Het project van KAW in Gemert en Bakel

Achterzijde nul-op-de-meter-portiekwoningen van KAW in Vlaardingen

Voorzijde nul-op-de-meter-portiekwoningen van KAW in Vlaardingen

Het project van KAW in Gemert en Bakel

Achterzijde nul-op-de-meter-portiekwoningen van KAW in Vlaardingen

Voorzijde nul-op-de-meter-portiekwoningen van KAW in Vlaardingen

KAW: woningnood aanpakken met energietransitie als breekijzer

15 juli 2019, 10:44

Volgens KAW architecten is bijbouwen in de weilanden niet de enige oplossing om de zogenaamde woningnood aan te pakken. Dat blijkt onder andere uit een onderzoek dat ze in Rotterdam deden, laat het bureau weten. Reimar von Meding, directeur van KAW, meent dat we bestaande woningen veel slimmer kunnen gebruiken, indelen, aanpassen of desnoods zelfs splitsen. De energietransitie kan daarbij als breekijzer dienen.

KAW gaf het voorbeeld met de eerste twee nul-op-de-meter-renovatieprojecten voor gestapelde bouw in Nederland en onderzocht hoe verduurzaming als katalysator kan dienen om de huidige woningvoorraad beter te laten aansluiten op de vraag. Met goede en vooral veel meer kleine woningen maak je het voor een hele grote groep senioren aantrekkelijk en help je de doorstroming op gang, meent KAW.

Veranderde behoefte
Volgens Von Meding is er eigenlijk geen woningnood. “Bijna alle mensen hebben een woning en slapen dus niet op straat. Waar het op dit moment om gaat, is dat de woningvraag enorm veranderd is door onder meer individualisering en vergrijzing. Daardoor is er een enorme vraag naar kleine woningen ontstaan, terwijl twee-derde van de woningvoorraad in Nederland nog steeds bestaat uit grotere eengezinswoningen.”

“Dat komt doordat het gezin lang centraal stond na de oorlog, terwijl er nu behoefte is aan woonruimte voor eenoudergezinnen, starters en kleine tweepersoonshuishoudens. De kloof is zo groot dat we zouden moeten doorbouwen tot we een ons wegen”, zegt Von Meding.

Ongedolven schat
De oplossing ligt volgens Von Meding in bestaande bouw. “Daar moeten we proberen een match te vinden tussen woonvraag en woonkwaliteit in combinatie met de energietransitie”, legt hij uit. Tot zijn verbazing wordt daar nauwelijks over gepraat in Nederland. De mogelijkheden zijn er echter volop, blijkens het KAW-onderzoek in Rotterdam.

Von Meding: “Neem de portiekwoningen uit de jaren vijftig en zestig die je in heel veel Nederlandse gemeenten terugvindt. Daar ligt een ongedolven schat. Deze woningen zijn vaak te klein voor een gezin, maar te groot voor eenpersoonshuishouden. Tegelijkertijd zijn ze gemakkelijk anders in te delen en splitsen." Dat er nauwelijks initiatieven in die richting zijn, past volgens Von Meding in een land dat steeds maar groter en groter wilde bouwen. “Gelukkig zien we nu een kentering in dat denken.”

“Portiekwoningen zijn niet geliefd en worden vaak gezien als afvoerputje van de woningmarkt. Maar juist portiekwoningen zijn erg geschikt voor verandering”, legt hij uit. “Dat komt omdat ze vanuit het hart ontsloten worden waardoor er licht van twee kanten binnenkomt. Dat maakt het makkelijk om van twee grote naar vier kleinere woningen renoveren. Wil je de woningen van een galerijflat daarentegen opsplitsen dan ontstaan smalle en moeilijk in te delen appartementen.” Dat lukt volgens Von Meding eigenlijk alleen door zo’n gebouw in zijn geheel aan te pakken.

Breekijzer
Veel portiekwoningen zijn in bezit van de woningcorporaties. Om hen mee te krijgen, kan de energietransitie als breekijzer fungeren. Von Meding: “Portiekwoningen zijn relatief moeilijk te verduurzamen. Op technisch gebied omdat er veel aan de gevel en isolatie moet gebeuren, maar ook op sociaal vlak. Vaak is een deel van de woningen verkocht aan particulieren en het is een crime om iedereen mee te krijgen in die verandering. Dat vraagt om een gecombineerde aanpak.”

