De Urbanisten: Klimaat en leefbaarheid tegelijk aanpakken

15 april 2014, 11:18

In aanloop naar de IABR-2014 komende zomer, die in het teken staat van het thema 'Urban by Nature', onderzoekt Architectenweb in een serie van tien interviews de wateropgave in Nederland en daarbuiten. In deze aflevering een interview met Florian Boer van De Urbanisten over het combineren van oplossingen.

Tekst Kirsten Hannema

"Een goede boodschap" zegt Florian Boer van ontwerpbureau De Urbanisten over het Biënnalethema Urban by Nature . “Steden zijn decennialang los van de ondergrond ontwikkeld. Dat krijgen we nu terug op ons bord, in de vorm van droogte, wateroverlast en hittestress. De oplossing is om veel meer interactie zoeken met natuurlijke systemen. Zo simpel is het.”

In Rotterdam, de stad waar De Urbanisten gevestigd is, ziet Boer ‘een interessante case’. “Het is best een harde stad, met veel steen, hoge gebouwen. Maar de laatste tien jaar zien wij een ommekeer. De stad is letterlijk aan het verzachten, vergroenen. Op die manier wordt niet alleen het klimaat, maar ook de leefbaarheid aangepakt.

Dat is het mooie: Urban by Nature gaat niet alleen over technische oplossingen, maar vooral ook over aangenaam verblijven in de stad. Sterker nog: als je het goed doet, bevorder je als ontwerper prettig gebruik van de ruimte. Op dat punt hebben we in Rotterdam mazzel; in de grote maat schuilt ruimte voor oplossingen, voor meer begroeiing, frisse lucht, koelte in zomer, opvang van hemelwater.”

Adaptatiestrategie
Het afgelopen jaar werkte de Urbanisten, samen met het klimaatbureau, aan de Rotterdamse Adaptiestrategie, het beleidsdocument waarvoor de problemen omtrent water en klimaat in kaart gebracht zijn. “We ontrafelen de complexiteit van de thematiek en stellen prioriteiten. Hoe kun je in de dichtbebouwde stad oplossingen combineren, wie kunnen daarbij actie ondernemen en wat is waar het best op zijn plek?”

Het project Zomerhofkwartier is een directe uitwerking van de Adaptiestrategie. In deze buurt, die van bedrijfslocatie transformeert naar een woon-werkbuurt, hanteert De Urbanisten een ‘actieve vergroeningsstrategie’. De ondernemers in het gebied worden hierbij betrokken. Een voorbeeld is de zitbank die het jonge ontwerpbureau post-office op straat heeft geplaatst voor hun pand, die ook fungeert als plantenbak en regenopvang. In het komende jaar worden nog twee locaties aangepakt. “De vervanging van het riool grijpen we aan om een substantiële hoeveelheid verharding te vervangen door beplanting. De ingrepen zijn bescheiden, maar ze dragen allemaal bij aan het tot stand komen van een groter geheel. De buurt wordt zo stap voor stap aantrekkelijker en klimaatbestendiger.”

Teruggeven aan de stad
Begin dit jaar werd het Benthemplein in Rotterdam Noord opgeleverd, beter bekend als het Waterplein. Een ruimte waarin de stedelijke dichtheid, de aanwezigheid van mensen én wateropvang slim wordt gecombineerd. “Een ondergrondse bak had natuurlijk ook gekund, maar dan investeer je geld in iets dat je maar tien procent van de tijd nodig hebt. Met het waterplein lossen we het probleem van wateroverlast op en geven we iets terug aan de stad: een fijne openbare ruimte.” Nog een voordeel: het water belandt niet meer in het riool, maar infiltreert in het grondwater of wordt naar het open water van de singel gebracht. Daarmee verbeteren we de kwaliteit van het open water en wordt de grondwaterstand op peil gehouden, waarmee problemen van droogte worden tegengegaan.

