Café of restaurant in de plint? Houd in het ontwerp rekening met eisen rond geluid en vooral rond muziek

24 april 2024, 9:00

Woongebouwen met cafés of restaurants in de plint: in stedelijke gebieden zien we ze steeds meer. Maar bij het ontwerp van deze woongebouwen wordt niet altijd voldoende rekening gehouden met het geluid dat de functies in de plint genereren, waarschuwt akoestisch adviseur Kaj Tyszka van LPB|SIGHT. Het is voor alle partijen plezieriger, beter en goedkoper om van tevoren de juiste voorzieningen te treffen dan achteraf aanpassingen te moeten doorvoeren.

Tekst: Kaj Tyszka

In een grote Nederlandse stad werd een paar jaar geleden een studentencomplex opgeleverd. Naast een honderdtal appartementen was er in de commerciële plint ruimte voor een kroeg: een mooie kans voor een enthousiaste horeca-uitbater. Helaas stond na een aantal weken handhaving op de stoep vanwege klachten van bewoners over de hoorbaarheid van muziekgeluid. Uit het vervolgonderzoek kwamen dermate kostbare geluidmaatregelen naar voren, dat de horeca-uitbater voor de keuze kwam te staan: een zeer kostbaar pakket met maatregelen uitvoeren – waarna het nog steeds niet mogelijk zou zijn om het café zoals gewenst te exploiteren – of vertrekken.

Helaas ziet Kaj Tyszka we dergelijke situaties vaker langskomen. Woongebouwen met cafés of restaurants in de plint zijn populair: ze dragen bij aan de levendigheid van de buurt en vormen een mooie overgang tussen de openbare ruimtes en de woningen. Maar tijdens de ontwerpfase wordt niet altijd goed nagedacht over de invulling van de bedrijfsvoering in de commerciële plint. Dat, terwijl verschillende bedrijfsvoeringen – zoals restaurants of cafés – andere geluidniveaus met zich meebrengen en daarom andere bouwkundige voorzieningen vragen.

Strenge beoordeling van muziekgeluid
De geluidsregels voor bedrijven in Nederland zijn sinds 1 januari 2024 opgenomen in het omgevingsplan van de gemeente. Hierin staan de grenswaarden voor geluid op de gevels van gebouwen met een geluidsgevoelige bestemming, zoals scholen, kinderdagverblijven, woningen en ziekenhuizen. Is er sprake van een woongebouw met commerciële plint en aangrenzende woningen? Dan heb je ook te maken met de grenswaarden voor in- of aanpandige woningen. Het geluid moet in dat geval bepaald worden volgens meet- en rekenmethode geluid industrie, omschreven in de Omgevingsregeling.

Normaal wordt bij geluidsberekeningen voor elke geluidbron die onderdeel is van de bedrijfssituatie, een bedrijfsduurcorrectie Cb toegepast. De Cb is een correctie voor het percentage van de tijd dat een geluidsbron niet in bedrijf is. Dit wordt verrekend per beoordelingsperiode (dag, avond of nacht). Het geluid wordt als het ware ‘uitgesmeerd’ over de periode. In de avond- en nachtperiode gelden daarbij respectievelijk 5 en 10 dB strengere eisen dan in de dagperiode.

Daarnaast mag de Cb volgens de Omgevingsregeling niet worden toegepast voor muziek. Dit betekent kort gezegd dat het niet uitmaakt of het afspelen van muziek een uur duurt of de hele middag. Naast het achterwege laten van de Cb wordt bij duidelijk herkenbaar muziekgeluid bij de ontvanger het geluid van een inrichting 10 dB strenger beoordeeld. Er is geen objectief criterium voor wat herkenbaar muziekgeluid is: dit wordt beoordeeld door het bevoegd gezag.

