n luilekkerland is overigens; in de regio Amsterdam wordt al gesproken van een oververhitte markt. De NVM waarschuwde bovendien voor een tweedeling binnen de woningmarkt en de Europese toezichthouder ESRB wees op de risico’s van de hoge hypotheken en schulden van huishoudens in Nederland. Waar dit laatste toe kan leiden, zit nog vers in het geheugen.

Boodschap
Maar toch, de geur van crisis leek het afgelopen jaar grotendeels te zijn verdreven, zo zeer zelfs dat we er bij Architectenweb een zomerserie aan wijdden. Hoe ervoeren architecten de situatie en wat hebben ze geleerd van de malaise, wilden we onder meer weten. Alle deelnemers hadden een boodschap voor hun vakgenoten, vooral als het gaat om samenwerken, het verbreden van de competenties en de positie in het bouwproces. Daarbij wees Don Murphy op de noodzaak van het debat over architectuur, iets wat tot zijn verdriet naar de achtergrond is verdwenen in het eens vooroplopende Nederland.

Als een van de redenen noemt de directeur van VMX architects het verdwijnen van het NAi. De opvolger ervan, Het Nieuwe Instituut, vervult bepaald geen leidende rol in het architectuurdebat. Thijs Asselbergs verwoordde op Twitter treffend hoe architecten over de instelling denken: ‘het instituut van het verval’. HNI stond dit jaar wederom vooral in de belangstelling vanwege beleidsmatige perikelen. Na alle heisa rond directeur Guus Beumer in 2015 dreigde de instelling nu zijn subsidie van het Rijk te verliezen. Pas na het voorleggen van een aanvullend beleidsplan adviseerde de Raad voor Cultuur alsnog positief over het gereserveerde subsidiegeld van 5,6 miljoen euro voor de komende vier jaar.

Erick van Egeraat
Tot veler verrassing ging in maart het bureau van Erick van Egeraat failliet, voor de tweede keer in zeven jaar tijd. Curator Jos Borsboom weet het bankroet aan trage betalingen door debiteuren. Als het verhaal van het AD echter klopt, dan is het faillissement omgeven met een zeer onfrisse lucht en dreigt een van Nederlands meest vooraanstaande architecten van zijn voetstuk te vallen.

Daan Roosegaarde leek aan het begin van dit jaar ook een deukje in zijn reputatie op te lopen, zij het om geheel andere redenen. Hij liep weg tijdens een tv-uitzending van College Tour nadat TU Delft-professor Bob Ursem suggereerde dat Roosegaarde de wereld doet geloven dat de Smog Free Tower en Duurzame Dansvloer uitvindingen van hem zijn, terwijl hij er in werkelijkheid alleen een vorm aan heeft gegeven. In de daaropvolgende discussie ging het vooral om de mateloos interessante vraag: ‘van wie’ is een idee en doet het ertoe?

Events, dear boy, events. Dit citaat van de vroegere Britse premier Harold McMillan slaat op zijn grootste vrees als politicus. Minister Schultz van Infrastructuur en Milieu kon er dit jaar over meepraten, nadat ze vlak voor Kerst 2015 de regels voor bebouwing langs de kust dacht te kunnen verruimen. Dat was buiten de Nederlandse liefde voor de ongerepte kust en de vrees voor Belgische toestanden gerekend.

Na forse kritiek van (milieu)organisaties en de Tweede Kamer kwam de minister terug op dit voorstel en ging ze met verschillende partijen om de tafel om te komen tot een ‘kustpact’. Hopelijk fungeert hierbij het dit jaar afgeronde programma voor de Nederlandse kustversterking als voorbeeld, dat leverde onder meer een BNA Beste Gebouw van het Jaar op.

