Restauratie en transformatie Meterhuiscomplex
20 juni 2022
Van verwaarloosd industrieel erfgoed naar een nieuwe en vitale hotspot in Haarlem
Het Meterhuiscomplex staat op het terrein dat sinds de zomer van 2018 de naam Haarlemmer Stroom draagt en de komende jaren een indrukwekkende metamorfose ondergaat. Op het terrein liggen meerdere monumenten, waarvan de Turbinehal een rijksmonument is. Dit gebouw is momenteel in gebruik als evenementenlocatie en zal grondig gerenoveerd worden. De overige gemeentelijke monumenten; het Meterhuiscomplex, het Directiekantoor, de Portiersloge, de Beheerderswoning en het Administratiekantoor worden gefaseerd gerestaureerd en krijgen een nieuwe bestemming.
Ontwikkelaar Lingotto en ontwikkelende aannemer KBK hebben in samenwerking met de gemeente, KOW en het team van adviseurs als eerste het Meterhuiscomplex gerestaureerd, uitgebreid en getransformeerd tot een bedrijfsverzamelgebouw met horeca. Hierna staat het herstel en de transformatie van het vervallen Directiekantoor tot short stay verblijf op het programma.
Meterhuiscomplex in staat van verval
Het monumentale Meterhuiscomplex uit 1905 bestaat uit drie met elkaar verbonden deelgebouwen; het Meterhuis, de Zuiveringshal en de Oerkap, ieder met een eigen karakter en staat van verval. In 2019 is het Meterhuis in matige staat en kampt het met ernstig achterstallig onderhoud. Bij de Zuiveringshal zijn de houten vloeren en het dak geheel vergaan en staat alleen de gevel nog overeind, op zijn plaats gehouden door de imposante stalen constructie. Ook de Oerkap is vergaan, daar zijn alleen nog de gietijzeren kolommen en dakbalken aanwezig.
3D scan als basis voor het Revit model
KOW heeft de bestaande situatie van het complex in kaart gebracht. Naast een bouwkundige opname en historische analyse zijn de gebouwdelen aan de binnen- en buitenkant 3D gescand. Op basis van deze ‘pointclouds’ is een zeer nauwkeuring 3D Revit model van de bestaande situatie gemaakt.
Transformatie naar bedrijfsverzamelgebouw met horeca
In samenspraak met de gemeente hebben de ontwikkelaars een nieuwe bestemming voor het Meterhuiscomplex gevonden. Het Meterhuis en de Zuiveringshal worden geschikt gemaakt voor kleinschalige en lokale bedrijven, de Oerkap wordt getransformeerd tot horecalocatie met een terras aan het water.
Max van Aerschot maakte het schetsontwerp, met herstel van de oorspronkelijke architectuur in combinatie met een moderne uitbreiding. De transformatie met restauratie en nieuwbouw is door KOW verder uitgewerkt. KOW heeft het schetsontwerp ingepast in het Revit model van de bestaande situatie en met de input van Lingotto, KBK, de adviseurs en de gebruikers is het ontwerp in Revit uitgewerkt tot en met de werktekeningen.
De Zuiveringshal
In het Meterhuis en de Zuiveringshal aan het Lichtfabriekplein is totaal ca. 2.350 m2 werkruimte beschikbaar, per gebouw verdeeld over drie verdiepingen. In de open Zuiveringshal zijn twee verdiepingen met een tussenverdieping aangebracht. De vergane dakconstructie is vervangen door een transparante opbouw met een stalen dak op een houten dakconstructie. Aan de kopse kant is de hal uitgebreid met een transparante aanbouw met daarin het trappenhuis. De glazen gevel en overkapping zorgt in combinatie met de monumentale gietijzeren kolommen en de oorspronkelijke bakstenen gevel aan de binnenzijde voor een spannend contrast en een industriële, moderne uitstraling.
Het Meterhuis
Het Meterhuis is zoveel mogelijk gerestaureerd, geïsoleerd en voorzien van nieuwe installatie. In de grote hal van het Meterhuis is een vide met een tussenverdieping aangebracht die zorgt voor extra en bijzondere werkruimte. Bijzonder is de zeven meter hoge zolder met een vrije oppervlakte van 250 m2 GO.
