PhD Anne Loes Nillesen - ruimtelijke impact analyses

PhD Anne Loes Nillesen - ruimtelijke impact analyse Alblasserwaard

Studentenproject Rotterdam Rijnmond- Robert de Kort

Studentenwerk Hoekse Waard - Naili Zhao

'Ontwerper moet meer weten van waterveiligheid'

15 mei 2014, 11:31

In aanloop naar de IABR-2014 komende zomer, die in het teken staat van het thema 'Urban by Nature', onderzoekt Architectenweb in een serie van tien interviews de wateropgave in Nederland en daarbuiten. In het achtste deel een interview met Anneloes Nillesen, oprichter van Defacto Architectuur en Stedenbouw en coördinator en docent van Delta Interventions

Tekst Kirsten Hannema

De natuur kan een goede ontwerpvariabele zijn voor urban design, denkt architect en stedenbouwkundige Anne Loes Nillesen. Als coördinator en docent van Delta Interventions, een afstudeerstudio voor architectuur, stedenbouw en civiele techniek, is zij verbonden aan de faculteit bouwkunde van de TU Delft, waar zij ook werkt aan haar proefschrift over waterveiligheid in relatie tot ruimtelijke kwaliteit.

“Urbanisatie is lange tijd opgevat als de superpositie van bebouwing op de natuurlijke ondergrond”, antwoordt Nillesen op de vraag wat haar interpretatie is van het IABR-thema Urban by Nature. “Ik ben blij met de nieuwe trend die zich met deze biënnale manifesteert, waarbij de natuur mede bepaalt wat je met de stad kunt doen. Er zit een logica in de ondergrond, als ontwerper kun je er allerlei slimmigheden ontdekken, mogelijkheden. En dat kan leiden tot verrassende oplossingen.”

Er is nog wel een weg te gaan, zo merkte Nillesen in de ontwerppraktijk van haar eigen bureau Defacto. “Ontwerpers worden doorgaans pas in een laat stadium betrokken bij wateropgaven. De keuze voor de locatie van een nieuwe dijk of een bypass is dan al gemaakt, vaak gebaseerd op een effectanalyse, waarin de ruimtelijke component niet wezenlijk is meegenomen, en dat is een gemiste kans.”

Ontwerpmethode
Met haar promotieonderzoek wil Nillesen daar verandering in brengen. Ze ontwikkelt een ontwerpmethode voor waterveiligheidsvraagstukken, waarbij de visies van stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten al vroeg in het traject worden meegenomen.

“Het lastige van ontwerpstudies is dat de beelden er allemaal mooi uitzien; op basis daarvan kun je niet kiezen. Het is belangrijk dat je als ontwerper met technische informatie en data over waterveiligheid leert werken, zodat je feedback kunt geven, bijvoorbeeld over de beste locatie voor een bepaalde ingreep.”

Met een integrale benadering ontstaat niet alleen meer inzicht over ruimtelijke consequentie, maar ook de potenties van een bepaalde gebied, denkt Nillesen. “Nu wordt een tekort in dijkhoogte allereerst gezien als probleem. Maar door op regionaal niveau in te grijpen, bijvoorbeeld door in een bepaald gebied ruimte voor de rivier te creëren, kan het ook een kans zijn, kom je tot een totaal andere ruimtelijke impact.”

Naast haar werk als onderzoeker, is Nillesen werkzaam bij de Delta Interventions afstudeerstudio voor bouwkunde- en civiel techniekstudenten op het gebied van waterveiligheidsproblematiek. Doel is om meer begrip over deltasystemen te ontwikkelen.

De studenten bestuderen in deltagebieden de relaties tussen de lagen van de gebouwde omgeving, infrastructuur en de natuurlijke ondergrond. Verbanden die volgens Nillesen goede uitgangspunten leveren om mee te ontwerpen. Ook gaat veel aandacht uit naar de samenwerking tussen de verschillende disciplines.

Innovaties
Welke innovaties voorziet Nillesen? “Een interessant thema is dat we met ingrepen binnen een Delta soms meer blijken te beïnvloeden dan we oorspronkelijk hadden voorzien. Jakarta zakt bijvoorbeeld langzaam weg, doordat er veel grondwater aan de bodem wordt onttrokken Hetzelfde geldt voor sommige Nederlandse polders, die inklinken en steeds lager komen te liggen zoals de Alblasserwaard.”

“Met de Deltawerken hebben we een open zeeverbindingen afgesloten. Het brakke water is daar zoet geworden, wat effect heeft op de ecologie. Met de ontwerpstudio gaan we nu naar Houston kijken. De stad staat nu voor de keuze om de baai wel of niet af te sluiten. De vraag is wat op de lange termijn het best is; hoe combineer je waterveiligheid met duurzame ontwikkeling?”

Inspiratie vindt Nillesen juist ook in delta’s met een minder geavanceerd watersysteem. “In landen als Bangladesh en Vietnam leven mensen noodgedwongen met het water. Uiteraard is veiligheid tegen overstromingen een must, maar als je in dergelijke gebieden de ‘Nederlandse’ deltawerken zou aanleggen, verdwijnt er ook een kwaliteit van het leven met water.”

“Ik kom zelf uit Nijmegen waar af en toe een deel van de Waalkade onder liep bij hoog water: daardoor ben je je bewust van de natuurlijke kracht van een rivier. Een mooi voorbeeld vind ik de buitendijkse pleinen in Hamburg Hafencity, waar de wisseling van waterstanden ingezet is als ontwerpelement. Het is interessant om na te denken hoe dat principe een systeem zou kunnen worden.”