Zaha Hadid
De architectuur beleefde niet zo’n zwart jaar als de popmuziek, maar toch werd er het nodige gerouwd. Internationaal vooral om Zaha Hadid, de ‘grande dame’ van het vak die 31 maart plotseling overleed aan een hartaanval. Nederland en Vlaanderen treurden om Geert Bekaert, de theoreticus en criticus wiens invloed zeker bij de Zuiderburen niet kan worden overschat. Verder stierven de even eigenzinnige als betrokken architect Gunnar Daan, de vroegere Deventer stadsarchitect Harry Rademaker en de veel te vroeg heengegane Joost Hovenier.

Wat verder ter tafel kwam in het architectuurjaar 2016: MVRDV zorgde twee jaar na de opening van de Markthal opnieuw voor een Rotterdamse publiekstrekker met De Trap, er werd met Leo van Broeck een nieuwe Vlaams Bouwmeester aangesteld, de ‘vluchtelingenprijsvraag’ A home away from home leverde zes winnaars op en sleepte een nominatie voor de Mies van der Rohe Award in de wacht, met Den Haag en Utrecht Centraal werden twee grote vernieuwde stations geopend, de aanleg van de Marker Wadden ging van start, evenals de aanbesteding voor de Afsluitdijk en in Frankfurt werd een expositie over Nederlandse en Vlaamse architectuur gehouden. En last but not least: de Actieagenda Ruimtelijke Ontwerp werd gepresenteerd.

Trefwoorden

zaha hadid mvrdv thijs asselbergs den haag centraal melanie schultz van haegen het nieuwe instituut afsluitdijk marker wadden harry rademaker erick van egeraat de trap a home away from home woningbouw stef blok vlaams bouwmeester leo van broeck don murphy joost hovenier gunnar daan geert bekaert pep woningmarkt 2016 utrecht centraal kust daan roosegaarde actieagenda ruimtelijk ontwerp 2017-2020

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML vrijdag, 16 mei
4	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
5	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Zeventig meter hoge woontoren voor Den Haag

20 januari 2017

Bouw kende sterk jaar

26 januari 2017

Inzendtermijn Beste Gebouw van het Jaar 2017 gestart

26 januari 2017

'Nieuwe ideeën nodig voor vrije huurmarkt'

23 januari 2017

ZUS 'kraakt' Het Nieuwe Instituut voor expositie

20 januari 2017

'Woningmarkt stoomt in 2017 verder op'

12 januari 2017

Hoogste aantal nieuwbouwwoningen in vijf jaar

25 januari 2017

Recordinvesteringen in Nederlands vastgoed

10 januari 2017

Ontwikkelaars klagen over woningaanbod

19 januari 2017

2016: belangrijkste projecten

23 december 2016

2016: belangrijkste prijzen

23 december 2016

2016: woningbouw kent veel ambities

23 december 2016

2016: belangrijkste prijzen

23 december 2016

2016: woningbouw kent veel ambities

23 december 2016

2016: belangrijkste projecten

23 december 2016

Ziegler | Branderhorst ontwerpt nederzetting Marker Wadden

31 augustus 2018

Video: Space Waste Lab

18 januari 2019

Solotentoonstelling Daan Roosegaarde in Groninger Museum

4 maart 2019

Versterking Afsluitdijk officieel gestart

1 april 2019

Daan Roosegaarde ontwerpt lichtmonument voor bevrijding Auschwitz

5 juni 2019

Zoektocht naar nieuwe Vlaams Bouwmeester gestart

4 februari 2020

'Marker Wadden zorgen voor nieuw leven in Markermeer'

17 februari 2020

Renovatie Afsluitdijk neemt zeker drie jaar langer in beslag

5 november 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML

16 mei, 2:00

ASML, gemeente Eindhoven, Nudus en Sweco Architects hebben het Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan gepresenteerd voor een mogelijke uitbreiding van ASML aan de noordzijde van de Brainport Industries Campus.

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

15 mei, 12:15

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

15 mei, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

15 mei, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

15 mei, 1:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

15 mei, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

14 mei, 5:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

14 mei, 9:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.