Zuidzijde van het Langeveld Building met de zonneschachten en venturikappen

Zuidgevel van het Langeveld Building met de zonneschachten

Noordzijde van het Langeveld Building

Zuidzijde van het Langeveld Building met de zonneschachten en venturikappen

Zuidgevel van het Langeveld Building met de zonneschachten

Noordzijde van het Langeveld Building

Een bijzonder duurzaam universiteitsgebouw met een boomhut en natuurlijke ventilatie

30 november 2022, 12:55

Met het Langeveld Building heeft de Erasmus Universiteit Rotterdam niet alleen een nieuw multifunctioneel en flexibel te gebruiken, maar ook een bijzonder duurzaam onderwijsgebouw. Het gebouw is door Paul de Ruiter Architects ontworpen met een groen studielandschap rond een houten trappartij en een innovatief ventilatiesysteem dat gebruik maakt van wind en zonnewarmte. Architectenweb kreeg een rondleiding.

De nieuwbouw maakt deel uit van het programma Campus in Ontwikkeling, dat de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) al een aardig aantal jaren geleden heeft ingezet. Hiermee wil de universiteit ten eerste de campus tot een aangename plek voor studie, werk en ontspanning maken; ten tweede heeft de EUR behoefte aan extra en flexibel in te zetten onderwijsruimte.

Het Polakgebouw op de Campus Woudestein bleek sinds de opening in 2015 bijzonder goed invulling te geven aan die wensen; het gebouw, ontworpen door Paul de Ruiter Architects, wordt al vanaf het begin intensief gebruikt. Toen de EUR een ontwerpcompetitie uitschreef voor nieuwbouw, leek de uitvraag wel een beschrijving van het Polakgebouw, vertelt Paul de Ruiter. “Dat was mijn eer te na.”

Ook De Ruiter nam met zijn bureau deel aan de competitie met een ontwerp voor een gebouw dat in vorm en materialisatie herkenbaar familie is van het Polakgebouw, maar tegelijkertijd duidelijk anders is. Paul de Ruiter Architects won de competitie en zodoende staan er nu twee, in verschijningsvorm verwante gebouwen naast elkaar.

Hoge duurzaamheidsambitie
Vergeleken met het Polakgebouw is de gevelindeling van het Langeveld Building anders en ligt het atrium in het nieuwe gebouw niet centraal in de plattegrond, maar tegen de noordgevel. Opvallendste kenmerk van het Langeveld Building is het ventilatiesysteem. De duurzaamheidsambities voor het project waren groot; het streven was om de hoge BREEAM Outstanding-certificering te halen. “Die is niet makkelijk te halen; dan moet je op veel duurzaamheidsvlakken maximaal punten scoren”, zegt De Ruiter.

Het Langeveld Building is uitgerust met een warmte- en koudeopslag in de bodem in combinatie met warmtepompen. Daarmee is koeling en verwarming duurzaam opgelost, vertelt De Ruiter. Echter, ventilatie vraagt gewoonlijk veel elektriciteit. De universiteit stelde bovendien hoge kwaliteitseisen aan de lucht in het gebouw, waar dagelijks zo’n 3.000 studenten gebruik van maken. De vraag was hoe toch een energieneutraal onderwijsgebouw was te realiseren.

Met windkracht en zonnewarmte
Paul de Ruiter Architects heeft een bouwkundige oplossing gecreëerd met een systeem dat vergelijkbaar is met een zonneschoorsteen. Aan de zuidgevel bezit het pand twee enorme schachten over de volledige hoogte van het gebouw. Aan de gevelzijde zijn de schachten voorzien van transparant glas en aan de achterzijde van zwart glas, waardoor de lucht opwarmt en stijgt.

In combinatie met de speciale venturikappen op het dak wordt de lucht afgezogen, waardoor in een andere schacht frisse lucht wordt aangezogen. Aan deze binnenkomende lucht worden bovenin de schacht minuscule waterdruppeltjes toegevoegd. Naast bevochtiging van de verse instromende lucht, zorgen de toegevoegde druppeltjes voor een versnelling van de vallende koude verse lucht.

Zo zorgt het systeem met gebruikmaking van windkracht en zonnewarmte voor de verversing van een enorm volume aan lucht. Daarbij verbruikt dit natuurlijk aangedreven systeem 85% minder energie dan traditionele ventilatiesystemen en levert het, zo legt het architectenbureau uit, tegelijkertijd veel meer frisse lucht dan gebruikelijk. Een dergelijk systeem is niet eerder in een onderwijsgebouw toegepast.

Intieme studieplekken
Een in het oog springend onderdeel van het gebouw is ook de trappartij in het atrium, aangeduid als ‘de boomhut’. Echte houten boomstammen dragen de constructie. “We hebben samen met Staatsbosbeheer de meest rechte stammen uitgezocht in speciale productiebossen”, vertelt De Ruiter. “De toepassing van de ronde boomstammen vraagt meer rekenwerk van de aannemer dan een recht gezaagde kolom, maar een boom in de vorm waarin hij is gegroeid heeft een veel hogere draagkracht.”

De trappen verspringen telkens ten opzichte van elkaar, net zoals de aanliggende studie-eilanden steeds anders zijn geplaatst en gevormd. De royale toepassing van hout en beplanting maakt het atrium tot een warme, prettige omgeving; de heel verschillende invulling van de studieplekken draagt nog verder bij aan een intiem en bijna huiselijk gevoel; op de willekeurige doordeweekse dag dat Architectenweb het gebouw bezoekt, zijn alle plekken gevuld met gezamenlijke studerende jongeren.

