PUUUR BSH: architect als bouwmeester

20 juli 2017, 10:50

Een nauwe samenwerking tussen architect, toekomstige bewoners, bouwer en leveranciers heeft bij het onlangs opgeleverde woongebouw PUUUR BSH in Amsterdam-Noord een veel hogere kwaliteit opgeleverd dan in een traditioneel proces haalbaar was geweest, stelt Atelier PUUUR. De uitgebreide rol die het bureau in het ontwikkel-, ontwerp- en bouwproces speelde, heeft daarbij in tal van innovaties geresulteerd.

“Voor de prijs van een regulier woongebouw, 2.400 euro/m², is hier maatwerk geleverd in hoge kwaliteit”, vertelt architect Furkan Köse van Atelier PUUUR trots. De 32 woningen in het woongebouw, dat PUUUR BSH is genoemd, hebben verschillende groottes en hebben allemaal een eigen, unieke indeling.

Het was een intensief proces, geeft Köse toe, maar de samenwerking met de toekomstige bewoners, bouwer en leverancier ervoer hij als uitermate stimulerend. “Eigenlijk zou iedere architect een dergelijk proces eens mee moeten maken, een project vanaf initiatieffase tot laatste uitvoeringsdetail begeleiden, en overal medeverantwoordelijkheid voor dragen. Net als een bouwmeester dat vroeger was.”

Mede-opdrachtgeverschap
PUUUR BSH maakt onderdeel uit van een groot bouwblok op Buiksloterham in Amsterdam-Noord waarin zes woongebouwen zijn gerealiseerd in CPO of CPO-achtige constructies. Het woonblok wordt aan de zuidzijde afgesloten door BlackJack, aan de noordzijde door PUUUR BSH. Ertussen staan vier kleinere woongebouwen.

Bij PUUUR BSH spreekt Köse het liefst over mede-opdrachtgeverschap. Het initiatief voor het project lag bij Atelier PUUUR, maar Vink Bouw en de 32 bewoners waren mede-opdrachtgever. Die gezamenlijke verantwoordelijkheid gooide de traditionele verhoudingen helemaal om. “In plaats van dat je tegenover de aannemer aan tafel zit, zit je naast hem en bedenk je vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de bouwkosten de beste oplossingen.”

In tegenstelling tot ‘voodoo-architecten’, die een VO en DO ontwerpen en daarna vanaf de zijlijn ‘esthetische begeleiding’ doen, was Atelier PUUUR vanaf initiatieffase tot en met de uitvoering bij het ontwerp betrokken. Dat zie je volgens Köse bijvoorbeeld terug in de fijnzinnige detaillering van de gevel. Die is opgebouwd uit prefab betonnen panelen en voorzien van steenstrips, maar op een heel ander niveau dan we gewend zijn.

“Vanaf het schetsontwerp hebben we nagedacht over hoe we de dilataties, die bij prefab bouwen horen, konden laten ‘oplossen’ in de gevel”, vertelt Köse. Door smalle schijnvoegen in de gevel te ontwerpen, kreeg de gevel een fijnzinnige detaillering, waarin de dilataties eigenlijk wegvallen. Daarnaast zijn geen dunne steenstrips in het beton gezet, maar zijn drie centimeter dikke steenstrips als paneel op het beton gelijmd, waarna ze in het werk zijn afgevoegd. Die extra kwaliteit zie je aan de gevel af, vindt Köse. De bakstenen hebben een unieke kleur en zijn door de leverancier voor dit project in een net iets langer formaat geproduceerd.

Op het zuiden opent de gevel zich over zijn volledige breedte en biedt daar alle appartementen twee meter diepe balkons. Het overstek van de balkons vormt een passieve zonwering, de gesloten delen vormen beschutte plekken waar bijvoorbeeld een buitenkeuken achter gezet kan worden. Door de riante maatvoering van de balkons kunnen bewoners hier echt buiten leven. Omdat een bewoner op de zevende verdieping een jacuzzi op zijn balkon neer wilde zetten, is de eindwand voor de balkons steviger uitgevoerd. Köse: “Omdat die wens al vroeg uitgesproken werd, konden we daar eenvoudig op inspelen.”

Hoge duurzaamheid
Een ander aspect waar Köse trots op is, is de hoge duurzaamheid van het complex. PUUUR BSH heeft een EPC van 0,15, met zonnecellen op het dak en overal driedubbel glas. Belangrijker vindt hij dat er bij de WKO ervoor is gekozen om deze samen met een buurpand in te richten. Dan beconcureer je elkaar in de ondergrond niet, maar versterk je elkaar, legt de architect uit. In de winter moet de WKO via vloerverwarming de woningen op temperatuur houden, in de zomer wordt hetzelfde systeem gebruikt om te koelen.

Naast de WKO is met het buurpand ook een SmartGrid ingericht voor de warmtepomp, om eenvoudiger tot een stabieler netwerk daarvoor te komen. Om deze gezamenlijke installaties te beheren is een vereniging opgericht, waar de VVE’s van beide panden in zitten. De installaties zijn op eigen grond van die vereniging geplaatst. “Daarvoor moesten we een stukje van onze kavel weer verkopen”, vertelt Köse: “De notaris en gemeente hadden nog nooit zoiets meegemaakt.”

