Boek: Elements of Architecture

26 november 2014, 11:30

De afgelopen zondag afgesloten editie van de Architectuurbiënnale van Venetië heeft geschiedenis geschreven, letterlijk en figuurlijk, met dank aan gastcurator Rem Koolhaas. Nooit eerder ontving de Biënnale zoveel jonge mensen, die van heinde en verre werden aangetrokken door het thema: Elements of Architecture.

Tekst Renson van Tilborg

Een verademing, de expositie die Koolhaas organiseerde met researchstudio AMO, vanwege de prangende vraag die eraan ten grondslag lag: welke middelen heeft architect tot zijn beschikking, en hoe past hij ze toe?

Vijftien elementen in vijftien ruimtes waren er te zien, waarbij verleden, heden en toekomst in kaart waren gebracht, inclusief een nagebootste kozijnenfabriek en de evolutie van de vuurplaats. Bij elkaar opgeteld betrof het zowel een herwaardering van het architectuurvak als een kritische zelfreflectie: zijn dit na al die eeuwen architectuur bedrijven nou echt de ‘elementaire deeltjes’ waarmee we de complexe uitdagingen van dit transitietijdvak kunnen trotseren?

Kit of parts
Samen met AMO leverde Koolhaas ook een prachtige vijftiendelige catalogus op, vormgegeven door Irma Boom. Balkon, tussenmuur, dak, toilet, vloer, haard, deur, trap, raam, gevel, gang et cetera. Zoals alle AMO-publicaties is ook deze ‘kit of parts’ (2336 pagina’s) lastig leesbaar en wisselend van kwaliteit.

Koolhaas lijkt altijd het grote gebaar te prevaleren boven een rode draad. Dat is op zich niet erg, omdat de boodschap in dit geval urgent is en groots en meeslepend wordt gebracht. Wat dat betreft is de tentoonstelling echter beter gelukt dan de catalogus.

Dat gezegd hebbende zijn de vijftien delen bij elkaar een treffende optelsom van de bouwelementen die architecten anno nu overal ter wereld in hun ‘basispakket’ hebben. Met tijdlijnen, essays en artikelen die elk bouwelement historisch, cultureel, technisch en soms zelfs politiek duiden. Interessant hierbij is dat er een universeel verhaal wordt verteld, waardoor de catalogus vaak ook leest als een ode aan de schoonheid en eenvoud van oeroude bouwtradities.

Tegelijkertijd wordt de architectuur een spiegel voorgehouden: wat levert de uniformiteit van dit basispakket ons nou eigenlijk op? Kloppen de bouwprincipes achter de elementen nog wel, nu we zijn aanbeland in het digitale tijdperk? En hoe moeten we vervolgens digitale innovaties als de ‘lerende’ Nest-thermostaat waarderen: als geldmachine voor de libertaire Silicon Valley-nerds of als kans voor architecten om ‘m door te ontwikkelen tot duurzame tool voor het algemeen nut?

Reality check
Een ‘reality check’, kortom, opdat architecten van hieruit hun vak naar een hoger plan kunnen tillen – praktisch en theoretisch. Critici stelden dat het op deze manier agenderen van het belang van vakkennis en het theoretisch discours niet nieuw is.

Maar zij hebben Koolhaas’ statement over het hoofd gezien: het gaat de fundamentele bouwelementen voorbij, en is een uitnodiging om nieuwe wegen in te slaan, en uit te vinden wat architecten deze 21-eeuwse wereld kunnen bieden, ook al omdat nu definitief is vastgesteld dat het modernisme niet heeft gebracht wat het beloofde: een betere, leefbaardere wereld.

Metropolis magazine noemde de catalogus bij verschijning ‘a technophilic treatise on the state of architectural thinking in the twenty-first century’. Een memorabel manifest en naslagwerk inéén dus, over de geschiedenis en evolutie van de belangrijkste bouwelementen, en hoe nu verder. Op de huid van de tijd en architectuur dichter bij de mensen brengend.

Koolhaas onderstreept met Elements of Architecture bovendien dat de Architectuurbiënnale geen elitair, in zichzelf gekeerd feestje (meer) is van starchitects, maar een event dat het publiek inspireert en architecten uitdaagt. Ben nu al benieuwd waar de curator van de 2016-editie mee komt.

