Gentiaanbuurt technisch up-to-date en in oude allure hersteld

4 maart 2024, 12:20

De Gentiaanbuurt in Amsterdam-Noord stamt uit de jaren twintig van de vorige eeuw en geldt als een beschermd stadsgezicht. De woningen waren echter een aantal jaren geleden dringend toe aan renovatie. Op verzoek van eigenaar Ymere maakte Ibelings van Tilburg architecten een plan voor aan grootschalige aanpak, die onlangs is afgerond.

De architectuur en de stedenbouwkundige samenhang van de Gentiaanbuurt is in grote lijnen goed bewaard gebleven, vertelt Ibelings van Tilburg architecten. De wijk heeft een voor Amsterdam-Noord hoge woningdichtheid. Ze bestaat uit tien gesloten bouwblokken rond een groot plein.

Het zuidoostelijk deel, dat bestaat uit zes bouwblokken met 265 woningen en negen bedrijfsruimten, is ontworpen door Van Gendt en Kleinhout. De woningen, eigendom van woonstichting Ymere, waren na bijna honderd jaar aan zowel de buiten- als de binnenzijde in zeer slechte technische staat. Ze waren nauwelijks geïsoleerd en de plattegronden voldeden niet aan de wensen van de huidige tijd.

Ymere nam het initiatief tot een grootscheepse renovatie en vroeg Ibelings van Tilburg architecten om een plan te maken. In de afgelopen jaren zijn de woonblokken stapsgewijs gerenoveerd. Twee jaar geleden was de renovatie van drie blokken afgerond; recent is ook de renovatie van de laatste drie blokken en daarmee het gehele zuidoostelijk deel van de Gentiaanbuurt voltooid.

Richtlijnen voor de buitenschil
Aangezien de woningen samen een rijksbeschermd stadsgezicht vormen, is eerst in overleg met de monumentenzorg van Amsterdam een ‘Richtlijn Buitenschil’ opgesteld, dat fungeerde als toetsingskader bij de renovatie van de bouwblokken.

De Gentiaanbuurt ontleent haar stedenbouwkundige kwaliteiten in belangrijke mate aan de architectonische verbijzonderingen, legt Ibelings van Tilburg architecten uit. Daartoe behoren de detaillering van de houten kozijnen en gootlijsten, hoge erkers met houten gevelbetimmeringen, torentjes, dakkapellen, arcadebogen en opvallende winkelpuien.

De ‘Richtlijn Buitenschil’ geeft dwingende richtlijnen per bouwkundig element; voor elk onderdeel is aangegeven waaraan bij herstel, vervanging of vernieuwing van dat onderdeel moet worden voldaan. Ook zijn aan de hand van historisch onderzoek de originele kleuren bepaald en weer teruggebracht.

Aanvankelijk lag rondom de Resedastraat een aantal winkels, waardoor hier een soort winkelplein ontstond. Nadat winkels in de jaren dertig verhuisden naar de Hagedoornweg, werden zes van de acht winkelpanden omgevormd tot woonhuizen. Een van de hoekwoningen in een voormalig winkelpand bezat nog de originele etalageruiten; bij de renovatie is deze hoek tot in detail teruggebracht naar het origineel, inclusief de bovenlichten met de voor dit blok typerende decoratieve diagonale roedeverdeling.

Wensen van bewoners
De gerenoveerde woonblokken bieden een grote variatie aan woningen, in oppervlakte variërend van 45 tot 90 m². De bewoners, waarvan sommigen al hun hele leven hier wonen, zijn actief betrokken bij de verbouwingsplannen; ze werden bijvoorbeeld uitgenodigd om mee te denken over hoe ze zouden willen leven.

Op basis van hun wensen is een grote verscheidenheid aan plattegronden getekend en uitgevoerd. De woningen bezitten nu een hedendaagse indeling, een ruimere badkamer en een goede keuken. Bij sommige woningen is het aantal kamers verminderd.

De uitdaging was om de relatief kleine woningen te isoleren, waarbij de isolatie vanwege het monumentale karakter van de buitenschil aan de binnenzijde moest worden aangebracht. “Hoewel dat onvermijdelijk leidt tot verlies aan woonoppervlak, is het toch gelukt de isolatie zo uit te voeren dat de woningen nergens kleiner aanvoelen dan voor de renovatie”, melden de architecten.

Tegelijkertijd zijn de huren betaalbaar gebleven voor de laagste inkomensgroepen. Het vroegtijdig betrekken van de bestaande bewoners bij het plan heeft bovendien geleid tot een groter gevoel van verbondenheid met en eigenaarschap van de woning en de buurt. De overgrote meerderheid van de bewoners is dan ook teruggekeerd, aldus Ibelings van Tilburg architecten. “Ze zijn niet alleen tevreden, ze zijn ook trots op de markante plek waar ze wonen.”