Van 11-13 juni organiseert TU Delft i.s.m. IABR de Delta Design Days

Architectenweb is mediapartner van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam (IABR). De biënnale vindt plaats van 29 mei tot en met 24 augustus 2014 en heeft de (onlangs gerenoveerde) Kunsthal als thuisbasis. Het thema ‘Urban by Nature’ wordt onder leiding van curator en landschapsarchitect Dirk Sijmons via talrijke tentoonstellingen en evenementen uitgewerkt.

Trefwoorden

waterveiligheid iabr defacto anne loes nillesen

1	Realisatie omvangrijk houten gebouw van Nudus voor Havenbedrijf Rotterdam stap dichterbij woensdag, 20 november
2	Een houten villa genesteld in het bos donderdag, 21 november
3	Museum Kruithuis ’s-Hertogenbosch officieel geopend na zorgvuldige transformatie dinsdag, 19 november
4	Team onder leiding van KAAN Architecten ontwerpt geavanceerd onderzoeksgebouw in Lausanne maandag, 18 november
5	Sereen toevluchtsoord hoog boven de stedelijke drukte woensdag, 20 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Interesse voor coalitie tegen overstromingen

29 april 2015

Nederland wordt waterexpert van Wereldbank

13 oktober 2014

Geuze: ‘Op de hoger gelegen grond blijken de rijken te wonen’

23 mei 2014

S&P waarschuwt voor klimaatverandering

16 mei 2014

Rivierengebied herdenkt hoogwater 1995

19 januari 2015

Nederland helpt Indonesië met haven en kust

23 november 2016

Druk programma tijdens IABR-2014-

23 mei 2014

Nederland investeert twintig miljard in Deltaplan

16 september 2014

Baggeraars bouwen eiland voor kust Jakarta

28 januari 2015

Jakarta vecht met Rotterdam tegen water

10 december 2014

Maarten Hajer hoofdcurator IABR-2016-

2 september 2014

'Eerst kijken waar de waterdreiging vandaan komt'

21 mei 2014

‘Meer aandacht voor gevolgen overstromingen’

16 juli 2014

TU Delft organiseert Delta Design Dagen

19 mei 2014

Schultz wil hulp bij waterproblemen leiden

2 juni 2014

IABR-2014: landschap als ecologisch medicijn

30 mei 2014

Aboutaleb wil belasting waterveiligheid

17 juni 2014

Beleidskader voor buitendijks bouwen

4 maart 2013

‘Oplossen milieuproblemen begint in de stad’

5 februari 2014

Defacto neemt deel in Deltaplan Bangladesh

26 november 2013

Luiten: ‘Water wordt steeds vaker omarmd'

2 april 2014

Video: introductie IABR-2014-

9 mei 2014

Nillesen genomineerd voor creatiefste vrouw

17 september 2013

De zeespiegel stijgt, de Afsluitdijk niet

3 december 2013

De Urbanisten: Klimaat en leefbaarheid tegelijk aanpakken

15 april 2014

Nederlands advies bij waterveiligheid Gdansk

26 februari 2014

‘Dijkverzwaring als aanjager stedelijke ontwikkeling’

29 april 2014

IABR–2014–: ecologie van de stad

17 maart 2014

Royal HaskoningDHV: Wateropgaven zijn vakoverstijgend

25 april 2014

Deltares: ‘Gebruikmaken van natuurlijke systemen’

1 mei 2014

LOLA: ‘Dijk is belangrijkste uitvinding BV Nederland’

7 april 2014

Ontwerpend onderzoek naar rijkere dijken

14 mei 2013

'Bouw vitale voorzieningen op veiligste plek'

15 september 2011

Ovink: ‘Rebuild by Design is vooral cultureel proces’

11 april 2014

Plan voor kustbescherming Jakarta overhandigd

2 april 2014

Tentoonstelling The High Ground van IABR in Dordrecht

28 juni 2021

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Meerstemmige geschiedenis en toekomst architectuur centraal tijdens symposium

22 november, 3:50

Op maandag 2 december organiseert Arcam in Pakhuis de Zwijger Amsterdam het symposium Hervertellingen. Het symposium draait om het meerstemmiger maken van de geschiedenis en toekomst van de Amsterdamse architectuur.

Tijdelijke woningen voor Oekraïense vluchtelingen en starters in Eemnes

22 november, 1:46

In Eemnes zijn ruim veertig tijdelijke woningen voor Oekraïense vluchtelingen en jonge starters naar ontwerp van Studio Selva opgeleverd. Met name in het ontwerp voor openbare ruimte naar manieren gezocht om het gemeenschapsgevoel te bevorderen.

De Warren ontvangt Ammodo Architecture Award

22 november, 10:48

De Ammodo Architecture Award is een nieuwe internationale architectuurprijs om de wereldwijde ontwikkeling van toonaangevende sociaal en ecologisch verantwoorde architectuur te stimuleren.

Een houten villa genesteld in het bos

21 november, 5:31

Het ontwerp van Kumiki Architecture voor Bosvilla Oostvoorne is erop gericht dat de familiewoning als het ware opgaat in de natuur. De volumes van de benedenverdieping liggen iets verzonken en de gevel is bekleed met gebrand hout.