Wil jij ook een boekrecensie schrijven voor Architectenweb? Neem dan contact op met ons via redactie@architectenweb.nl

Trefwoorden

elements of architecture rem koolhaas oma architectuurbiënnale van venetië

1	Is er een alternatief voor altijd dezelfde torenplattegrond? dinsdag, 1 juli
2	Meer foto's en video van Eurostar-terminal op Amsterdam Centraal vrijdag, 4 juli
3	Gemeentehuis Rheden naar ontwerp van DP6 en Zenber opgeleverd woensdag, 2 juli
4	MVRDV benoemt Floris Overheul tot nieuwe algemeen directeur dinsdag, 1 juli
5	Mulder Zonderland ontwerpt berghut in Zwitserse Alpen donderdag, 3 juli

Gerelateerde nieuwsberichten

Rem Koolhaas ontvangt Johan van Oldenbarnevelt-penning

25 september 2024

Wijdlopige avond met Koolhaas over platteland

29 april 2016

Architectuurbiënnale van Venetië – Monditalia

10 juni 2014

'Koolhaas kondigt einde eigen hegemonie aan'

11 juni 2014

Dirk van den Heuvel: Bakema’s vragen opnieuw stellen

11 juni 2014

Video: Architectuurbiënnale van Venetië

6 juni 2014

Architectuurbiënnale van Venetië – landenpaviljoens

10 juni 2014

Architectuurbiënnale trekt 228.000 bezoekers

24 november 2014

Architectuurbiënnale van Venetië – Elements of Architecture

10 juni 2014

Verloting: gesigneerd exemplaar Elements of Architecture

24 september 2018

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Inzenden Apeldoornse Architectuurprijs 2025 geopend

Vandaag, 14:13

Voor de 22e keer organiseert Architectuurcentrum Bouwhuis de Apeldoornse Architectuur- en Publieksprijs. De editie van 2025 kent vier categorieën en in aanmerking komen projecten die zijn gerealiseerd in Apeldoorn tussen 1 juli 2022 en 1 juli 2025.

De Groene Bron biedt parkachtig woonmilieu op voormalige gemeentewerf Soest

Vandaag, 10:48

Op de locatie van de voormalige gemeentewerf in Soest is een woonensemble gerealiseerd naar ontwerp van architectenbureau Change.nl en Dijk&co Landschapsarchitectuur.

Meer foto's en video van Eurostar-terminal op Amsterdam Centraal

4 juli, 1:27

Na de opening van het eerste deel van de wachtruimte begin februari, is eind april ook het tweede deel ervan geopend. Meer foto's en een video tonen de Eurostar-terminal nu in zijn geheel.

De Nijs, LEVS en Lüning ontwikkelen biobased bouwmethodiek ‘Tim’ die houtbouw flexibel en betaalbaar moet maken

4 juli, 11:30

Om houtbouw sneller, flexibeler en betaalbaarder te maken hebben De Nijs bouw en ontwikkeling, LEVS architecten en Adviesbureau Lüning een biobased bouwmethodiek ontwikkeld genaamd ‘Tim’.

Advies: huurbeleid versimpelen, minder belastingvoordeel koophuis

Vandaag, 16:19

Woonminister Mona Keijzer (BBB) heeft een zogeheten Interdepartementaal Beleidsonderzoek met adviezen over het huurbeleid naar de Tweede Kamer gestuurd.

Grote steden trekken fors meer kopers, blijkt uit hypotheekcijfers

Vandaag, 09:34

Het aantal aanvragen voor de aankoop van een woning nam in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht afgelopen kwartaal met bijna 24 procent toe ten opzichte van een jaar terug.

Tweede Kamer draait bezuiniging Nationale Parken terug – natuurorganisaties reageren opgelucht

4 juli, 11:30

De opluchting is groot bij de Nationale Parken en IVN Natuureducatie, nu de Tweede Kamer een voorgenomen bezuiniging van 24 miljoen euro op hun werk heeft teruggedraaid.

Rapport: wereldwijd groeit aantal toeristische trips in komende tien jaar met bijna 50%

4 juli, 10:30

De reisindustrie zal tegen 2034 naar verwachting 30 miljard reizen verwerken, tegen ongeveer 21 miljard reizen vorig jaar.

TNO roept overheid op te investeren in hightechmegaclusters

4 juli, 9:30

Nederland dreigt op technologisch en economisch gebied achterop te raken bij landen als Zuid-Korea, de Verenigde Staten en China die miljarden investeren in belangrijke sleuteltechnologieën, waarschuwt TNO.

Stadsverwarming komt deels in handen overheid, Kamer akkoord

4 juli, 8:30

De Tweede Kamer heeft ingestemd met het wetsvoorstel om overheden gedeeltelijk eigenaar te maken van stadsverwarming. Op die manier hoopt demissionair klimaatminister Sophie Hermans (VVD) de kosten voor gebruikers van deze warmtenetten te drukken.

Ga naar het nieuws-archief