Energiezuinig
Duurzame verwarming maakt de woningen energiezuinig. Verwarming en warm water worden geleverd door een aansluiting op het stadswarmtenet. Daarnaast is een groot aantal andere duurzame maatregelen getroffen, waaronder een nieuw dak, nieuwe kozijnen uit Accoya-hout met FSC-keurmerk, een CO₂-aangestuurd ventilatiesysteem en HR++glas. De woningen zijn van energielabel E/F naar label A gebracht.

Tijdens de sloop zijn restmaterialen verzameld en gescheiden afgevoerd, zodat ze elders duurzaam kunnen worden ingezet.

Betrokken partijen
Het project is uitgevoerd op initiatief van eigenaar Ymere. De renovatie is het resultaat van een intensieve samenwerking tussen monumentenzorg, Ibelings van Tilburg architecten, LMV bouw+kundig adviesbureau, constructeur Berkhout Tros, installatieadviseur Nieman, aannemer Van Braam-Minnesma en Vattenfall, en kreeg zijn beslag in nauw overleg met de bewoners en opdrachtgever Ymere.

Trefwoorden

gentiaanbuurt woningisolatie gevel ibelings van tilburg architecten amsterdam-noord woningrenovatie van gendt en kleinhout amsterdam ymere

1	Dynamisch wolkenplafond leidt reizigers naar hun Eurostar-trein donderdag, 13 februari
2	Nobel I eerste opgeleverde gebouw binnen herontwikkeling terrein UZ Gent donderdag, 13 februari
3	Maarten van Kesteren architecten transformeert een jaren 60-villa tot passiefwoning woensdag, 12 februari
4	Woonin selecteert Heijmans voor bouw 190 betaalbare huurwoningen in Utrecht dinsdag, 11 februari
5	OZ ontwerpt eigen 'lowtech'-kantoor in Buiksloterham woensdag, 12 februari

Gerelateerde nieuwsberichten

Renovatie 94 woningen Van der Pekbuurt Amsterdam afgerond

3 april 2023

Architectenweb symposium: renovatie van sociale woningbouw

12 maart 2024

Kamer wil ‘tochtkorting’ voor huurder slecht geïsoleerde woning

25 april 2024

Koetshuis en hooiberg op historisch landgoed getransformeerd naar woon-zorgstudio's

12 september 2024

Twee woonblokken in karakteristieke Gentiaanbuurt Amsterdam ingrijpend gerenoveerd

23 maart 2022

Ibelings van Tilburg maakt opvallende villa energieneutraal

1 maart 2024

Vernieuwde publiekhal van gemeentehuis Moerdijk is groen en gastvrij

23 november 2020

Acht lessen rond de renovatie van sociale woningbouw

12 april 2024

De Bariton in Hellevoetsluis is een gevarieerd woonblok van Ibelings van Tilburg architecten

2 oktober 2024

Royale dakrand en etalage met auto's voor flagshipstore Mercedes

19 juli 2019

Voormalig kantoortorentje is het hart van een nieuwe wijk

14 september 2017

'Renovatie sociale woningbouw verdient aandacht en vakmanschap'

7 mei 2024

€ 22 miljoen voor versneld renoveren en verduurzamen van ruim 4.000 woningen

16 januari

Een kleinschalig appartementengebouw met krachtige aanblik

28 januari

Gestroomlijnd bedrijfsgebouw weerspiegelt gebruiker

3 maart 2016

Breeam-NL Very Good voor Capgemini

25 juli 2013

Ketelhuis Ceres BNA Gebouw van het Jaar 2013

17 mei 2013

Winnaars Nederlandse Bouwprijs 2013 bekend

7 februari 2013

Verbouwing en uitbreiding Ter Meulen-pand klaar

16 november 2012

Nieuwbouw voor ROC Mondriaan Leidschenveen

14 november 2012

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nieuwe Instituut organiseert tentoonstelling over Ma Yansong en MAD Architects

13 februari, 4:47

Op 17 mei opent in het Nieuwe Instituut een tentoonstelling over het werk van de Chinese architect Ma Yansong en zijn bureau MAD Architects. In de expositie wordt het twintig jaar omspannende oeuvre van de wereldwijd geroemde architect belicht.

Dynamisch wolkenplafond leidt reizigers naar hun Eurostar-trein

13 februari, 3:45

Afgelopen maandag is het eerste deel van de wachtruimte van de nieuwe Eurostar-terminal in station Amsterdam Centraal geopend. De door Superimpose Architecture en ZJA ontworpen terminal bevindt zich in de voormalige Amstelpassage.

Kinderdagverblijf met duurzaam karakter en natuurlijke uitstraling

13 februari, 1:11

In opdracht van Kosmo, een aanbieder van kinderopvang in Overijssel en Gelderland, ontwierp Nijhoff Architecten een nieuw kinderdagverblijf in Wierden. Het gebouw, gerealiseerd door Tala, bestaat grotendeels uit hout en andere biobased materialen.