Zonneduinen, concept uitgewerkt voor het project Hart van Holland Energievisie

Strategische visie regionaal hernieuwbare-energiesysteem rondom Leiden in 2050: aardwarmte (rood), windenergie (blauw), zonne-energie (geel) en biomassa (groen)

Configuraties van zonnepanelen in combinatie met andere functies, voorgesteld in ‘Nationaal Perspectief Energie en Ruimte

Eco-park, in de Hart van Holland Energievisie

Windpark, in de Hart van Holland Energievisie

Electriciteitopwekking langs snelwegen en direct gebruik via laadstroken; uit ‘Klimaat Energie Ruimte’

Conceptvisualisatie van een energielandschap dichtbij een snelweg. Afbeelding uit de Ruimtelijke Visie Gemeente Breda

Een circulaire boerderij, uit de Hart van Holland Energievisie

Ecologisch Energie Netwerk: het hoogspanningsnetwerk als onderlegger voor biodiversiteitscorridors

Ecologisch Energie Netwerk: het netwerk vult ‘missing links’ tussen de verschillende natuurgebieden

Axonometrieën van verschillende configuraties van het Ecologisch Energie Netwerk

Concept visualisatie van boom-achtige hoogspanningsmasten, om iconische waarde te geven aan het Ecologische Energie Netwerk

De natuur onder het hoogspanningsnetwerk kan een nieuwe bestemming worden, met vrijetijdsbesteding en tijdelijke verblijfsplekken

FABRICations schetst energielandschappen van de toekomst

12 juni 2019, 15:20

In navolging van het Klimaatakkoord van Parijs en het wereldwijde klimaatdebat heeft ontwerp- en onderzoeksbureau FABRICations onderzoek gedaan naar mogelijke nieuwe modellen van energielandschappen voor Nederland. In het onderzoek zijn diverse (deel)projecten opgepakt en in samenwerking met verschillende andere partijen onderzocht. Het Amsterdamse ontwerp- en onderzoekbureau stelt een ‘design thinking’ voor een energie-infrastructuur aan de hand van drie kernwaarden voor.

Een van de belangrijkste punten in het klimaatakkoord – dat in 2016 door het Europees Parlement is geratificeerd – is de noodzaak om de uitstoot van CO₂ drastisch te verlagen. Het blijkt ook een moeilijke opgave.

Volgens FABRICations is de gewenste beperking van de CO₂-uitstoot alleen mogelijk als “de ruimtelijke beperkingen van de traditionele infrastructuur van hernieuwbare energie worden uitgedaagd.” Dat doet het bureau met een “data-georiënteerd analytisch raamwerk”, waaruit het drie kernwaarden voor design thinking voor een nieuwe energie-infrastructuur distilleert.

Gecombineerde energiebronnen
Ten eerste: een combinatie van verschillende hernieuwbare energiebronnen, zoals biomassa, zonne-energie, windenergie en aardwarmte, heeft meerwaarde. Een combinatie, in plaats van afhankelijkheid van één bron, moet leidend zijn in het denken.

Elke manier van energieproductie heeft zijn eigen ruimtelijke voorwaarden en esthetisch-functionele eigenschappen, die – als een soort ‘design toolbox’– verschillende met de ruimtelijke context kunnen interacteren, stelt FABRICations.

De strategische visie voor een regionaal energiesysteem rondom Leiden in 2050 maakt bijvoorbeeld een combinatie van aardwarmte, windenergie, zonne-energie en biomassa.

Combineren van functies
Ten tweede zou de energie-infrastructuur, wanneer mogelijk, moeten worden gecombineerd met andere functies, zoals ecotoerisme, mobiliteit, circulaire economie en ecologie. “In plaats van een invasieve en verstorende aanwezigheid in het landschap, zou energieproductie een aantrekkelijke infrastructuur moeten zijn, die het gebied activeert met nieuwe esthetische en ruimtelijke kwaliteiten”, schrijft het ontwerpbureau.

