IKC De Stater in Tiel
3 augustus 2021
KOW heeft in opdracht van de gemeente Tiel een gezond, duurzaam en toekomstbestendig kindcentrum ontworpen met verbinden en bewegen als belangrijke thema’s.
IKC De Stater is een energieneutraal gebouw van bijna 2.000 m2 BVO dat onderdak biedt aan basisschool De Bataaf met 220 leerlingen, kinderopvang KaKa met 30 plaatsen, het buurthuis van de wijkvereniging en een gedeelde sportzaal van 350 m2 die door SportPlaza wordt beheerd. Door het samengaan van onderwijs, sport en buurtfuncties levert De Stater een belangrijke bijdrage aan de sociale cohesie in de nieuwe wijk Passewaaij.
Basisschool De Bataaf krijgt in het nieuwe centrum de mogelijkheid - en de ruimte - om klasloos onderwijs in een open leeromgeving aan te bieden.
Open leeromgeving met extra ruimte
We hebben De Stater ontworpen in nauwe samenwerking met de toekomstige gebruikers. Met het team van De Bataaf en KaKa is uitvoerig gesproken over hun visie op samenwerken en onderwijs zonder lokalen. Gecombineerd met onze ervaring met open leeromgevingen hebben we in creatieve sessies - met o.a. ‘schetsmaquettes’, ons ‘ruimtelab’ en virtual reality - het onderwijsgebouw ontworpen. Met een open leeromgeving voor de onderbouw op de begane grond en op de verdieping open onderwijsruimtes voor de midden- en bovenbouw. Deze units kunnen flexibel worden ingedeeld met ruimte voor instructie, voor uitwerking in groepjes en zelfstandige werken.
De inrichting van deze ruimtes is functioneel, uitnodigend en gezellig. De lichte en natuurlijke materialen zijn van buiten naar binnen doorgezet waarbij meubilair en planten zorgen voor kleuraccenten. Het kindcentrum is ingericht met veel verschillende meubels, zoals banken, verhoogde sta- en zit tafels, poefjes en ‘treincoupeetjes’. In deze open leeromgeving bewegen de kinderen meer, zijn ze geconcentreerder en werken ze meer samen.
De school heeft nagenoeg geen verkeersruimtes, deze ‘overgebleven’ extra ruimte is ingevuld met plekken voor zelfstandig werken, ontspanning en een bibliotheek. Op de begane grond bevindt zich in het hart van het gebouw het speellokaal en het ontmoetingsplein. Deze ruimtes kunnen door het openen van vouwdeuren eenvoudig met elkaar worden verbonden tot één grote ruimte. Op dezelfde wijze kan het buurthuis worden uitgebreid met de ruimte van ‘Place to Be’.
Volumes, entrees en functies
Het gebouw is opgebouwd uit verschillende volumes die met elkaar worden verbonden door entreezones voor de verschillende gebruikers. De overkapte hoofdentree aan de noordzijde biedt het buurthuis en de sporthal een separate toegang die ook buiten schooltijden kan worden gebruikt.
De entrees van basisschool De Bataaf en kinderopvang KaKa bevinden zich op het binnenterrein. Via een poort aan de oostzijde komen de kinderen en medewerkers bij de entree van de opvang in de één-laagse aanbouw. De Bataaf is bereikbaar via de poort aan de zuidkant van de omheining, met direct na de poort aan de linkerkant de entree voor de onderbouw. De midden- en bovenbouw hebben hun eigen entree op de verdieping welke via een, in het gebouw geïntegreerde, buitentrap wordt bereikt.
Place to Be en andere gedeelde ruimtes
De ‘Place to Be’ is het hart van het gebouw, de plek waar de leerlingen en het team van de school, de vrijwilligers van de wijkvereniging en het team van de kinderopvang elkaar ontmoeten en de ruimte en voorzieningen delen. Ook de sportzaal en het creativiteitslokaal op de verdieping worden gedeeld en gebruikt door de school, de opvang en de wijkvereniging.
Het gebouw en de installaties zijn zo ingedeeld dat deze ruimtes separaat en na schooltijd kunnen worden gebruikt. Zo wordt het centrum van ‘s morgens vroeg tot ’s avonds laat gebruikt.
Voor- en door de buurt
De Stater is ontworpen voor en door de buurt. Hierbij is samen met de bewonersklankgroep goed nagedacht over het beperken van mogelijke overlast en zo optimaal mogelijk gebruik door de buurt. Geluidsoverlast door spelende kinderen wordt beperkt door de geluidschermen van kokosvezel waarmee de speelpatio is omheind. De slim ingedeelde kiss & ride zone kan buiten schooltijd worden gebruikt als parkeerplaats voor de buurt.
Op de mee ontworpen buitenruimtes van De Stater worden bewegen en ontmoeten gestimuleerd en gefaciliteerd. Het buurthuis heeft een eigen buitenruimte waar in de buitenlucht – door senioren – kan worden gegymd en waar plaats is voor een gezellig terras. In het verlengde hiervan is een voor de kinderen van de buurt toegankelijk speelterrein met een (panna)voetbalveld en een basketbalveld.
