De Urbanisten: Klimaat en leefbaarheid tegelijk aanpakken

15 april 2014, 11:18

In aanloop naar de IABR-2014 komende zomer, die in het teken staat van het thema 'Urban by Nature', onderzoekt Architectenweb in een serie van tien interviews de wateropgave in Nederland en daarbuiten. In deze aflevering een interview met Florian Boer van De Urbanisten over het combineren van oplossingen.

Tekst Kirsten Hannema

"Een goede boodschap" zegt Florian Boer van ontwerpbureau De Urbanisten over het Biënnalethema Urban by Nature . “Steden zijn decennialang los van de ondergrond ontwikkeld. Dat krijgen we nu terug op ons bord, in de vorm van droogte, wateroverlast en hittestress. De oplossing is om veel meer interactie zoeken met natuurlijke systemen. Zo simpel is het.”

In Rotterdam, de stad waar De Urbanisten gevestigd is, ziet Boer ‘een interessante case’. “Het is best een harde stad, met veel steen, hoge gebouwen. Maar de laatste tien jaar zien wij een ommekeer. De stad is letterlijk aan het verzachten, vergroenen. Op die manier wordt niet alleen het klimaat, maar ook de leefbaarheid aangepakt.

Dat is het mooie: Urban by Nature gaat niet alleen over technische oplossingen, maar vooral ook over aangenaam verblijven in de stad. Sterker nog: als je het goed doet, bevorder je als ontwerper prettig gebruik van de ruimte. Op dat punt hebben we in Rotterdam mazzel; in de grote maat schuilt ruimte voor oplossingen, voor meer begroeiing, frisse lucht, koelte in zomer, opvang van hemelwater.”

Adaptatiestrategie
Het afgelopen jaar werkte de Urbanisten, samen met het klimaatbureau, aan de Rotterdamse Adaptiestrategie, het beleidsdocument waarvoor de problemen omtrent water en klimaat in kaart gebracht zijn. “We ontrafelen de complexiteit van de thematiek en stellen prioriteiten. Hoe kun je in de dichtbebouwde stad oplossingen combineren, wie kunnen daarbij actie ondernemen en wat is waar het best op zijn plek?”

Het project Zomerhofkwartier is een directe uitwerking van de Adaptiestrategie. In deze buurt, die van bedrijfslocatie transformeert naar een woon-werkbuurt, hanteert De Urbanisten een ‘actieve vergroeningsstrategie’. De ondernemers in het gebied worden hierbij betrokken. Een voorbeeld is de zitbank die het jonge ontwerpbureau post-office op straat heeft geplaatst voor hun pand, die ook fungeert als plantenbak en regenopvang. In het komende jaar worden nog twee locaties aangepakt. “De vervanging van het riool grijpen we aan om een substantiële hoeveelheid verharding te vervangen door beplanting. De ingrepen zijn bescheiden, maar ze dragen allemaal bij aan het tot stand komen van een groter geheel. De buurt wordt zo stap voor stap aantrekkelijker en klimaatbestendiger.”

Teruggeven aan de stad
Begin dit jaar werd het Benthemplein in Rotterdam Noord opgeleverd, beter bekend als het Waterplein. Een ruimte waarin de stedelijke dichtheid, de aanwezigheid van mensen én wateropvang slim wordt gecombineerd. “Een ondergrondse bak had natuurlijk ook gekund, maar dan investeer je geld in iets dat je maar tien procent van de tijd nodig hebt. Met het waterplein lossen we het probleem van wateroverlast op en geven we iets terug aan de stad: een fijne openbare ruimte.” Nog een voordeel: het water belandt niet meer in het riool, maar infiltreert in het grondwater of wordt naar het open water van de singel gebracht. Daarmee verbeteren we de kwaliteit van het open water en wordt de grondwaterstand op peil gehouden, waarmee problemen van droogte worden tegengegaan.

Rebuild by Design
Samen met ZUS, Deltares, 75B en het Massachusets Institute of Technology Centre of Advanced Urbanism vormt De Urbanisten een team in de Rebuild by Design-competitie die de Amerikaanse overheid vorig jaar uitschreef voor de heropbouw van het oostelijk kustgebied, dat in 2012 werd getroffen door orkaan Sandy. ‘Hun’ plangebied: de Meadowlands, een verstedelijkt moeras boven luchthaven Newark. “Ons concept is om de verdediging tegen stormvloeden te koppelen aan natuurontwikkeling en slimme verstedelijking. Het is een geweldig gebied voor ontspanning en om in te wonen en het ligt letterlijk om de hoek van het economisch epicentrum van de wereld. Nu staan er voornamelijk grote bedrijfsloodsen, wij denken dat er meer stedelijke combinaties mogelijk zijn.”