Rebuild by Design
Samen met ZUS, Deltares, 75B en het Massachusets Institute of Technology Centre of Advanced Urbanism vormt De Urbanisten een team in de Rebuild by Design-competitie die de Amerikaanse overheid vorig jaar uitschreef voor de heropbouw van het oostelijk kustgebied, dat in 2012 werd getroffen door orkaan Sandy. ‘Hun’ plangebied: de Meadowlands, een verstedelijkt moeras boven luchthaven Newark. “Ons concept is om de verdediging tegen stormvloeden te koppelen aan natuurontwikkeling en slimme verstedelijking. Het is een geweldig gebied voor ontspanning en om in te wonen en het ligt letterlijk om de hoek van het economisch epicentrum van de wereld. Nu staan er voornamelijk grote bedrijfsloodsen, wij denken dat er meer stedelijke combinaties mogelijk zijn.”

“Voor de verdediging tegen het water hebben we een dijkensysteem bedacht, waaraan nieuwe stedelijke ontwikkelingen worden gekoppeld, met uitzicht op het moerasland. Dat laatste loopt bij hoog water onder, hoogt zichzelf op met sliblagen waarop vervolgens nieuwe planten zullen groeien. Dit systeem, dat Building with Nature heet, groeit mee met de zeespiegelstijging. De natuur is hartstikke slim, daar moeten we ons voordeel mee doen in het stedelijke systeem.”

Architectenweb is mediapartner van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam (IABR). De biënnale vindt plaats van 29 mei tot en met 24 augustus 2014 en heeft de (onlangs gerenoveerde) Kunsthal als thuisbasis. Het thema ‘Urban by Nature’ wordt onder leiding van curator en landschapsarchitect Dirk Sijmons via talrijke tentoonstellingen en evenementen uitgewerkt.

Trefwoorden

iabr klimaatadaptatie urban by nature zomerhofkwartier waterbeleid rotterdam rebuild by design de urbanisten waterplein waterbeheer

1	Zeven architectenbureaus ontwerpen eerste woningen De Suikerzijde maandag, 15 april
2	‘Stoere dame op hoge hakken’ model voor gevel pand P.C. Hooftstraat woensdag, 17 april
3	Woontoren Nova in De Binckhorst rondt de transformatie Maanplein af woensdag, 17 april
4	Marc Koehler Architects presenteert ensemble van zes gebouwen in Buiksloterham donderdag, 18 april
5	Een sereen samenspel van villa’s in een groen landschap woensdag, 17 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Opening nieuw speelplein met waterberging in Rotterdam

13 december 2018

Rotterdam als laboratorium voor de veerkrachtige stad

15 juni 2022

College Antwerpen keurt conceptontwerp de Wapper goed

28 juni 2023

Europese Commissie publiceert programma groene steden

30 maart 2015

Het Nieuwe Instituut bouwt Yourtopia-paviljoen

15 april 2014

Interesse voor coalitie tegen overstromingen

29 april 2015

Geuze: ‘Op de hoger gelegen grond blijken de rijken te wonen’

23 mei 2014

IABR–2014–: ecologie van de stad

17 maart 2014

Ovink: ‘Rebuild by Design is vooral cultureel proces’

11 april 2014

LOLA: ‘Dijk is belangrijkste uitvinding BV Nederland’

7 april 2014

‘Oplossen milieuproblemen begint in de stad’

5 februari 2014

Luiten: ‘Water wordt steeds vaker omarmd'

2 april 2014

IABR-2014: landschap als ecologisch medicijn

30 mei 2014

Twee Nederlandse winnaars Prix Philippe Rotthier

5 juli 2017

'Eerst kijken waar de waterdreiging vandaan komt'

21 mei 2014

Rivierengebied herdenkt hoogwater 1995

19 januari 2015

Eerste Rain(a)way-tegel gelegd in Rotterdam

1 oktober 2015

Winnaars Rebuild by Design bekend

3 juni 2014

Druk programma tijdens IABR-2014-

23 mei 2014

‘Dijkverzwaring als aanjager stedelijke ontwikkeling’

