Gesprek met Erikjan Vermeulen over kleiner wonen in ruil voor meer gemeenschappelijke voorzieningen

22 december 2022

In de Verenigde Staten zijn naar ontwerp van Concrete ondertussen vijf projecten gerealiseerd met woonconcept Urby. Meer projecten zitten in de pijplijn. Kern van het woonconcept is dat bewoners een kleinere woningen krijgen in ruil voor meer gemeenschappelijke voorzieningen, zoals een koffiebar, een fitnessruimte en een bibliotheek waar ‘thuis maar niet vanuit huis’ gewerkt kan worden.

https://www.buzzsprout.com/297197/11917148

De woningen bij Urby zijn voor Amerikaanse begrippen wat kleiner, maar wel heel functioneel, legt architect Erikjan Vermeulen van Concrete in de podcast uit. Zo zijn de woningen al voorzien van inbouwkasten, van vloer tot plafond, zit er al een keuken in, is de verlichting al opgenomen in het plafond, hangen de gordijnen al… je hoeft eigenlijk alleen een bed en een stoel mee te nemen, geeft hij aan, en met de grote ramen zijn het gewoon heel ruimtelijke woningen.

Bij Urby gaat het meestal om ensembles van woongebouwen. Ieder ensemble ligt in een andere stedelijke setting en reageert daar in zijn architectonische uitwerking op. Op Staten Island en in Harrison en Stamford zijn de woongebouwen tot vijf lagen hoog. In Dallas en Jersey City gaan de woongebouwen echt de hoogte in, tot bijna zeventig lagen.

Hoewel de projecten uiterlijk sterk verschillen, zijn de woningen erbinnen grofweg hetzelfde. In ieder project worden die woningen, hun inrichting en afwerking, verder verfijnd. Dat is een iteratief proces, legt Vermeulen uit. Hetzelfde geldt voor de gemeenschappelijke voorzieningen bij de woningen. Ook deze worden steeds op een vergelijkbare manier georganiseerd en ingericht. En ook dat wordt steeds verder verfijnd.

Een voorbeeld van zo’n verfijning. In de eerste projecten van Urby kom je via de koffiebar binnen. Wel zo gezellig. Maar over de projecten ontdekte Concrete dat je op sommige dagen ook naar huis wilt zonder een praatje te hoeven maken met de buren. Daarom is de koffiebar in de nieuwste projecten van Urby náást de entree gelegd. Doordat de deuren altijd open staan, ervaar je nog altijd de dynamiek van de koffiebar, maar kun je er ook gewoon langs lopen.

De verdere gemeenschappelijke voorzieningen organiseert Concrete steeds rond de entree. Alleen als die voorzieningen goed zichtbaar zijn, ruimtelijk goed zijn ingepast, worden ze echt gebruikt, is de ervaring van Vermeulen. Belangrijk vindt hij daarbij ook de verbinding met de tuin. Daarom ontwerpt Concrete als het kan toch altijd een garden room, waarin gelezen kan worden, en die zich met openslaande deuren opent op de tuin.

Qua voorzieningen gaat het natuurlijk om een fitnessruimtes, soms ook om een zwembad, en om een bibliotheek waar ‘thuis maar niet vanuit huis’ gewerkt kan worden, waarbij het belangrijk is dat die in de buurt van de koffiebar ligt. En dan gaat het in de grotere projecten verder met restaurants, yogaruimtes, sportzalen en dergelijke. In de plint van de gebouwen, en zeker op de hoeken, wordt daarbij vaak ruimte gemaakt voor winkels. Urby weert daarbij landelijke ketens en richt zich echt op lokale ondernemers.

In de podcast benadrukt Vermeulen een aantal keer de verbinding met de buurt. Die wordt op verschillende manieren vormgegeven, zowel in programma als in de architectuur. En om die verbinding echt te maken is de koffiebar altijd voor de buurt toegankelijk.

The West Residence Club
Om de woningen bij Urby betaalbaar te houden liggen de projecten niet in de binnenstad, maar in de buurt van een veer-, metro- of treinstation met een directe verbinding tot die binnenstad. Zo liggen de projecten op Staten Island, in Stamford, Harrison en Jersey City allemaal op een kwartier tot driekwartier reizen van New York City.

In New York City, op Manhattan zelf, heeft Concrete ondertussen ook een woongebouw ontworpen. Het is geen Urby, maar een aantal lessen daaruit zijn wel in het project terug te zien. Zo is in de binnentuin ook een bibliotheek te vinden. Het project is The West Residence Club gedoopt.

Ook in dit woongebouw zijn veel gemeenschappelijke voorzieningen opgenomen. Een aantal daarvan hebben hun plek gevonden op de daken van het gebouw. Het gaat dan bijvoorbeeld om sportveldjes, een buitenkeuken, een zwembad en een groot dakterras.

Vermeulen is er erg trots op dat het gelukt is om de bakstenen gevel van het gebouw uit te voeren met bakstenen die voornamelijk uit afval bestaan. Uiteindelijk is zo 260.000 kg afval in de gevel verwerkt, heeft hij becijfert.

In the Middle of our Street
In Nederland is Concrete ondertussen betrokken bij start-up In the Middle of our Street (MOOS). Net als bij Urby, en eerder ook bij CitizenM en Zoku, gaat om een concept waar in de basis al heel goed over is nagedacht, maar dat bij ieder project ook verder verbeterd wordt.

De basis is een modulair houten bouwsysteem, in CLT, waarmee compacte appartementen mee gerealiseerd kunnen worden. Daarbij zijn in dit concept in ieder geval drie eigenzinnige keuzes gemaakt.

De eerste is dat de houten modules wel voorzien zijn van een betonnen vloer. Dit vormt een stevige basis voor de woningen in de fabriek en reduceert sterk de geluidsoverdracht tussen woningen. Het toegepaste beton is gerecycled en is afkomstig van New Horizon.

De tweede keuze is dat appartementen in basis uit twee modules bestaan, waarbij de ene module de kleinere kamers bevat en alle installaties en leidingen, en de module ernaast juist opengehouden wordt.

De derde eigenzinnige keuze is dat de leefruimte in de open module groter gemaakt is dan de module breed is. Dat is gedaan door een strook van de andere module mee te pakken en precies daar in de lengterichting de keuken te plaatsen. Vanuit de woonkamer ligt de keuken zo als het ware in een brede nis. Bij de grotere woningen kunnen zo zelfs aan weerszijden van de leefruimte nissen gemaakt worden.

In de podcast gaat Vermeulen uitgebreid in op dit woonconcept. De eerste bouwprojecten zijn ondertussen in voorbereiding.

Beschikbaarheid

Beluister je de podcast via Apple Podcasts? Laat ons daar in de comments dan weten wat je ervan vindt: dat helpt ons om daar beter gevonden te worden!

Is de podcast via jouw favoriete app daarvoor nog niet te beluisteren? Laat ons dan via redactie@architectenweb.nl weten welke app je gebruikt, dan proberen we ‘m ook daarop beschikbaar te maken.