Geluid per etmaal
Naast het geluidsniveau is ook het spectrum (de samenstelling van het geluid) van belang. In laagfrequent geluid (de bastonen) zit veel meer energie dan in hoogfrequent geluid. Om het geluid in dit deel van het frequentiespectrum te isoleren, zijn al snel zware maatregelen nodig. Muziek met relatief veel bassen moet dan ook anders beoordeeld worden en vraagt om andere maatregelen dan achtergrondmuziek in een restaurant.

Naast het geluidsniveau en het muziekgeluidsspectrum spelen ook openingstijden een rol. Binnen een etmaalperiode zijn er namelijk andere grenswaarden gedefinieerd. Zo is de toelaatbare geluidsbelasting op de gevel of het toelaatbare geluidsniveau in een ruimte van een in- of aanpandige woning ‘s nachts 10 dB minder dan overdag, dus de eis is 10 dB strenger.

De regels voor muziekgeluid zijn dus een stuk strenger dan voor ander geluid dat bij de bedrijfssituatie van een bedrijf hoort. Dat is ook niet gek. Muziek kan – zelfs bij hele lage geluidniveaus – bij de ontvanger al herkenbaar zijn, onder andere door het ritme en de bas. Dit wordt door mensen als extra hinderlijk ervaren; je kunt er letterlijk van wakker liggen. Het is daarom belangrijk om van tevoren na te denken over het geluidniveau en het bijbehorende geluidspectrum dat past bij de geprojecteerde bedrijfsvoering in de plint. Over het algemeen geldt: wie iets met muziek doet, kan er eigenlijk altijd van uitgaan dat het in de bovenliggende woningen hoorbaar is en moet dus rekening houden met extra voorzieningen.

Vier typen bedrijfsvoering
De wet- en regelgeving rondom muziekgeluid maakt duidelijk dat je goed moet nadenken over de functie van je gebouw. Om ontwerpende partijen hierbij te helpen, onderscheiden we grofweg vier typen bedrijfsvoeringen, elk met een maximaal geluidniveau en bijbehorende benodigde voorzieningen. We zetten ze op een rij:

Eetcafé met achtergrondmuziek

Alleen overdag (tot 19.00 uur) geopend.
Maximaal geluidsniveau: tot 75 dB(A) in de ruimte.
Zeer lichte bouwkundige voorzieningen: Geluidsisolerend plafond, steenachtige gevel, liefst zo min mogelijk glas.

Bruin café met muziek

Overdag en ’s avonds (tot 23.00 uur) geopend.
Maximaal geluidsniveau: tot 85 dB(A) in de ruimte.
Lichte bouwkundige voorzieningen: weinig tot geen glas in de gevel, lichte voorzetconstructie voor de gevel, geluidsisolerend plafond, toegangssluis bij toegangsdeur.

Jongerencafé met dancemuziek

’s Avonds (tot 23.00 uur) geopend
Maximaal geluidsniveau: tot 95 dB(A) in de ruimte.
Medium bouwkundige voorzieningen: geen glas in de gevel, maatwerk ventilatieconcept, zware voorzetconstructies voor de gevel, zwaar geluidsisolerend plafond, geen doorvoeringen (schachten, ventilatie, enzovoort) in de scheidingsconstructies.

Café met dj en dance/housemuziek

’s Avonds en ’s nachts (tussen 23.00 en 07.00 uur) geopend.
Maximaal geluidsniveau: tot 105 dB(A) in de ruimte.
Zware bouwkundige voorzieningen: zeer zware doos-in-doos-constructies aangebracht op zware bouwkundige scheidingsconstructies.

Geluidsoverdracht naar in- en aanpandige woningen
De geluidsoverdracht naar in- of aanpandige woningen is een belangrijke overweging bij het ontwerpen en exploiteren van horecabedrijven. Deze geluidsoverdracht kan op verschillende manieren plaatsvinden: directe overdracht door materialen/constructies heen, indirecte (of flankerende) overdracht via constructies, of omloopgeluid via openingen.