Voor de ventilatie van de woningen is in PUUUR BSH gekozen voor een centrale warmteterugwin-installatie. De appartementen liggen aan een korte galerij waar in het verlaagde plafond eenvoudig de luchtkanalen hiervoor opgenomen konden worden. Zo’n centraal systeem is toch energiezuiniger en eenvoudiger in onderhoud, denkt Köse.

Alle appartementen in het complex hebben, ook uit het oogpunt van duurzaamheid, net iets meer hoogte gekregen, waardoor eventuele functieverandering in de toekomst eenvoudiger is. En de grotere woningen zijn voorzien van twee meterkasten om splitsing in de toekomst mogelijk te maken, bijvoorbeeld als de kinderen uit huis zijn.

Voor de bewoners zijn zowel in de plint als op het dak gemeenschappelijke ruimtes gerealiseerd. Op het dak gaat het om een groot terras, waar met uitzicht over de stad bijvoorbeeld een BBQ gehouden kan worden. In de plint zijn drie bedrijfsruimtes opgenomen, één daarvan is eigendom van de bewoners en kan door hen een bestemming gegeven worden of door hen verhuurd worden, bijvoorbeeld als koffietentje.

Vooralsnog geen vervolg
“Op allerlei vlakken, van het proces via de hoge duurzaamheid tot aan de detaillering, hebben we hier dankzij dit mede-opdrachtgeverschap kunnen innoveren”, constateert de architect. Net als Dirk Jan Borski van BNB, die samen met B06 vanuit dezelfde constructie BlackJack ontwierp, vindt Furkan Köse van Atelier PUUUR het bijzonder jammer dat de gemeente Amsterdam, net als andere gemeenten, geen nieuwe kavels beschikbaar maken hiervoor.

De gemeente Amsterdam heeft bijvoorbeeld op IJburg wel ruimte gemaakt voor pure CPO’s, maar niet voor hybride constructies zoals die op Buiksloterham zijn toegepast. Köse: “Die ruimte voor CPO’s is belangrijk, maar voor complexere gebouwen zoals dit heb je professionele partijen nodig die de kar trekken.” In zijn optiek wil een grote groep bewoners niet overal voor verantwoordelijk zijn – dat geeft teveel rompslomp – maar wel nauw betrokken worden bij de keuzes die gemaakt worden – echt inspraak hebben. “Dat past juist erg in deze tijd, waarin consumenten steeds vaker precies willen weten waar de producten die ze eten of die ze in huis hebben vandaan komen.”

“In de crisis is vanuit dit mede-opdrachtgeverschap een nieuwe architect ontstaan”, stelt Köse. “Een architect die zelf initiatief neemt, die met alle partijen samenwerkt, en zich intensief bij het maakproces van het gebouw betrokken is. Dat levert veel betere gebouwen op, met appartementen die echt afgestemd zijn op de wensen van bewoners.”

Die kwaliteit laat de gemeente nu liggen, vindt Köse. Terwijl de gebouwen bewezen niet duurder zijn dan traditioneel ontwikkelde gebouwen, misschien zelfs goedkoper zijn, en de doorlooptijd is met drie jaar ook niet langer is geweest dan dat die anders is. Wat hem betreft is het een model dat navolging verdient. “Maar de politiek laat het vooralsnog afweten.”

Trefwoorden

mede-opdrachtgeverschap cpo buiksloterham puuur bsh amsterdam-noord woningbouw atelier puuur

1	Groen licht voor markthal bij Haarlems winkelcentrum maandag, 13 januari
2	Gemeente Utrecht geeft plannen stadswijk Merwede vrij voor inspraak maandag, 13 januari
3	Architectenweb Video – Triodos Bank maandag, 13 januari
4	Het Timmermansoog: Boijmans dinsdag, 14 januari
5	Realisatie woonwijk Elzenhagen Zuid in Amsterdam stap dichterbij woensdag, 15 januari

Gerelateerde nieuwsberichten

Ruimtelijk wonen rond een vide

Bouw demontabel woongebouw Buiksloterham gestart

Atelier PUUUR presenteert CPO-project Centrumeiland

Multifunctioneel gebouw erbij voor Buiksloterham

Arcam toont collectieve architectuur toen en nu

'Drie-generatiehuis' voor één familie in Buiksloterham

Nieuw multifunctioneel gebouw voor Buiksloterham

Waterlooplein krijgt multifunctionele marktboxen

Mei architects ontwerpt kantoorcomplex Buiksloterham

Video: de architect als ontwikkelaar

Woning met 'aaibare' damwandgevel

Amsterdam wil vijfduizend extra woningen in Buiksloterham

BlackJack: meer kwaliteit voor dezelfde prijs

Tweede zelfbouwproject Atelier PUUUR van start

Volledig houten lofts in Buiksloterham opgeleverd

Andere nieuwsberichten

Common Affairs ontwerpt cultureel complex Hoogeveen

17 januari, 3:06

In het gebouw komen onder meer een theater, poppodium, bibliotheek en toeristisch informatiecentrum.

Uitbreiding als aanvulling en contrast bestaande school

17 januari, 1:40

Naar ontwerp van BDG Architecten is het Montessori Lyceum Groningen uitgebreid met een nieuw deel.

Architectenweb Podcast | TechArchitect – Gesprek met Floor Arons over projecten uitwerken in BIM

17 januari, 12:00

Tijdens het modelleren op kantoor, onderweg in de auto of de trein, tijdens het hardlopen… luister nu de nieuwe aflevering van de Architectenweb Podcast!