Impressie zijde fietsroute Noordzijde

Stedenbouwkundige principes

Parkplein als stedelijk mozaïek

Voorbeelduitwerking binnen en buiten

Verschillende lagen van het plan

Impressie kruisbestuiving en interactie

Maquette

Circulair cultuurcluster Berlijnplein: de runner-up

30 mei 2022, 12:22

Deze maand werd bekend dat consortium De Pleinmakers het circulair cultuurcluster Berlijnplein in Utrecht mag ontwerpen. De runner-up bij de tender was consortium Open, dat een ensemble van zeshoekige paviljoens binnen een modulair systeem ontwierp. Omwonenden zouden niet alleen betrokken worden bij het planproces, maar ook letterlijk mee kunnen bouwen aan het project.

Vorig jaar schreef de gemeente Utrecht samen met onder meer stadslab RAUM een aanbesteding uit voor een circulair cultuurcluster op het Berlijnplein. In een aantal permanente gebouwen wordt plek geboden aan ongeveer vijftig organisaties die actief zijn in onder meer kunst, onderwijs en technologie.

Het consortium dat als tweede eindigde, wordt aangevoerd door aannemer Binx. Het ontwerpteam bestaat uit Civic Architects, BC architects and studies, Flux landscape architecture, Theateradvies, ABT en WomenMakeTheCity. Een belangrijk uitgangspunt was het principe van co-creatie zover door te voeren dat omwonenden ook bij de bouwfase betrokken zouden zijn.

Zo luidde een van de ideeën om bouwblokken te vervaardigen van ter plaatse afgegraven aarde, aangevuld met baggerslib uit de kanalen en rivieren uit de regio. De decoratieve patronen in de gevel, opgebouwd uit keramische tegels en hergebruikte keramische pannen, zouden samen met verschillende doelgroepen uit de stad te ontwerpen en realiseren.

Publieke buitenruimte
Het cultuurcluster dient in de visie van consortium Open meer een publieke buitenruimte dan een verzameling gebouwen te zijn. De buitenranden van het terrein zijn daarom opgezet als een groene pleisterplaats, die van alle zijden en voor iedereen toegankelijk is. “Samen met diverse voorzieningen voor lokale flora en fauna vormt dit parkplein één stedelijk mozaïek dat verschillende levensvormen en culture achtergronden representeert in één gezamenlijke biotoop”, aldus het consortium.

Binnen dit parkplein zijn verschillende deelgebouwen of paviljoens ontworpen binnen een modulair systeem, waarbij verschillende grote en kleine delen bijgebouwd of aangepast kunnen worden, ook met de hand. Het systeem is gekoppeld aan een netwerk van externe trappenhuizen en een centrale ruggengraat voor de uitwisseling van energie.

“Door de gebouwen van gevel tot gevel zonder tussenkolommen te overspannen en gebruik te maken van holle vloeren kan de indeling op ieder moment veranderd worden, zonder rigoreus te hoeven slopen of de installaties flink aan te passen. De vakwerkconstructies van het dak worden parametrisch ontworpen op basis van de eigenschappen van donor-staal uit nader te selecteren sloopprojecten. Zonneschoorstenen zorgen voor grotendeels natuurlijke ventilatie, door diezelfde holle vloeren”, laat het consortium weten.

Zeshoekige vorm
De zeshoekige vorm van de paviljoens moet voor een optimale kruisbestuiving tussen de gebruikers onderling, omwonenden en bezoekers zorgen. Deze openen de blik vanuit iedere functie diagonaal naar verschillende andere activiteiten en zorgen ervoor dat verschillende verbindingen mogelijk zijn met de buitenruimtes en iedere gebruiker in potentie niet vier, maar zes directe buren heeft, aldus het consortium.