Configuraties van zonnepanelen in combinatie met andere functies werden voorgesteld in ‘Nationaal Perspectief Energie en Ruimte’, dat is opgesteld in samenwerking met H+N+S, Posad, Marco Vermeulen en NRGlab/Wageningen University.

Culturele daad
Ten derde zou de ruimtelijke impact die de energietransitie gaat hebben op het dichtbevolkte Nederland moeten worden benaderd als een culturele daad – en niet louter een technische aangelegenheid. “Dit vergt inbreng van ontwerpers, architecten en landschapsarchitecten”, aldus FABRICations. “Een toekomstbestendig energiesysteem is een energiesysteem dat wordt omarmd door mensen die het dagelijks ervaren.”

Ecotoerisme
Volgens FABRICations kunnen windturbines en zonnepanelen op een manier dat ze passen in het landschap; door nieuwe vormen en functies kunnen ze een interactie met hun omgeving aangaan. Op die manier verstoren ze niet de lokale ecologie, bouwen ze voort op de culturele identiteit van het landschap en bieden zo een toegevoegde waarde voor toerisme.

Winturbines, geeft het bureau als voorbeeld, kunnen op poëtische wijze met de windrichting meebewegen, wat niet alleen een bijzondere ervaring van het landschap maar ook een optimale energieopwekking oplevert. Met een organische vormgeving kunnen zonnepanelen in het duinlandschap zonlicht in verschillende richtingen weerkaatsen, wat bijdraagt aan een bijzondere ervaring van het landschap.

Concepten als de zonneduinen, waarbij PV-panelen door hun ontwerp de glooiing van het landschap volgen, windturbines die met de wind meebewegen en boomachtige, vertakte windmolens zijn uitgewerkt voor het project Hart van Holland Energievisie. Dit heeft FABRICations ontwikkeld in samenwerking met Posad, Evolv en Buck Consultants International.

Mobiliteit
Om de impact van de energie-infrastructuur op het natuurlijke landschap te beperken, kunnen windturbines en zonnepanelen op overgebleven ruimten langs snelwegen worden geplaatst. Door de plaatsing van bewegende PV-panelen zouden ze kunnen reageren op de snelheid van de voorbijrijdende auto’s, suggereert het ontwerpbureau.

Ervan uit gaande dat mobiliteit elektrisch wordt, kan bovendien de opgewekte energie direct worden gebruikt voor het opladen van voertuigen op speciale laadstroken. Het idee komt naar voren in het onderzoek ‘Klimaat Energie Ruimte’, uitgevoerd voor de Nederlandse overheid, in samenwerking met Dirk Sijmons, H+N+S, Generation.Energy, Studio Marco Vermeulen, NRGlab, Bright en Andy van den Dobbelsteen.

Circulaire economie
Op landbouw georiënteerde economieën kunnen voordeel halen uit het integreren van biomassaproductie in hun dagelijkse activiteiten. Het organische afval dat boerderijen creëren kan lokaal worden omgezet in biomassa om landbouwfaciliteiten van energie te voorzien.

Tegelijkertijd realiseert de landbouw op deze manier een afvalloze, circulaire economie. Biogasopslag kan worden vormgegeven als compacte, kunstmatige elastische heuvels in het landschap, die jonge bezoekers uitnodigen tot spel en vermaak.

Ecologische Energienetwerken
Vanwege veiligheidsoverwegingen geldt voor de grond in de directe omgeving van hoogspanningsinfrastructuur en windturbines een strenge regulering, met name in stedelijke gebieden. Deze vaak vergeten ruimten kunnen worden ingezet als ‘biodiversiteitscorridors en –reservoirs’.

De Ecologische Energienetwerken kunnen natuurgebieden verbinden en zelfs tot in de stad brengen. Potentieel creëert het netwerk door de verbindingen het grootste nationale park van Nederland, aldus FABRICations. Het bureau heeft het concept ontwikkeld in samenwerking met met Lola Landscape en Studio 1:1.

