Entreegebied met auditorium

Bibliotheek

Dakterras op hoogte

Blik op een van de kantoorverdiepingen

Uitzicht vanuit auditorium op de Maas

Architect Michiel Raaphorst legt concept plintgebouw uit

Overlegruimte in plintgebouw

Dakterras van plintgebouw

Entreegebied met auditorium

Bibliotheek

Dakterras op hoogte

Blik op een van de kantoorverdiepingen

Uitzicht vanuit auditorium op de Maas

Architect Michiel Raaphorst legt concept plintgebouw uit

Overlegruimte in plintgebouw

Dakterras van plintgebouw

Hoofdkantoor KPN door V8 Architects ‘gedetailleerd als een schip’

22 november 2018, 9:00

Het bestaande kantoorgebouw van KPN op de Wilhelminapier in Rotterdam is naar ontwerp van V8 Architects vernieuwd en uitgebreid. Architectenweb kreeg een rondleiding door het gebouw en sprak met architect Michiel Raaphorst over het ontwerp.

Twee weken hadden eigenaar Real I.S. en ontwerper V8 Architects, plus de andere betrokken partijen, om een voorstel te maken voor de vernieuwing en uitbreiding van de bestaande KPN toren aan de voet van de Erasmusbrug. Het telecombedrijf was op dat moment, we spreken 2016, al in een vergevorderd stadium om elders een nieuw kantoorgebouw te realiseren.

Met een aan alle kanten slim ontwerp, waarin de plint sterk vergroot werd, konden de partijen KPN overtuigen hier zijn hoofdkantoor te vestigen. In een periode van twee jaar is het ontwerp vervolgens uitgewerkt en gerealiseerd. “Het is allemaal echt snel gegaan”, vertelt architect Michiel Raaphorst van V8 Architects.

“Op deze plek konden we toch het beste laten zien waar we als bedrijf voor staan”, vertelt Edwin Bennaars, executive vice president shared services en real estate. “Hier staan we middenin de samenleving. In de omgeving van dit gebouw woont een doorsnede van Nederland – onze klanten, maar ook de mensen die bij ons werken.”

Het hoofdkantoor van KPN was voorheen gevestigd op de Binckhorst in Den Haag. “Dat was een campus-achtige setting, die ondertussen niet meer bij ons als KPN paste”, kijkt Bennaars terug. Het bedrijf wilde middenin de samenleving staan. “Daarom vinden we het ook heel belangrijk dat op de eerste dertien verdiepingen de ‘operations’ gevestigd zijn. Daar werken bijvoorbeeld technici. Daarboven zijn de ‘corporate’ functies ondergebracht. Met bijvoorbeeld de juridische afdeling, maar dat is ook de plek voor de Raad van Bestuur.”

Voor het vernieuwde gebouw heeft KPN een huurcontract voor twintig jaar afgesloten. Ter versterking van de entree van de Wilhelminapier heeft KPN op de begane grond van het gebouw een flink deel van zijn plint doorverhuurd aan een restaurant, op dit moment Happy Italy.

Toren
Bij de vernieuwing en uitbreiding van de oorspronkelijk door Renzo Piano ontworpen kantoortoren is naar ontwerp van V8 Architects het interieur van de toren vernieuwd en is het plintgebouw totaal vernieuwd.

Bij die toren had V8 Architects een aantal uitdagingen. Zo zijn de vloeren in de toren relatief klein, is de kern dan weer relatief groot, en zijn vooral aan de achterzijde de kantoren, vanwege de kleine ramen daar, relatief donker. De bouw van De Rotterdam heeft de situatie aan die zijde er daarbij niet beter op gemaakt.

De oplossing van V8 Architects is om zoveel mogelijk werkplekken aan de voorzijde, aan de kant van het Wilhelminaplein, te positioneren. Hier zijn eilanden met steeds zes werkplekken gerealiseerd. Voor een ruimtelijker en lichter gevoel zijn de verlaagde plafonds verwijderd, de installaties en de betonnen plafonds daarboven egaal grijs gespoten, en zijn speciaal voor dit project opvallende kruisvormige lichtarmaturen ontwikkeld.

“Concepten van hoe er gewerkt wordt op kantoor veranderen snel. Daarom wilden we geen maatwerkkantoor ontwerpen, dat in no time weer gedateerd zou zijn, maar hebben we een casco benadering toegepast”, vertelt Raaphorst. “We hebben het pleister van de betonnen kolommen gehaald, het plafond eruit gehaald, tussenwanden zoveel mogelijk verwijderd. Zodat een open ruimte overbleef die in de tijd ook weer anders ingericht kan worden.”

Tussen de werkplekken zijn enkele grote eikenhouten meubels neergezet. Hier kunnen werknemers brainstormen, overleggen of geconcentreerd werken. Op de kop van de verdiepingen, met uitzicht op de Erasmusbrug, zijn riante koffiecorners gemaakt. Omdat de werknemers overal kunnen werken, en dat ook doen, is juist de ruimte voor de koffie extra belangrijk.