KAW stelt zowel op technisch als sociaal inmiddels de nodige ervaring te hebben opgedaan. Zo is het bureau verantwoordelijk voor de eerste twee nul-op-de meter renovatieprojecten voor gestapelde bouw in Nederland: appartementen in de Groningse wijk Paddepoel en twaalf portiekwoningen in de Indische buurt in Vlaardingen.

In dit verduurzamingsproces blijkt het idee dat je woningen ook kunt veranderen en deels splitsen extreem effectief, aldus Von Meding, “want er is geen nieuwe infra en grond voor nieuwe woningen nodig, het is direct uitvoerbaar en dat zonder procedures en bezwaarschriften. En doordat je in potentie bestaande gezinswoningen vrijspeelt omdat oudere mensen die nu in die gezinswoningen wonen interessante alternatieven krijgen om kleiner te wonen, hoef je de weilanden en schaarse natuur in Nederland niet vol te bouwen met gezinswoningen.”

Reimarkt
Om zo veel mogelijk mensen mee te krijgen in de duurzame revolutie heeft KAW Reimarkt bedacht, zegt de architect. Reimarkt is een winkelketen met inmiddels vijf vestigingen waar VVE’s, woningeigenaren en -huurders ‘duurzaam wonen’ kunnen kopen, met als doel energiebesparing en verduurzaming van de woningmarkt.

Geïnteresseerden kunnen uit producten als zonnepanelen, dak- en muurisolatie, dubbel glas en warmtepompen een pakket samenstellen. Het grote voordeel in vergelijking met andere duurzame initiatieven is dat klanten direct zien wat het product kost en ook wat het oplevert, legt Von Meding uit. Naast de vestigingen heeft het initiatief ook een site.

Wijkniveau
Een ander voorbeeld van de mogelijkheden die transformatie biedt, is het project van KAW in de naoorlogse wijken Berglaren en Molenakkers in Gemert-Bakel. Hier werd niet op blokniveau, maar op wijkniveau geopereerd. In overleg met bewoners, gemeente en corporatie kwam een plan tot stand dat tot een veel grotere woningdifferentiatie voor verschillende doelgroepen leidde.

Daarbij werd een nieuwe groene as door de buurt aangelegd die voor meer veiligheid en een betere leefomgeving zorgt en de wijken bovendien verbindt met het omliggende dorp. Een belangrijk element daarbij was om de openbare ruimte letterlijk laagdrempeliger te maken, om deze beter ‘doorkruisbaar’ te maken voor ouderen, aldus KAW.

Trefwoorden

reimarkt kaw energietransitie woningnood renovatie kaw architecten portiekwoningen

1	Nijmegen hoeft plannen voor westelijke entree station niet aan te passen donderdag, 30 november
2	MVRDV en Orange Architects ontwerpen vooruitlopend op de wederopbouw van Oekraïne woensdag, 29 november
3	Tien Nederlandse bureaus vallen in de prijzen bij Archello Awards maandag, 4 december
4	Jonas donderdag, 30 november
5	AM gaat Ritmeesterlocatie in Veenendaal herontwikkelen maandag, 4 december