Met oog op de toekomst
In een U rond het atrium liggen de met glazen wanden afgesloten lesruimten. Door gebruik te maken van ruime overspanningen heeft het architectenbureau grote open vloervelden zonder kolommen gerealiseerd. De indeling is hierdoor helder, overzichtelijk en aanpasbaar. Het verschuiven van tussenwanden maakt een multifunctioneel gebruik mogelijk, maar zelfs in de databekabeling is al rekening gehouden met eenvoudige aanpasbaarheid van de ruimten in de toekomst.

Verder is het nieuw universiteitsgebouw voorzien van zonnepanelen op het dak, is met grote aandacht voor circulariteit gebouwd. Er is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van gerecyclede materialen. Bijvoorbeeld is sloopmateriaal van andere panden – waaronder EUR-gebouwen – hergebruikt. Het materiaal dat in het Langeveld Building is verwerkt, is vastgelegd in een materialenpaspoort. Ook op dat vlak is rekening gehouden met de toekomst van het gebouw.

Trefwoorden

rotterdam erasmus universiteit woudestein-campus duurzaamheid onderwijsgebouw universiteitsgebouw erasmus universiteit rotterdam ventilatie natuurlijke ventilatie paul de ruiter architects hout

1	Nieuwe fietsenstalling aan voorzijde station Amsterdam CS officieel geopend woensdag, 25 januari
2	Nieuwe woontoren voor Almere Duin naar ontwerp Zecc donderdag, 26 januari
3	De brutalistische Bunker en zijn 'Maaskantse' toren maandag, 23 januari
4	Space Encounters geeft bestaande gezinswoning gelaagdheid dinsdag, 24 januari
5	Gentrificatie-compensatie dinsdag, 24 januari

Gerelateerde nieuwsberichten

Polak-gebouw brengt Het Nieuwe Studeren in praktijk

Nieuw multifunctioneel onderwijsgebouw voor Erasmus Universiteit

Paul de Ruiter Architects en LAP winnen tender woningbouw Fietsznfabriek Haarlem

Bedrijfsgebouw van Paul de Ruiter met herbruikbare en hergebruikte materialen

Twee nieuwe partners voor Paul de Ruiter Architects

Paul de Ruiter Architects ontvangt cerficaat NEN Veiligheidsladder

Een vernieuwd centrumgebied voor Overvecht start met DeBuurt

Nieuw sportpark en clubhuis AFC in gebruik genomen

Sluisbuurt Amsterdam krijgt met Horizons 'een internationaal duurzaamheidsicoon'

Amsterdamse Poort aan vooravond grootschalige vernieuwing

Team onder leiding van VORM wint selectie woningbouwplan Roots

Floradôme is nieuw kantoorgebouw voor kwekerscoöperatie

Architecten presenteren geopende Rotterdamsebaan en Victory Boogie Woogietunnel

Onderwijsgebouw en paviljoen op vernieuwde Nova Campus Haarlem

Beeldbepalend hoofdkantoor in groene omgeving

Entreegebouw van Paul de Ruiter Architects voor duurzaam en zelfvoorzienend Pampus

Paul de Ruiter Architects ontwerpt nieuwbouw voor Hogeschool Rotterdam

'Who's Ugly Now' – visueel essay rond Rotterdam door Riccardo de Vecchi

Geluidsluw wonen en studeren achter een glazen scherm

Andere nieuwsberichten

Jolijn Valk gaat niet voor tweede termijn als BNA-voorzitter

27 januari, 3:11

In juli legt ze de voorzittershamer van de branchevereniging voor architecten neer, zo heeft ze donderdag tijdens een ledenraadbijeenkomst bekendgemaakt. Valk was sinds 2021 voorzitter van de BNA.

OMA verbouwt museum voor Egyptische oudheden in Turijn

27 januari, 1:37

OMA heeft de prijsvraag voor de verbouwing van Museo Egizio in Turijn gewonnen. Belangrijkste ingreep in het winnende voorstel is dat de binnenhof en nog zes ruimtes in het gebouw weer een openbaar karakter krijgen.

Site Practice en ZUS winnen prijsvraag Fritz District in München

27 januari, 10:43

Een groot, leegstaand kantoorgebouw in het zuidoosten van de stad wordt ‘opgeknipt’ en herontwikkeld tot een kleine buurt met een mix van wonen, werken, dagbesteding, kleinschalige detailhandel en horeca.

Goirlese ontwerpbureaus nemen intrek in kantoorpand Black Barn

27 januari, 9:15

De Black Barn, zoals het kantoorpand in Goirle is genoemd, is ontworpen als een ingetogen schuurvolume met zwart gebeitste houten gevels en een zinken dak. Het interieur is georganiseerd rond een grote kastwand.

Staatssecretaris na rapport PBL: strengere regels voor kringloopeconomie

27 januari, 2:30

Volgens het planbureau heeft het kabinet tot nu toe nauwelijks vooruitgang geboekt om toe te werken naar een circulaire economie.

Historische groei aantal zonnepanelen op woningdaken in 2022

27 januari, 11:22

Belangrijke aanjager van de populariteit van zonnepanelen onder woningbezitters is de salderingsregeling, meldt branchevereniging Netbeheer Nederland.