Een bijzondere ervaring van het landschap kan worden gecreëerd door het contrast van stalen elektriciteitsmasten en –kabels met de zachtere, bloemrijke heide er onder, schetst het ontwerpbureau.

Trefwoorden

natuur fabrications energie-infrastructuur ontwerpend onderzoek ruimtelijke ordening biodiversiteit duurzame energie energielandschap van de toekomst energielandschap

1	EGM architecten over uitwerking ontwerp Fenix: “Het was echt teamwork” woensdag, 16 juli
2	CO2-gestuurd ontwerpen is efficiënt ontwerpen. Levert dat ruimtelijk nog wat op? Jazeker! dinsdag, 15 juli
3	Aquon – transparant laboratorium met in houten hart plek voor ontmoeting dinsdag, 15 juli
4	Benthem Crouwel en Snøhetta geven eerste indruk van Huis van Cultuur en Bestuur Eemsdelta maandag, 14 juli
5	ASML op schema voor uitbreiding in Eindhoven woensdag, 16 juli

Gerelateerde nieuwsberichten

Utrecht wil 'energielandschap' in veelbesproken polders

3 april 2019

Winnaars Energielandschap van de Toekomst bekend

1 februari 2019

Plan voor grote drijvende zonneparken in Nederland

12 juni 2019

Nederlandse zonne-energiesector groeit snel

24 januari 2019

Energietransitie vereist snelheid en draagvlak

13 december 2018

Panorama Nederland officieel gelanceerd

7 december 2018

FABRICations ontwerpt loftwoning als multifunctionele ruimte

24 april 2019

OMA, FABRICations en LOLA maken ontwerp herontwikkeling Bijlmerbajes

12 september 2017

Toon alles

Andere nieuwsberichten

VORM ontwikkelt laatste twee kavels Eenhoorngebied Amsterdam

4 uur geleden

Op de kavels worden onder de projectnaam Portico twee bouwblokken met in totaal 88 woningen gerealiseerd. Marcel Lok_Architect en Studio Blad (landschap) zijn verantwoordelijk voor het ontwerp.

Multifunctioneel gebouw Floating Gardens in Sloterdijk biedt plek aan woningen en een IKC

Vandaag, 12:18

In het gebouw zijn 192 appartementen en een IKC ondergebracht. Het gebouw en de woningen zijn ontworpen door Orange Architects, Bureau Rowin Petersma ontwierp de ‘alles-in-één-school’.

Architectenweb Sportzomer: Vincent van Heesch is een fanatiek tennisser

Vandaag, 09:15

Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de tweede aflevering spreken we met Vincent van Heesch, die vaak op de tennisbaan is te vinden.

Powerhouse Company presenteert opgeleverde woontoren Nelson in Arnhem

Gisteren, 11:46

Aan de voet van de Nelson Mandelabrug in Arnhem is woontoren Nelson opgeleverd. De door Powerhouse Company ontworpen diamantvormige toren biedt plek aan 93 woningen.

Provincie komt bij BAM en SPIE uit voor onderhoud aan Zeelandbrug

Vandaag, 13:39

Zeeland opende de aanbesteding in januari, maar geen partij meldde zich voor de klus.

Meerderheid Limburgers houdt rekening met nieuwe overstromingen

Vandaag, 10:35

Bijna driekwart van de Limburgers denkt dat hun provincie de komende vijf jaar weer te maken krijgt met wateroverlast zoals overstromingen en stortbuien.

ASML op schema voor uitbreiding in Eindhoven

Gisteren, 12:31

Het concern heeft in Eindhoven grond gekocht en wil begin 2026 starten met de bouwwerkzaamheden.

Organisaties: compensatie natuur Maasvlakte II onvoldoende

Gisteren, 09:17

Zeven natuurorganisaties stapten in 2022 naar de rechter om het kabinet te dwingen de natuur te herstellen in een Europees beschermd natuurgebied voor de kust van Zeeland en Zuid-Holland.