“Omdat de medewerkers in dit gebouw toch redelijk dicht op elkaar werken, wilden we graag enkele plekken waarin de kantooromgeving zich zou ontspannen”, vervolgt Raaphorst. Daarom is op een van de verdiepingen een ‘galerie’ ontworpen, met vergaderruimtes tussen de kunst die het bedrijf over de jaren heeft verzameld. Op twee andere, halve verdiepingen is een bibliotheek gemaakt, met een nieuwe vide en trap die deze verdiepingen met elkaar verbinden.

Omdat het achterste deel van de toren wat lager is, kon hier een dakterras gemaakt worden. Het houten dek is daarbij over de rails van de glazenwasinstallatie heen gebouwd. Wanneer die gebruikt wordt, kan een deel van het houten dek openklappen.

Plint
In de plint van het gebouw wenste KPN in 2.500 vierkante meter extra. De opgave voor V8 Architects was om die toe te voegen op zo’n manier dat de kern van het ontwerp van Piano behouden zou blijven. Extra uitdaging daarbij was dat die uitbreiding op de bestaande, ondergrondse parkeergarage moest komen te staan. Het mocht daarom allemaal niet te zwaar worden.

Om meer ruimte te creëren, heeft V8 Architects de voorheen eenlaagse plint verdubbelt naar twee lagen en is de plint aan de voorzijde, richting de aanlanding van de Erasmusbrug, flink uitgebouwd. Door de luifel stevig aan te zetten, blijft het een sterk horizontaal element tegenover de verticale vlakken van de toren. Rond de enorme pyloon die tegen de overhellende gevel leunt vouwt de gevel met zijn luifel theatraal terug. “Driedubbel, gebogen glas”, verklaart Raaphorst trots.

Vanaf de straat is niet te zien dat aan de achterzijde nog een extra laag aan de plint is toegevoegd. Doordat deze verdieping een stuk terug ligt, en aan de voorzijde afwezig is, valt dat niet op.

Om gewicht en hoogte te besparen heeft V8 Architects ervoor gekozen om de plint in staal uit te voeren en dit casco volledig zichtbaar te laten. Raaphorst: “We hebben dit deel gedetailleerd als een schip. Bouten, lasrupsen, luchtverversing… alles hebben we zichtbaar gelaten.”

Dat betekent overigens niet dat het niet ontworpen is. Integendeel. Overal is over nagedacht. En om toch visuele rust te creëren is alles hier wit geschilderd. “Ook al die onderdelen die normaal gesproken alleen in zilver of zwart verkrijgbaar zijn.”

“Al vroeg in het proces hebben we contact gezocht met Renzo Piano en vervolgens zijn we een aantal keer naar Parijs geweest om het ontwerp aan hem te laten zien”, vertelt Raaphorst, die er meteen aan toevoegt: “Hij heeft zijn goedkeuring eraan gegeven.”

Auditorium en dakterras
Een belangrijk onderdeel in de plint is het nieuwe auditorium, met zo’n 250 vaste zitplekken, dat via een enorme glazen wand uitkijkt over de Maas en de stad erachter. Ook de andere wanden van de zaal zijn van glas. Met een druk op de knop kunnen die ondoorzichtig gemaakt worden.

Vanwege de beperkte hoogte die beschikbaar was voor het plintgebouw, heeft het auditorium een wat flauwere helling gekregen. Ook is hiervoor de verdiepingshoogte op de begane grond, achter de entree, wat kleiner gemaakt. Het was een driedimensionale puzzel, geeft Raaphorst toe, maar het eindresultaat voelt dankzij brede trappen langs vides en een heldere routing zeer genereus aan. Sinds het gebouw in gebruik is genomen, is het auditorium bijna continu in gebruik, aldus Bennaars.

Vanuit het auditorium, en de foyer die eromheen ligt, en het bedrijfsrestaurant erachter, leiden verschillende trappen naar een enorm dakterras dat aan de voorzijde bovenop de plint gerealiseerd is. Vanaf hier heb je niet alleen een spectaculair uitzicht over de Maas, maar vooral ook over de Erasmusbrug. En dat alles direct onder de enorme lichtgevel van het gebouw.

“We hebben echt gezocht naar de lol van het gebouw”, vertelt Van Raaphorst. “Het brede uitzicht vanuit het auditorium, het lange balkon daarachter, met de trappen hier naartoe, en dan dit uitzicht… een geweldige plek voor bijeenkomsten, bijvoorbeeld tijdens de Wereldhavendagen. Het is een plek waar ze iedereen kunnen uitnodigen.”

Trefwoorden

v8 architects renzo piano wilhelminapier kantoren kpn

1	Herbestemming Zuiderziekenhuis Rotterdam gaat van start dinsdag, 10 september
2	Nominaties ‘Kantoorgebouw van het Jaar 2019’ bekend woensdag, 11 september
3	Bouw woningen op oud ziekenhuisterrein Zaandam aanstaande dinsdag, 10 september
4	Energiekenniscentrum Leeuwarden rust op verstelbare kolommen woensdag, 11 september
5	Rietveld Academie en Sandberg Instituut nemen uitbreiding in gebruik maandag, 09 september