De aanwezigheid van een in- of aanpandige woning kan beperkend zijn voor de maximaal te realiseren geluidisolatie en daarmee het toelaatbare muziekgeluid binnen een horecabedrijf. Dit komt door de indirecte, of flankerende overdracht. Zo houdt een goed geluidsisolerende plafond- of wandconstructie een deel van het geluid tegen, maar niet alles. Een deel van het geluid zal nog steeds in de basisconstructies van het pand terechtkomen. Via deze basisconstructies zoals de vloeren, bouwmuren, gevels, enzovoort, vindt het geluid zijn weg naar de woning.

Komt er geluid in de horecaruimte voor dat minder is of gelijk staat aan een geluidniveau van 70 dB(A)? Dan zijn er geen extra geluidsmaatregelen nodig. Dit is bijvoorbeeld zo bij restaurants of eetcafés zonder dj of optredens en waar achtergrondmuziek ten gehore wordt gebracht. Maar in horeca-inrichtingen waar muziek wordt geproduceerd treden al gauw geluidniveaus op die de 70 dB(A) overschrijden. Denk bijvoorbeeld aan een druk (jongeren)café. Daarom is het goed om in het kader van verhuurbaarheid van een commerciële ruimte voldoende vrije ruimte/hoogte aan te houden in het ontwerp, zodat een toekomstige huurder de mogelijkheid houdt om extra geluidsmaatregelen te voorzien – mocht dat nodig zijn.

Daarnaast wordt voor de verhuur van de ruimten geadviseerd om toekomstige huurders in een verhuurovereenkomst attent te maken op de geluidsvoorwaarden. Hierin kunnen dan ook private eisen worden opgenomen over bijvoorbeeld geluidsisolatiewaarden of over het gebruik van de ruimten, zodat tussen huurders onderling ook geen geluidsklacht ontstaat. Tussen huurders onderling geldt namelijk wettelijk geen geluidseis.

Beter voorkomen dan genezen
Vaak wordt gedacht: eventuele geluidoverlast los ik achteraf wel op. Maar dat is bouwkundig ingrijpender en ook veel duurder dan het vooraf voorkomen. Het achteraf moeten oplossen is ook voor alle partijen vervelend: voor de omwonenden, voor de horeca-uitbater en voor de projectontwikkelaar. Het is veel beter om met de juiste adviseurs tijdens de ontwerpfase goed na te denken over het geluid

Kaj Tyszka is adviseur bouwakoestiek bij advies- en ingenieursbureau LBP|SIGHT.

Trefwoorden

muziek restaurant horecageluid café kaj tyszka lbp|sight horeca geluid

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
4	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei
5	Robuust en energiezuinig depotgebouw voor Utrechtse collecties dinsdag, 13 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Metamorfose naar een bioscoop met brasserie door Studio Modijefsky

19 februari 2024

The Harbour Club is een icoon op Cruquiuseiland

5 april 2022

Een horecagelegenheid met een restaurant per dagdeel

28 november 2022

Studio Modijefsky ontwerpt rijk interieur voor café-restaurant Polly Goudvisch

2 juni 2023

Restaurants en café's gaan volgens ABN AMRO moeilijke tijd tegemoet

15 november 2022

Aantal koffie- en lunchzaken met ruim kwart gestegen sinds 2017

19 augustus 2022

Restaurant Capital Kitchen prikkelt alle zintuigen

17 augustus 2022

'Lifestyle-hotel' The Den in Den Bosch met bar-restaurant op hoogte

9 augustus 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML

Gisteren, 14:00

ASML, gemeente Eindhoven, Nudus en Sweco Architects hebben het Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan gepresenteerd voor een mogelijke uitbreiding van ASML aan de noordzijde van de Brainport Industries Campus.

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

15 mei, 12:15

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

15 mei, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

15 mei, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

15 mei, 1:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

15 mei, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

14 mei, 5:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

14 mei, 9:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.