Gentiaanbuurt technisch up-to-date en in oude allure hersteld

4 maart 2024, 12:20

De Gentiaanbuurt in Amsterdam-Noord stamt uit de jaren twintig van de vorige eeuw en geldt als een beschermd stadsgezicht. De woningen waren echter een aantal jaren geleden dringend toe aan renovatie. Op verzoek van eigenaar Ymere maakte Ibelings van Tilburg architecten een plan voor aan grootschalige aanpak, die onlangs is afgerond.

De architectuur en de stedenbouwkundige samenhang van de Gentiaanbuurt is in grote lijnen goed bewaard gebleven, vertelt Ibelings van Tilburg architecten. De wijk heeft een voor Amsterdam-Noord hoge woningdichtheid. Ze bestaat uit tien gesloten bouwblokken rond een groot plein.

Het zuidoostelijk deel, dat bestaat uit zes bouwblokken met 265 woningen en negen bedrijfsruimten, is ontworpen door Van Gendt en Kleinhout. De woningen, eigendom van woonstichting Ymere, waren na bijna honderd jaar aan zowel de buiten- als de binnenzijde in zeer slechte technische staat. Ze waren nauwelijks geïsoleerd en de plattegronden voldeden niet aan de wensen van de huidige tijd.

Ymere nam het initiatief tot een grootscheepse renovatie en vroeg Ibelings van Tilburg architecten om een plan te maken. In de afgelopen jaren zijn de woonblokken stapsgewijs gerenoveerd. Twee jaar geleden was de renovatie van drie blokken afgerond; recent is ook de renovatie van de laatste drie blokken en daarmee het gehele zuidoostelijk deel van de Gentiaanbuurt voltooid.

Richtlijnen voor de buitenschil
Aangezien de woningen samen een rijksbeschermd stadsgezicht vormen, is eerst in overleg met de monumentenzorg van Amsterdam een ‘Richtlijn Buitenschil’ opgesteld, dat fungeerde als toetsingskader bij de renovatie van de bouwblokken.

De Gentiaanbuurt ontleent haar stedenbouwkundige kwaliteiten in belangrijke mate aan de architectonische verbijzonderingen, legt Ibelings van Tilburg architecten uit. Daartoe behoren de detaillering van de houten kozijnen en gootlijsten, hoge erkers met houten gevelbetimmeringen, torentjes, dakkapellen, arcadebogen en opvallende winkelpuien.

De ‘Richtlijn Buitenschil’ geeft dwingende richtlijnen per bouwkundig element; voor elk onderdeel is aangegeven waaraan bij herstel, vervanging of vernieuwing van dat onderdeel moet worden voldaan. Ook zijn aan de hand van historisch onderzoek de originele kleuren bepaald en weer teruggebracht.

Aanvankelijk lag rondom de Resedastraat een aantal winkels, waardoor hier een soort winkelplein ontstond. Nadat winkels in de jaren dertig verhuisden naar de Hagedoornweg, werden zes van de acht winkelpanden omgevormd tot woonhuizen. Een van de hoekwoningen in een voormalig winkelpand bezat nog de originele etalageruiten; bij de renovatie is deze hoek tot in detail teruggebracht naar het origineel, inclusief de bovenlichten met de voor dit blok typerende decoratieve diagonale roedeverdeling.

Wensen van bewoners
De gerenoveerde woonblokken bieden een grote variatie aan woningen, in oppervlakte variërend van 45 tot 90 m². De bewoners, waarvan sommigen al hun hele leven hier wonen, zijn actief betrokken bij de verbouwingsplannen; ze werden bijvoorbeeld uitgenodigd om mee te denken over hoe ze zouden willen leven.

Op basis van hun wensen is een grote verscheidenheid aan plattegronden getekend en uitgevoerd. De woningen bezitten nu een hedendaagse indeling, een ruimere badkamer en een goede keuken. Bij sommige woningen is het aantal kamers verminderd.

De uitdaging was om de relatief kleine woningen te isoleren, waarbij de isolatie vanwege het monumentale karakter van de buitenschil aan de binnenzijde moest worden aangebracht. “Hoewel dat onvermijdelijk leidt tot verlies aan woonoppervlak, is het toch gelukt de isolatie zo uit te voeren dat de woningen nergens kleiner aanvoelen dan voor de renovatie”, melden de architecten.

Tegelijkertijd zijn de huren betaalbaar gebleven voor de laagste inkomensgroepen. Het vroegtijdig betrekken van de bestaande bewoners bij het plan heeft bovendien geleid tot een groter gevoel van verbondenheid met en eigenaarschap van de woning en de buurt. De overgrote meerderheid van de bewoners is dan ook teruggekeerd, aldus Ibelings van Tilburg architecten. “Ze zijn niet alleen tevreden, ze zijn ook trots op de markante plek waar ze wonen.”

Energiezuinig
Duurzame verwarming maakt de woningen energiezuinig. Verwarming en warm water worden geleverd door een aansluiting op het stadswarmtenet. Daarnaast is een groot aantal andere duurzame maatregelen getroffen, waaronder een nieuw dak, nieuwe kozijnen uit Accoya-hout met FSC-keurmerk, een CO₂-aangestuurd ventilatiesysteem en HR++glas. De woningen zijn van energielabel E/F naar label A gebracht.

