The Green House: een proeftuin voor circulariteit

11 april, 11:37

Aan de voet van het onlangs opgeleverde rijkskantoor De Knoop in Utrecht is deze week paviljoen The Green House geopend. Het tweelaags gebouw biedt ruimte aan een restaurant met eigen kas en vergaderfaciliteiten. Het project is een initiatief van Strukton, Ballast Nedam en Albron; het circulaire architectonische ontwerp is gemaakt door cepezed.

“We hebben de glazen gevelbekleding van de voormalige Luitenant Generaal Knoopkazerne voor dit paviljoen hergebruikt als tweede huid van het paviljoen”, vertelt Ronald Schleurholts van cepezed. “Het is interessant dat de afmetingen van de glaspanelen het stramien van het paviljoen hebben bepaald. Het formaat bleek daarbij heel economische voor de maatvoering van de prefab houten cassettes voor de verdiepingsvloer en de stalen profielplaten van het dak.”

Vide met uitzicht op groen
The Green House is een tweelaags paviljoen dat op de begane grond een restaurant en op de verdieping een aantal vergaderruimtes en een kas huisvest. Het restaurant, als verschillende zones ingericht, ligt voor een groot deel in een vide. Over de volle lengte van de vide is op de eerste verdieping een groenwand aangebracht.

Aan de andere langse zijde ligt de open keuken. De kas, waar kruiden en een deel van de groenten voor het restaurant worden gekweekt, heeft cepezed als blikvanger aan de voorzijde van het pand gesitueerd.

Tijdelijk paviljoen
Het Delftse architectenbureau was ook betrokken bij de herontwikkeling van de Knoopkazerne tot rijkskantoor De Knoop aan de Utrechtse Croeselaan. De transformatie van het gebouw maakte deel uit van de eerste fase van een omvangrijker project in dit deel van het stationsgebied.

Het Rijksvastgoedbedrijf vroeg bij de transformatie van het kantoorgebouw tevens een oplossing voor de ruimte aan de voet van het gebouw. Die locatie zal namelijk pas in fase 3, over een jaar of vijftien, definitief worden bebouwd. Strukton en Ballast Nedam, die deel uitmaakten van het voor De Knoop verantwoordelijke consortium, zagen mogelijkheden voor een circulair horecapaviljoen. In Albron vonden ze een partner die wilde deelnemen als ontwikkelaar van een horecaconcept en exploitant.

Bouwpakket
Cepezed heeft het paviljoen zo ontworpen en gebouwd, dat het over vijftien jaar geheel te demonteren is. Dan kunnen onderdelen in andere projecten worden gebruikt, of het paviljoen kan als geheel elders worden opgebouwd. Het gebouw is feitelijk een generiek bouwpakket met een staalskelet van gegalvaniseerde profielen. Alle kolommen en liggers zijn even lang.

Het staalskelet is bevestigd op een fundering van Stelcon-platen en prefab betonblokken. De circulariteit, legt cepezed uit, is ook gelegen in de keuze voor specifieke vloeren op de verschillende plaatsen. De vloer op de begane grond bestaat uit klinkers, afkomstig van een oude kade in Tiel. De stenen liggen op een verdicht zandbed, waarin vloerverwarming is verwerkt.

Hergebruik
De verdiepingsvloer bestaat uit geprefabriceerde houten cassettes. In verband met de akoestiek in het restaurant is de onderbeplating van de verdiepingsvloer geperforeerd en zijn de houten elementen geïsoleerd. Voor het dak is gebruik gemaakt van lichte stalen profielplaten, die eveneens zijn geperforeerd en voorzien van isolatiemateriaal.

“Ook het sanitairblok is geprefabriceerd en zo in de constructie geschoven”, zegt Schleurholts. “Als het paviljoen elders wordt opgebouwd, is het sanitair eventueel op een andere plek in het gebouw te plaatsen.”

De plint van het gebouw is geheel transparant. Voor de dichte delen van de gevel op de verdieping zijn geprefabriceerde houtskeletbouwpanelen gebruikt. De rookglazen gevelbekleding van de oude kazerne is voor de houten delen geplaatst en is tevens voor de kas gebruikt.

Energieneutraal
Achter het paviljoen ligt een waterbassin, waarin regenwater wordt verzameld, waarvan bijvoorbeeld de kas gebruik maakt. Het dak van The Green House is voorzien van zonnepanelen, die bijdragen aan de energievoorziening. Samen met de zonnepanelen op rijkskantoor De Knoop zorgt dit voor een energieneutraal paviljoen.

The Green House heeft, een primeur volgens de betrokken partijen, een stekkerloze keuken. Eten wordt bereid met energie-efficiënte ovens die worden gestookt met hernieuwbare brandstoffen. Overigens is slechts 20% op de menukaart vlees, vis of gevogelte. De keuze om voornamelijk met groenten te werken is een milieu- en diervriendelijke keuze, legt de chefkok uit.

Pay-per-use
Ook voor de inrichting is een circulair concept uitgewerkt. Maasdam heeft een groot deel van het interieur voorzien van bijvoorbeeld producten die zijn gemaakt uit afvalmaterialen, zoals tapijt met garens uit gerecyclede visnetten, stoelen met zittiingen uit PET-vilt en wandpanelen uit geperst gras – afkomstig van de plantsoenendienst – met zetmeel

Ook hebben oude meubels – ‘geoogst’ in de omgeving van het paviljoen – een nieuw leven gekregen en zijn er nieuwe, demontabele meubels toegepast. Maasdam is een van de partners met wie Strukton, Ballast Nedam en Albron een ‘pay-per-use’-afspraak hebben gemaakt. Volgens dezelfde constructie blijft producent Trilux eigenaar van de armaturen, maar krijgt ze betaald voor de branduren van de verlichting.

Pay-per-use en een beperking van de investering in materiaal door slim ontwerp zijn manieren waarmee de initiatiefnemers de transitie van ‘traditionele’ naar ‘circulaire vastgoedontwikkeling’ te onderzoeken. Met het demontabele en herbruikbare karakter na vijftien jaar is ook de restwaarde gegarandeerd, leggen de betrokkenen uit.

Haalbaar en schaalbaar
Juist de tijdelijkheid van het paviljoen gaf de initiatiefnemers de kans om het paviljoen op te vatten als een proeftuin voor circulariteit, inclusief een haalbare circulaire businesscase. Een looptijd van vijftien jaar is voor producenten, die bijvoorbeeld pay-per-use willen uitproberen, beter te overzien dan projecten met geïntegreerde contracten voor, pakweg, dertig jaar.

“We hebben circulariteit zoveel mogelijk doorgevoerd, maar niet koste wat het kost”, zegt Ernest van de Voort van Albron. “Het gaat ons ook om haalbaarheid en schaalbaarheid. Ook een circulair businessmodel moet een gezond rendement behalen. Dat maakt het mogelijk om vervolgens operationeel en financieel op te schalen.”

De komende vijftien jaar blijft The Green House een proeftuin. De betrokken partners blijven onderzoeken naar nog duurzamere exploitatie, duurzamer voedsel, duurzamere werkwijzen, en dergelijke. De lessen houdt men niet voor zichzelf. Sterker: met het motto ‘right to copy’ willen de deelnemers de aanpak en bevindingen delen met bezoekers en de branche.