29 april 2014

Aanleg waterplein in Tiel van start gegaan

18 september 2015

IABR maakt projecten hoofdtentoonstelling bekend

25 april 2014

Rotterdam Architectuurprijs voor centraal station

18 december 2014

Campus Deltares wordt heringericht door De Urbanisten

4 mei 2016

Deltares: ‘Gebruikmaken van natuurlijke systemen’

1 mei 2014

Eerste klimaatbestendige wijk in Kopenhagen

11 februari 2015

Maarten Hajer hoofdcurator IABR-2016-

2 september 2014

S&P waarschuwt voor klimaatverandering

16 mei 2014

‘Meer aandacht voor gevolgen overstromingen’

16 juli 2014

Rotterdam wint C40 Cities Award

7 december 2015

Royal HaskoningDHV: Wateropgaven zijn vakoverstijgend

25 april 2014

De Urbanisten wint tender Waterplan Antwerpen

25 januari 2018

Arcadis moet metro New York beschermen

24 november 2014

Nederland investeert twintig miljard in Deltaplan

16 september 2014

Video: introductie IABR-2014-

9 mei 2014

Schultz wil hulp bij waterproblemen leiden

2 juni 2014

'Ontwerper moet meer weten van waterveiligheid'

15 mei 2014

Sponstuin als experimenteerruimte klimaatverandering

5 juli 2019

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nieuw gebouw met laboratoria en kantoren voor Leiden Bio Science Park

Gisteren, 15:55

Naar verwachting wordt op het Leiden Bio Science Park eind deze maand gestart met de bouw van Nexus Labs & Offices. Ector Hoogstad Architecten is verantwoordelijk voor het ontwerp.

Mecanoo transformeert voormalig concertgebouw in Schotse Perth tot museum

Gisteren, 14:41

Het Perth Museum, dat is gericht op de lokale en Schotse historie in brede zin, biedt onder meer onderdak aan de Stone of Scone. De belangrijkste steen uit de geschiedenis van Schotland is ondergebracht in een beeldbepalend eiken meubel.

Porseleinen Toren in ontwikkelgebied Nieuw Delft officieel geopend

Gisteren, 11:35

De door Orange Architects ontworpen toren markeert de entree van de nieuwbouwwijk Nieuw Delft vanaf de westzijde. De toren biedt plek aan 85 woningen en een 200 vierkante meter omvattende horecaruimte.

MoederscheimMoonen ontwerpt nieuw bewegingscentrum voor zorglandgoed

Gisteren, 09:25

In opdracht van zorginstelling Ipse de Bruggen heeft MoederscheimMoonen Architects een nieuw bewegingscentrum ontworpen voor landgoed Hooge Burch in Zwammerdam. Bio-based materiaalgebruik en energieneutraliteit zijn uitgangspunten bij het ontwerp.

Amsterdam gaat meer woningen voor ouderen geschikt maken

Gisteren, 13:49

De gemeente past bestaande seniorenflats op verschillende manieren aan om ouderen langer zelfstandig te laten wonen.

FNV: minister moet ingrijpen na censuur door bestuur TU Delft

Gisteren, 12:12

Volgens de vakbond ‘rommelt het aan alle kanten’ bij de universiteit, nu het bestuur daar ‘censuur toepast om een kritisch artikel in het eigen universiteitsblad Delta onder het tapijt te vegen’.

Gelderland wil 12.000 huizen bouwen bovenop bestaande daken

Gisteren, 10:03

De provincie Gelderland denkt dat er komende vijf jaar 12.000 huur- en koopwoningen bijgebouwd kunnen worden door optoppen.

Zeeland investeert miljoenen in wonen, wegen en leefbaarheid

18 april, 4:31

Zo komt er van 2025 tot en met 2027 jaarlijks 3 miljoen euro beschikbaar voor het verbeteren van de bestaande woningvoorraad en het versnellen van de woningbouw.