Tijdens de sloop zijn restmaterialen verzameld en gescheiden afgevoerd, zodat ze elders duurzaam kunnen worden ingezet.

Betrokken partijen
Het project is uitgevoerd op initiatief van eigenaar Ymere. De renovatie is het resultaat van een intensieve samenwerking tussen monumentenzorg, Ibelings van Tilburg architecten, LMV bouw+kundig adviesbureau, constructeur Berkhout Tros, installatieadviseur Nieman, aannemer Van Braam-Minnesma en Vattenfall, en kreeg zijn beslag in nauw overleg met de bewoners en opdrachtgever Ymere.

Trefwoorden

gentiaanbuurt woningisolatie gevel ibelings van tilburg architecten amsterdam-noord woningrenovatie van gendt en kleinhout amsterdam ymere

1	Rotterdamse Academie van Bouwkunst stelt twee curatoren aan om thematische lijnen te ontwikkelen maandag, 22 december
2	Kraaijvanger Architects aan de slag met renovatie Station Zuidplein woensdag, 24 december
3	2025 in negen renovatie-ontwerpen voor het Binnenhof dinsdag, 23 december
4	Architectuur als compromis dinsdag, 23 december
5	Concrete ontwerpt woongebouw in Philadelphia met gevelkunst door tattoo-artist Henk Schiffmacher dinsdag, 23 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Renovatie 94 woningen Van der Pekbuurt Amsterdam afgerond

3 april 2023

Architectenweb symposium: renovatie van sociale woningbouw

12 maart 2024

Kamer wil ‘tochtkorting’ voor huurder slecht geïsoleerde woning

25 april 2024

Koetshuis en hooiberg op historisch landgoed getransformeerd naar woon-zorgstudio's

12 september 2024

Twee woonblokken in karakteristieke Gentiaanbuurt Amsterdam ingrijpend gerenoveerd

23 maart 2022

Ibelings van Tilburg maakt opvallende villa energieneutraal

1 maart 2024

Vernieuwde publiekhal van gemeentehuis Moerdijk is groen en gastvrij

23 november 2020

Acht lessen rond de renovatie van sociale woningbouw

12 april 2024

De Bariton in Hellevoetsluis is een gevarieerd woonblok van Ibelings van Tilburg architecten

2 oktober 2024

Royale dakrand en etalage met auto's voor flagshipstore Mercedes

19 juli 2019

Voormalig kantoortorentje is het hart van een nieuwe wijk

14 september 2017

'Renovatie sociale woningbouw verdient aandacht en vakmanschap'

7 mei 2024

€ 22 miljoen voor versneld renoveren en verduurzamen van ruim 4.000 woningen

16 januari

Een kleinschalig appartementengebouw met krachtige aanblik

28 januari

Jaarboek Architectuur in Nederland 2024/2025 gepresenteerd

22 mei

Gestroomlijnd bedrijfsgebouw weerspiegelt gebruiker

3 maart 2016

Breeam-NL Very Good voor Capgemini

25 juli 2013

Ketelhuis Ceres BNA Gebouw van het Jaar 2013

17 mei 2013

Winnaars Nederlandse Bouwprijs 2013 bekend

7 februari 2013

Ibelings van Tilburg geeft boerderij met monumentale schuur in Zoetermeer woonbestemming

2 december

Verbouwing en uitbreiding Ter Meulen-pand klaar

16 november 2012

Nieuwbouw voor ROC Mondriaan Leidschenveen

14 november 2012

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Kraaijvanger Architects aan de slag met renovatie Station Zuidplein

24 december, 9:00

Kraaijvanger Architects gaat van Rotterdams wederopbouwstation een toekomstbestendig, hoogwaardig stedelijk knooppunt maken.

Concrete ontwerpt woongebouw in Philadelphia met gevelkunst door tattoo-artist Henk Schiffmacher

23 december, 12:00

Concrete heeft in een Philadelphia (VS) met Fishtown Urby een volgende bijdrage aan het Amerikaanse woonconcept Urby opgeleverd.

Rotterdamse Academie van Bouwkunst stelt twee curatoren aan om thematische lijnen te ontwikkelen

22 december, 11:20

De Rotterdamse Academie van Bouwkunst stelt Margit van Schaik aan als curator Architectuur en Jutta Hinterleitner als curator Stedenbouw.

Den Haag ziet ruimte voor meer woningen in gebied Laakhavens-Hollands Spoor

19 december, 3:15

De gemeente Den Haag ziet ruimte voor 11.000 nieuwe woningen in het gebied aan de Laakhavenzijde van station Hollands Spoor. Dat zijn er 2.400 meer dan de gemeente bij het begin van de planvorming dacht.

Fijne feestdagen en een gelukkig, gezond en succesvol 2026!

24 december, 1:00

Op maandag 5 januari is de redactie van Architectenweb terug met het dagelijkse architectuurnieuws.

Provincie Zuid-Holland: stroom van zee via Hoek van Holland naar Rotterdamse haven

23 december, 5:00

"Zo kunnen de Rotterdamse haven en regio uitgroeien tot de stekkerdoos van Nederland", stelt gedeputeerde Arne Weverling.

DNR geactualiseerd naar hedendaagse praktijk

19 december, 4:03

DNR2025 is compacter en beter op de hedendaagse praktijk afgestemd dan haar voorganger, met onder meer aandacht voor AI, privacy en kwaliteitsborging.