Speelpatio
De speelpatio op het binnenterrein heeft een afsluitbaar gedeelte voor de kinderdagopvang en de onderbouw met houten speeltoestellen en overkappingen om de kleinste kinderen tegen de zon te beschermen. Op het gedeelte van de speelpatio voor de midden- en bovenbouw zijn verschillende robuuste houten speeltoestellen geplaatst en is de buitentrap een favoriete hangout voor de oudere kinderen. Een te openen deel in de omheining verbindt de patio met het naastgelegen park.
Architectuur
De architectuur van De Stater zoekt aansluiting bij de nieuwbouwwijk en het park als een twee-laags gebouw met een eigentijdse uitstraling en het gebruik van natuurlijke producten zoals hout en baksteen in de kleurtonen van zand en aarde.
Aan de straatzijde worden de gevels van gemêleerde zandkleurige baksteen doorbroken door grote openingen met donkere kozijnen en verticale houten delen. In het binnengebied is de rondgaande één-laagse bebouwing met daarin de kinderopvang, een deel van de onderbouw en de buitentrap naar de entree van de bovenbouw uitgevoerd in houten delen en doorgaande puien.
De buitenbergingen, de fietsenstalling en de omheining van de speelpatio zijn nadrukkelijk mee ontworpen in de architectuur van het binnengebied. Door de toepassing van veel hout wordt de verbinding met het natuurlijk spelen op de patio en het naast gelegen park versterkt.
Duurzaam en Gezond
IKC De Stater is gasloos, ‘all electric’ en energieneutraal met een EPC van -0,05. Het gebouw is goed geïsoleerd en wordt verwarmd en gekoeld door een lucht WKO met elektrische warmtepomp. Door de CO2 gestuurde ventilatie met warmteterugwinning en koeling voldoen de onderwijsruimtes aan de eisen van ‘Frisse School’ klasse B.
De verlichtingsarmaturen zijn (uiteraard) voorzien van LED verlichting en daglicht- en aanwezigheidsdetectie. Op het dak leveren 214 oost/west georiënteerde PV-panelen 66.700 kWh per jaar. Dat is genoeg energie voor alle gebouwgebonden installaties.
Het compacte en flexibele ontwerp met dubbel grondgebruik en gedeelde functies is eenvoudig aanpasbaar. Met een casco los van de inbouw en de installaties en de inbouw kunnen onderdelen in de toekomst eenvoudig worden veranderd of vervangen. De gebruikte materialen zijn onderhoudsarm, recyclebaar en hebben een mooie natuurlijke veroudering. Meerdere entrees met schoonloopmatten zorgen voor minder slijtage en lagere onderhoudskosten.
Het gebouw is voorbereid op toekomstige demografische veranderingen. De kinderopvang is als 1-laags volume aan het hoofdvolume toegevoegd en heeft een eigen (demontabele) constructie en installatie-zone. Deze aanbouw kan horizontaal worden uitgebreid met een extra 90 m2 voor de kinderopvang en op de verdieping worden uitgebreid met 100 tot 150 m2 voor basisschool De Bataaf. Bij een krimpend leerlingenaantal kan de aanbouw zonder dat dat invloed heeft op de constructie en de architectuur van het gebouw circulair worden verwijderd.
Integraal ontwerp- en bouwteam
Het ontwerp is uitgewerkt in een integraal ontwerpteam dat naast KOW bestond uit bouwfysisch adviseur ZRi, installatieadviseur Klictet en constructeur Van de Laar. KOW heeft als beheerder en coördinator het ontwerp uitgewerkt van schetsontwerp t/m uitvoering in BIM Revit met de modellen van KOW, de constructeur en de installatie-adviseur.
Met Nul25 als procesmanager is iedere fase afgerond met een fasedocument waarin de aspecten geld, risico, organisatie, tijd, informatie en kwaliteit zijn getoetst en vastgesteld. Met daarin ook een kostenraming door IGG waarmee het ontwerp per fase is getoetst aan het budget.
Na een afgerond definitief ontwerp en omgevingsvergunning is het project in bouwteam gerealiseerd met naast aannemer Burgland Bouw en Brandsen installatietechniek ook de adviseurs uit het ontwerpteam. Gezamenlijk hebben we het ontwerp efficiënt en kostenbewust uitgewerkt, zonder dat daarbij kwaliteit verloren is gegaan. Door de goede samenwerking en de effectieve invulling van het aantal vierkante meters kon het energieneutrale gebouw voor onderwijs, sport en de buurt worden gerealiseerd voor € 1.750,- per m2 BVO, inclusief installaties en PV-panelen.
Burgland Bouw is eind 2019 met de bouw begonnen en IKC De Stater is precies binnen een jaar op de laatste schooldag van 2020 opgeleverd. Na twee maanden inrichten en verhuizen zijn de deuren van basisschool De Bataaf, kinderopvang KaKa en de wijkvereniging na de voorjaarsvakantie in februari 2021 open gegaan.