De Oerkap
De horecalocatie bevindt zich aan de achterzijde van het Meterhuiscomplex, op de plek van de voormalige Oerkap. Hier is op maaiveldniveau een grote, open verblijfsruimte gecreëerd van ca. 630 m2 GO met plafondhoogte van 4,8 meter. Een glazen gevel met licht overstekende luifel over de gehele breedte van het pand (ca. 45 m1) zorgt voor veel daglicht en grote transparantie, waardoor de monumentale gietijzeren kolommen en bakstenen binnenwand van buitenaf zichtbaar blijven. De Oerkap is net als de Zuiveringshal voorzien van stalen dakplaten en heeft een klinkervloer gekregen die aansluit bij de bestrating op het terras, waardoor het geheel een passende, industriële uitstraling krijgt.
Pepperminds, Flinndal, Pulsum en Mooie Boules
Het Meterhuis en de Zuiveringshal zijn het uber hippe nieuwe onderkomen van uitzendbureau Pepperminds, vitaminewebshop Flinndal en Pulsum accountants & adviseurs. In en onder de Oerkap is food- en speelhal Mooie Boules gevestigd. Het concept van deze ‘speeltuin voor volwassenen’ combineert spelen, en dan met name jeu-de-boulen, met lekker eten en gezelligheid. In het restaurant onder de Oerkap en op het terras aan de Spaarne, waar je ook met de boot kan aanmeren.
Duurzaam en toekomstbestendig
De gevels van het Meterhuis en de Zuiveringshal zijn om de authentieke uitstraling te behouden aan de binnenzijde geïsoleerd. Om diezelfde reden is het dak van het Meterhuis aan de buitenzijde geïsoleerd, met de oorspronkelijke houten dakconstructie in het zicht. De houten kozijnen zijn gerenoveerd, de draaiende delen vervangen en voorzien van HR+ glas. De nieuwe aluminium puien van de Zuiveringshal en de Oerkap hebben HR++ beglazing gekregen. De stalen daken van de Zuivelhal en de Oerkap zijn aan de buitenkant geïsoleerd waardoor de stalen dakplaatprofielen en de hout met stalen dakconstructie zichtbaar blijft en de stoere, industriële uitstraling wordt versterkt. Het complex heeft een gemiddelde Rc waarde van 2,5 m2K/W.
Het Meterhuiscomplex wordt via betonnen vloeren verwarmd en gekoeld met een voor het gehele terrein geslagen WKO (WarmteKoudeOpslag) met bodembron. Alle gebouwdelen zijn bovendien voorzien van gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning. Door de deze energetische maatregelen heeft het complex nu grotendeels energielabel A+++.
De installatieruimte voor het Meterhuis, de Zuiveringshal en de Oerkap is gecombineerd op het kruispunt van de drie delen. Door de verschillende installaties, inclusief de afzuiging van de keuken in de Oerkap, boven elkaar te plaatsen kon in het horizontale vlak ruimte worden bespaard.
Werk in uitvoering
In de afgelopen 15 jaar zijn op het terrein van Haarlemmer Stroom op de plek van ‘de Stokerij’ en het ‘Transformatorhuis’ twee bedrijfspanden gebouwd, waarin veelal innovatieve en creatieve bedrijven zijn gevestigd. Ook werd de centraal gelegen Turbinehal onder de naam Lichtfabriek een begrip als evenementenlocatie en zijn in het voormalig Administratiekantoor een aantal ateliers en het kunstenaarscollectief Nieuwe Vide gehuisvest.
De nieuwe plannen voor Haarlemmer Stroom voorzien in een gefaseerde restauratie van alle overgebleven monumentale gebouwen, met als eerste het Meterhuiscomplex. In januari 2020 is de uitvoering van de restauratie en uitbreiding gestart, in het najaar van 2021 is het Meterhuiscomplex opgeleverd en in gebruik genomen.
Short stay in Directiekantoor op Stroom
Het volgende Stroom-monument dat zal worden aangepakt is het zwaar vervallen en door de natuur overgenomen ‘Directiekantoor’. KOW maakt momenteel voor dit industriële kantoorgebouw een restauratieplan en het ontwerp voor transformatie tot een shortstay verblijf met ca. 25 units.