Impressie zijde fietsroute Noordzijde

Stedenbouwkundige principes

Parkplein als stedelijk mozaïek

Voorbeelduitwerking binnen en buiten

Verschillende lagen van het plan

Impressie kruisbestuiving en interactie

Maquette

Circulair cultuurcluster Berlijnplein: de runner-up

30 mei 2022, 12:22

Deze maand werd bekend dat consortium De Pleinmakers het circulair cultuurcluster Berlijnplein in Utrecht mag ontwerpen. De runner-up bij de tender was consortium Open, dat een ensemble van zeshoekige paviljoens binnen een modulair systeem ontwierp. Omwonenden zouden niet alleen betrokken worden bij het planproces, maar ook letterlijk mee kunnen bouwen aan het project.

Vorig jaar schreef de gemeente Utrecht samen met onder meer stadslab RAUM een aanbesteding uit voor een circulair cultuurcluster op het Berlijnplein. In een aantal permanente gebouwen wordt plek geboden aan ongeveer vijftig organisaties die actief zijn in onder meer kunst, onderwijs en technologie.

Het consortium dat als tweede eindigde, wordt aangevoerd door aannemer Binx. Het ontwerpteam bestaat uit Civic Architects, BC architects and studies, Flux landscape architecture, Theateradvies, ABT en WomenMakeTheCity. Een belangrijk uitgangspunt was het principe van co-creatie zover door te voeren dat omwonenden ook bij de bouwfase betrokken zouden zijn.

Zo luidde een van de ideeën om bouwblokken te vervaardigen van ter plaatse afgegraven aarde, aangevuld met baggerslib uit de kanalen en rivieren uit de regio. De decoratieve patronen in de gevel, opgebouwd uit keramische tegels en hergebruikte keramische pannen, zouden samen met verschillende doelgroepen uit de stad te ontwerpen en realiseren.

Publieke buitenruimte
Het cultuurcluster dient in de visie van consortium Open meer een publieke buitenruimte dan een verzameling gebouwen te zijn. De buitenranden van het terrein zijn daarom opgezet als een groene pleisterplaats, die van alle zijden en voor iedereen toegankelijk is. “Samen met diverse voorzieningen voor lokale flora en fauna vormt dit parkplein één stedelijk mozaïek dat verschillende levensvormen en culture achtergronden representeert in één gezamenlijke biotoop”, aldus het consortium.

Binnen dit parkplein zijn verschillende deelgebouwen of paviljoens ontworpen binnen een modulair systeem, waarbij verschillende grote en kleine delen bijgebouwd of aangepast kunnen worden, ook met de hand. Het systeem is gekoppeld aan een netwerk van externe trappenhuizen en een centrale ruggengraat voor de uitwisseling van energie.

“Door de gebouwen van gevel tot gevel zonder tussenkolommen te overspannen en gebruik te maken van holle vloeren kan de indeling op ieder moment veranderd worden, zonder rigoreus te hoeven slopen of de installaties flink aan te passen. De vakwerkconstructies van het dak worden parametrisch ontworpen op basis van de eigenschappen van donor-staal uit nader te selecteren sloopprojecten. Zonneschoorstenen zorgen voor grotendeels natuurlijke ventilatie, door diezelfde holle vloeren”, laat het consortium weten.

Zeshoekige vorm
De zeshoekige vorm van de paviljoens moet voor een optimale kruisbestuiving tussen de gebruikers onderling, omwonenden en bezoekers zorgen. Deze openen de blik vanuit iedere functie diagonaal naar verschillende andere activiteiten en zorgen ervoor dat verschillende verbindingen mogelijk zijn met de buitenruimtes en iedere gebruiker in potentie niet vier, maar zes directe buren heeft, aldus het consortium.

“Dit vormprincipe, dat zich in de natuur heeft bewezen als één van de meest optimale clusteringsprincipes voor het combineren van maximaal contactoppervlak met efficiënt materiaalgebruik, zorgt tegelijkertijd voor een gelijkmatige daglichttoedreding en opwarming gedurende de dag, als de verschillende facetten van de gevels door de zon worden aangestraald. Met de zeshoeken ontregelt het cluster de rigide orthogonale structuur van Leidsche Rijn Centrum op een eigenwijze iconische manier, zonder de klassieke principes uit het masterplan te ontkennen”, besluit consortium Open.

Trefwoorden

civic architects circulair bouwen leidsche rijn raum cultuurcluster bc architects & studies womenmakethecity berlijnplein leidsche rijn centrum flux landscape architecture theateradvies circulair utrecht abt binx circulariteit

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
4	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei
5	Robuust en energiezuinig depotgebouw voor Utrechtse collecties dinsdag, 13 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Nieuwbouw Academie Tien in Utrecht Leidsche Rijn opgeleverd

13 december 2023

RAU presenteert innovatie- en bezoekerscentrum AAK in Zaandijk

1 augustus 2023

Archeologische vindplaats inspiratie voor woningbouwplan Leeuwesteyn

19 januari 2024

Civic Architects vormt oud abattoir in Luxemburg om tot cultuurhal

19 september 2023

Civic Architects – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2024

9 september 2024

Civic Architects

1 september 2024

De Pleinmakers wint tender voor cultuurcluster Berlijnplein Utrecht

19 mei 2022

Vier bureaus ontwerpen woningbouwproject Berlijnplein Utrecht

12 juli 2021

Aanbesteding circulair cultuurcluster Berlijnplein Utrecht gestart

9 februari 2021

Nieuw schoolgebouw voor Academie Tien aan Berlijnplein Utrecht

19 oktober 2020

Jonge architecten ontwerpen cultuurgebouw Berlijnplein

4 april 2017

What Design Can Do organiseert Make it Circular Challenge

13 oktober 2022

‘Ontwerper heeft sleutel tot circulaire samenleving in handen’

11 januari 2023

Triodos verstrekt leningen aan bedrijven met circulair en biobased verdienmodel

1 februari 2023

Toon alles

Gerelateerde video's

Civic Architects

Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024

Andere nieuwsberichten

Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML

Gisteren, 14:00

ASML, gemeente Eindhoven, Nudus en Sweco Architects hebben het Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan gepresenteerd voor een mogelijke uitbreiding van ASML aan de noordzijde van de Brainport Industries Campus.

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

15 mei, 12:15

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

15 mei, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

15 mei, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

15 mei, 1:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

15 mei, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

14 mei, 5:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

14 mei, 9:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.