“Voor de verdediging tegen het water hebben we een dijkensysteem bedacht, waaraan nieuwe stedelijke ontwikkelingen worden gekoppeld, met uitzicht op het moerasland. Dat laatste loopt bij hoog water onder, hoogt zichzelf op met sliblagen waarop vervolgens nieuwe planten zullen groeien. Dit systeem, dat Building with Nature heet, groeit mee met de zeespiegelstijging. De natuur is hartstikke slim, daar moeten we ons voordeel mee doen in het stedelijke systeem.”

Architectenweb is mediapartner van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam (IABR). De biënnale vindt plaats van 29 mei tot en met 24 augustus 2014 en heeft de (onlangs gerenoveerde) Kunsthal als thuisbasis. Het thema ‘Urban by Nature’ wordt onder leiding van curator en landschapsarchitect Dirk Sijmons via talrijke tentoonstellingen en evenementen uitgewerkt.

Trefwoorden

iabr klimaatadaptatie urban by nature zomerhofkwartier waterbeleid rotterdam rebuild by design de urbanisten waterplein waterbeheer

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
4	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei
5	Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML vrijdag, 16 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Opening nieuw speelplein met waterberging in Rotterdam

13 december 2018

Rotterdam als laboratorium voor de veerkrachtige stad

15 juni 2022

College Antwerpen keurt conceptontwerp de Wapper goed

28 juni 2023

Twee Nederlandse winnaars Prix Philippe Rotthier

5 juli 2017

'Eerst kijken waar de waterdreiging vandaan komt'

21 mei 2014

Rivierengebied herdenkt hoogwater 1995

19 januari 2015

Eerste Rain(a)way-tegel gelegd in Rotterdam

1 oktober 2015

Winnaars Rebuild by Design bekend

3 juni 2014

Druk programma tijdens IABR-2014-

23 mei 2014

‘Dijkverzwaring als aanjager stedelijke ontwikkeling’

29 april 2014

Aanleg waterplein in Tiel van start gegaan

18 september 2015

IABR-2014: landschap als ecologisch medicijn

30 mei 2014

Europese Commissie publiceert programma groene steden

30 maart 2015

Het Nieuwe Instituut bouwt Yourtopia-paviljoen

15 april 2014

Interesse voor coalitie tegen overstromingen

29 april 2015

Geuze: ‘Op de hoger gelegen grond blijken de rijken te wonen’

23 mei 2014

IABR–2014–: ecologie van de stad

17 maart 2014

Ovink: ‘Rebuild by Design is vooral cultureel proces’

11 april 2014

LOLA: ‘Dijk is belangrijkste uitvinding BV Nederland’

7 april 2014

‘Oplossen milieuproblemen begint in de stad’

5 februari 2014

Luiten: ‘Water wordt steeds vaker omarmd'

2 april 2014

IABR maakt projecten hoofdtentoonstelling bekend

25 april 2014

Rotterdam Architectuurprijs voor centraal station

18 december 2014

Campus Deltares wordt heringericht door De Urbanisten

4 mei 2016

Deltares: ‘Gebruikmaken van natuurlijke systemen’

1 mei 2014

Eerste klimaatbestendige wijk in Kopenhagen

11 februari 2015

Maarten Hajer hoofdcurator IABR-2016-

2 september 2014

S&P waarschuwt voor klimaatverandering

16 mei 2014

‘Meer aandacht voor gevolgen overstromingen’

16 juli 2014

Rotterdam wint C40 Cities Award

7 december 2015

Royal HaskoningDHV: Wateropgaven zijn vakoverstijgend

25 april 2014

De Urbanisten wint tender Waterplan Antwerpen

25 januari 2018

Arcadis moet metro New York beschermen

24 november 2014

Nederland investeert twintig miljard in Deltaplan

16 september 2014

Video: introductie IABR-2014-

9 mei 2014

Schultz wil hulp bij waterproblemen leiden

2 juni 2014

'Ontwerper moet meer weten van waterveiligheid'

15 mei 2014

Sponstuin als experimenteerruimte klimaatverandering

5 juli 2019

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Dirk van Peijpe over Getijdenpark M4H, De Kaai en Hofbogenpark

21 november 2024

Andere nieuwsberichten

Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML

Gisteren, 14:00

ASML, gemeente Eindhoven, Nudus en Sweco Architects hebben het Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan gepresenteerd voor een mogelijke uitbreiding van ASML aan de noordzijde van de Brainport Industries Campus.

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

15 mei, 12:15

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

15 mei, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

15 mei, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

15 mei, 1:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

15 mei, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

14 mei, 5:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

14 mei, 9:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.