Hoe een idee ontstond
Toen de Zweeds/Spaanse Sjöberg hoorde over Embellir Paris, een wedstrijd waarbij kunstenaars werden uitgenodigd om ideeën in te dienen voor twintig verschillende locaties in de hele Franse hoofdstad, greep ze haar kans. Ze koos Pont du Garigliano als locatie, meldde zich aan en kreeg de opdracht om daar in 2019 een kunstwerk op maat te maken, speciaal voor die locatie.
Een duik in de rivier
Het werk – een indrukwekkend vlak van 22,20 meter lang bij 3,60 meter hoog – dat bestaat uit keramische tegels van Mosa, verbeeldt Sjöbergs interpretatie van een historische foto van een zwemmer in de Seine. Tijdens haar onderzoek in de omgeving van Pont du Garigliano ontdekte Sjöberg dat de huidige brug uit 1966 in de plaats was gekomen van een andere, eerdere brug met de naam Viaduc d'Auteuil. Deze brug was niet hoog genoeg voor de scheepvaart en moest – uiteindelijk – worden vervangen. Daarvoor echter, aan het begin van de 20e eeuw, werd de locatie gebruikt als finish voor een zwemwedstrijd door de stad: ‘La Traversée de Paris à la nage’ (wat zoveel betekent als ‘zwemmen door Parijs’).
Sjöberg zocht en vond diverse afbeeldingen van dat evenement in de Bibliothèque Nationale de France. Ook een foto van een duikende man, in 1922 genomen door l’Agence Rol. ‘Wat zou het geweldig zijn deze vergeten herinnering en het erfgoed van de buurt te laten herleven’, dacht de kunstenaar destijds. En zo, met de hulp van Embellir Parijs, de stad Parijs en Mosa ontstond ‘Plongeon’.
Eén werk, vele ervaringen
Sjöberg bewerkte de achtergrond van de oorspronkelijke afbeelding en vertaalde het lichaam van de zwemmer in pixels. Spelen met perspectief en waarneming is een terugkerend thema in het werk en de interesses van de kunstenaar. Door de gekozen bewerking kon zij ook bij dit werk met dit thema experimenteren. Van dichtbij lijkt het werk volledig abstract, maar als je het van een afstand bekijkt zie je heel duidelijk de contouren van een persoon.
Het werk kan op meer dan één manier worden bekeken. Het is de afbeelding van een man die in het water springt, maar vanwege zijn badkleding (uit één stuk, wat typerend is voor die tijd) zou je kunnen denken dat het om een vrouw gaat. ‘Ik houd van die verwarring want uiteindelijk is het enige dat telt dat hij of zij een persoon is, een mens’, vertelt Sjöberg.
Geïnspireerd door het water
Vanwege het thema past het werk heel natuurlijk op deze locatie aan de rivier, maar het blijft ook trouw aan de zich ontwikkelende fascinaties van de kunstenaar. ‘Water is een terugkerend element in mijn kunst’, licht ze toe. ‘Ik werd aangetrokken door de nabij gelegen Seine en haar relatie met de omgeving.’
Het is trouwens niet de eerste keer dat Sjöberg werkt met de gedaante van een zwemmer. De kunstenaar, die zich bezighoudt met video- en installatiekunst en fotografie, ontwikkelde eerder een serie (eveneens gepixelde) foto’s van tieners die in het water duiken van bruggen van verschillende hoogte in Essaouira (Marokko) en Porto (Portugal). ‘Bewegingen als springen of duiken zijn op de een of andere manier heel verleidelijk’, legt ze uit. ‘Ze staan voor het verlangen naar vrijheid en durf.’
De perfecte partner
Keramische tegels vormden het perfecte materiaal om dit complexe kunstwerk uit op te bouwen. ‘Ik wilde materiaal dat tegen een stootje kan, niet decoratief of tijdelijk, meer iets met een industriële look’, zegt Sjöberg. ‘De foto is gepixeld, dus wanneer je er vlak voor staat lijkt het werk abstract, Maar hoe verder je er vanaf staat, hoe duidelijker het beeld wordt. Het lag voor de hand – en het leek ook uitvoerbaar – om elke pixel te vervangen door een tegel.’
Mosa bleek de ideale partner voor het materiaal: de Scenes-serie van het bedrijf heeft niet alleen een grote verscheidenheid aan grijstinten en tegels met een ‘ingebakken’ individualiteit (geen twee tegels van een partij zijn hetzelfde), maar ook een kenmerkende textuur die doet denken aan een oude foto. ‘Daarnaast brengen de Scenes-tegels van Mosa de afbeelding tot leven en in dit geval – met de zwemmer in actie – is het een bewegend beeld’, legt de kunstenaar uit. ‘Ook wilde ik dat de reproductie van de afbeelding mat zou zijn, en dat zijn de tegels van de Scenes-serie. Een ander aspect dat ik waardeer, is dat Mosa een bedrijf is dat duurzaam produceert’.
De uitvoering
Het werk werd uiterst nauwkeurig vervaardigd in het atelier van de kunstenaar in Barcelona, met niet minder dan 3552 tegels: een mix van Mosa Scenes (elf verschillende grijstinten), Mosa Global (één soort wit) en Mosa Softgrip (één soort wit). Vervolgens legde de kunstenaar het patroon uit op de vloer van het hoofdkantoor van Mosa in Maastricht, waarna de tegels werden vervoerd en het werk in drie weken tijd rechtstreeks werd aangebracht op de muur in Parijs.
‘Plongeon’ is officieel onthuld op 29 augustus 2019 en blijft ten minste vijf jaar op de locatie te zien.