Gerelateerde nieuwsberichten

KAW ziet kansen in silo’s als waterkrachtcentrales

21 augustus 2019

Dementievriendelijk ontwerp van KAW voor monumentaal zorggebouw

5 september 2019

CPO-project met NOM-woningen in duurzame wijk voor Groningen

26 mei 2020

KAW transformeert restruimte tot gevarieerde woonbuurt

25 november 2020

Gevarieerde woningbouw van KAW voor Tivoli Eindhoven

20 mei 2019

Betaalbare woningen op locatie langs het spoor in Tilburg

19 maart 2019

KAW geeft in Tilburg voorbeeld complexe, betaalbare woningbouw

12 maart 2019

Opinie

Opinie: Met aandacht wordt alles toegankelijker

5 april 2018

En route: architect Reimar von Meding (KAW) reist zakelijk met de trein

19 juli 2017

Roc-locatie Leiderdorp wordt woonwijk

30 juni 2017

Eigen huis vaker uit zicht middeninkomens

19 juli 2019

KAW vernieuwt eenlaags schoolgebouw naar tweelaags IKC

26 september 2019

Opinie: Een Tweede Nota twee-punt-nul graag

23 oktober 2019

Duurzame en betaalbare woningen van KAW op oud fabrieksterrein

29 oktober 2019

KAW past woonzorgcomplex in op binnenstedelijke Bossche locatie

15 april 2020

KAW ziet volop ruimte voor woningen in de bestaande stad

29 juni 2020

Groningse Oosterpark-projecten van KAW illustreren 'wijkvernieuwing 3.0'

20 januari 2021

KAW stimuleert doorstroming in Veghel met inbreiding

17 februari 2021

KAW ontwerpt gevarieerd woon-zorgcomplex voor Rotterdam-Zuid

2 maart 2021

Oud kantoor in Capelle aan den IJssel is verbouwd tot tweede Veilige Veste

4 maart 2021

Ruimtelijk en flexibel schoolgebouw voor dorpse omgeving

30 maart 2021

Twee nieuwe subsidieregelingen rond ruimtelijk ontwerp

1 april 2021

KAW vergroot met nieuwbouw diversiteit in naoorlogse woonbuurt

3 augustus 2021

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Reimar von Meding over de ruimte binnen onze steden voor honderdduizenden nieuwe woningen

29 oktober 2021

Andere nieuwsberichten

MIX architectuur ontwerpt blok met woningen en supermarkten in Crooswijk

2 uur geleden

Naar verwachting wordt in het tweede kwartaal van volgend jaar gestart de bouw van een blok met 135 woningen en twee supermarkten in het Rotterdamse Crooswijk. Het blok komt op de plek van een aantal gesloopte panden tegenover het Schuttersveld.

Winnaars prijsvraag Europan 17 bekend

3 uur geleden

Op 4 december werden de winnaars bekend van de prijsvraag Europan 17 met het thema Living Cities/2, reimagining architectures by caring for inhabited milieus.

Koschuch Architects ontwerpt woontoren in Haarlem Schalkwijk

Vandaag, 09:48

Het naar binnen gekeerde en verouderde winkelcentrum in Haarlem Schalkwijk wordt volgens een masterplan van Jo Coenen getransformeerd tot gemengd stedelijk gebied waarin de gebouwen weer klassieke pleinen en straten vormen.

Veel zeggenschap voor bewoners ARC Rokkeveen bij ontwerp eigen woning

Gisteren, 13:59

In de wijk Rokkeveen in Zoetermeer is een appartementengebouw opgeleverd dat is gerealiseerd volgens het model van medeopdrachtgeverschap. Op basis van een inspiratieplattegrond konden de bewoners bepalen hoe hun woning eruit zou zien.

Resultaten ontwerpmanifestatie Bouw Anders gebundeld in boek

43 minuten geleden

Vorig jaar organiseerde architectuurcentrum GRAS op initiatief van de gemeente Groningen de ontwerpmanifestatie Bouw Anders.

IMF-bewindvoerder: landen denken heel verschillend over klimaat

Vandaag, 10:14

“Het besef dat er iets moet gebeuren is er overal wel, maar de neuzen staan nog niet allemaal dezelfde kant op”, constateert Paul Hilbers.

Zuid-Holland: deadline landelijk gebied niet haalbaar, Rijk moet bewegen

Vandaag, 09:08

De deadline is weliswaar pas over een kleine tien maanden, maar de provinciezegt nu al dat het niet gaat lukken om de definitieve versie van het PPLG op tijd af te hebben.

Waterbeheerders gaan drinkwater maken van gezuiverd rioolwater

Gisteren, 14:34

Waterschappen, drinkwaterbedrijven en twee kennisinstellingen gaan de komende jaren onderzoeken hoe gezuiverd rioolwater ingezet kan worden als drinkwater.