“Dit vormprincipe, dat zich in de natuur heeft bewezen als één van de meest optimale clusteringsprincipes voor het combineren van maximaal contactoppervlak met efficiënt materiaalgebruik, zorgt tegelijkertijd voor een gelijkmatige daglichttoedreding en opwarming gedurende de dag, als de verschillende facetten van de gevels door de zon worden aangestraald. Met de zeshoeken ontregelt het cluster de rigide orthogonale structuur van Leidsche Rijn Centrum op een eigenwijze iconische manier, zonder de klassieke principes uit het masterplan te ontkennen”, besluit consortium Open.

Trefwoorden

civic architects circulair bouwen leidsche rijn raum cultuurcluster bc architects & studies womenmakethecity berlijnplein leidsche rijn centrum flux landscape architecture theateradvies circulair utrecht abt binx circulariteit

1	Brug door West 8 verbindt stadshart Den Helder met Willemsoord donderdag, 14 augustus
2	Architectenweb Sportzomer: Mark Hereijgers hervond zichzelf na jarenlang obsessief sporten maandag, 11 augustus
3	Architectenweb Sportzomer: roeien brengt Indira van ’t Klooster in contact met de omgeving woensdag, 13 augustus
4	Nieuwe Instituut verwerft archief Aldo en Hannie van Eyck dinsdag, 12 augustus
5	In beeld: Folly Art Norg 2025 vrijdag, 15 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

Nieuwbouw Academie Tien in Utrecht Leidsche Rijn opgeleverd

13 december 2023

RAU presenteert innovatie- en bezoekerscentrum AAK in Zaandijk

1 augustus 2023

Archeologische vindplaats inspiratie voor woningbouwplan Leeuwesteyn

19 januari 2024

Civic Architects vormt oud abattoir in Luxemburg om tot cultuurhal

19 september 2023

Civic Architects – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2024

9 september 2024

Civic Architects

1 september 2024

De Pleinmakers wint tender voor cultuurcluster Berlijnplein Utrecht

19 mei 2022

Vier bureaus ontwerpen woningbouwproject Berlijnplein Utrecht

12 juli 2021

Aanbesteding circulair cultuurcluster Berlijnplein Utrecht gestart

9 februari 2021

Nieuw schoolgebouw voor Academie Tien aan Berlijnplein Utrecht

19 oktober 2020

Jonge architecten ontwerpen cultuurgebouw Berlijnplein

4 april 2017

What Design Can Do organiseert Make it Circular Challenge

13 oktober 2022

‘Ontwerper heeft sleutel tot circulaire samenleving in handen’

11 januari 2023

Triodos verstrekt leningen aan bedrijven met circulair en biobased verdienmodel

1 februari 2023

Toon alles

Gerelateerde video's

Civic Architects

Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024

Andere nieuwsberichten

In beeld: Folly Art Norg 2025

Vandaag, 11:31

De Drentse folly-expositie bestaat dit keer uit twintig bouwwerken langs een route door het Norger esdorpenlandschap, plus een 21e extra folly die is neergezet in het informatiepunt aan de Dorpshuisstraat.

Brug door West 8 verbindt stadshart Den Helder met Willemsoord

Gisteren, 09:18

Eind juli is in Den Helder de door West 8 ontworpen Nieuwe Brug geopend. De brug voor fietsers en voetgangers vormt een belangrijke schakel in de verbinding tussen de stad en de voormalige scheepswerf Willemsoord.

Architectenweb Sportzomer: roeien brengt Indira van ’t Klooster in contact met de omgeving

13 augustus, 9:16

Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de tiende aflevering spreken we met Indira van ’t Klooster, die naast haar werk als directeur van Arcam roeit.

Nieuwe Instituut verwerft archief Aldo en Hannie van Eyck

12 augustus, 9:22

Tot het materiaal dat is toegevoegd aan de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw behoren 23 maquettes van werken als het Burgerweeshuis in Amsterdam, de Pastoor van Arskerk in Den Haag en het Sonsbeekpaviljoen in Arnhem.