Het project van KAW in Gemert en Bakel

Achterzijde nul-op-de-meter-portiekwoningen van KAW in Vlaardingen

Voorzijde nul-op-de-meter-portiekwoningen van KAW in Vlaardingen

KAW: woningnood aanpakken met energietransitie als breekijzer

15 juli 2019, 10:44

Volgens KAW architecten is bijbouwen in de weilanden niet de enige oplossing om de zogenaamde woningnood aan te pakken. Dat blijkt onder andere uit een onderzoek dat ze in Rotterdam deden, laat het bureau weten. Reimar von Meding, directeur van KAW, meent dat we bestaande woningen veel slimmer kunnen gebruiken, indelen, aanpassen of desnoods zelfs splitsen. De energietransitie kan daarbij als breekijzer dienen.

KAW gaf het voorbeeld met de eerste twee nul-op-de-meter-renovatieprojecten voor gestapelde bouw in Nederland en onderzocht hoe verduurzaming als katalysator kan dienen om de huidige woningvoorraad beter te laten aansluiten op de vraag. Met goede en vooral veel meer kleine woningen maak je het voor een hele grote groep senioren aantrekkelijk en help je de doorstroming op gang, meent KAW.

Veranderde behoefte
Volgens Von Meding is er eigenlijk geen woningnood. “Bijna alle mensen hebben een woning en slapen dus niet op straat. Waar het op dit moment om gaat, is dat de woningvraag enorm veranderd is door onder meer individualisering en vergrijzing. Daardoor is er een enorme vraag naar kleine woningen ontstaan, terwijl twee-derde van de woningvoorraad in Nederland nog steeds bestaat uit grotere eengezinswoningen.”

“Dat komt doordat het gezin lang centraal stond na de oorlog, terwijl er nu behoefte is aan woonruimte voor eenoudergezinnen, starters en kleine tweepersoonshuishoudens. De kloof is zo groot dat we zouden moeten doorbouwen tot we een ons wegen”, zegt Von Meding.

Ongedolven schat
De oplossing ligt volgens Von Meding in bestaande bouw. “Daar moeten we proberen een match te vinden tussen woonvraag en woonkwaliteit in combinatie met de energietransitie”, legt hij uit. Tot zijn verbazing wordt daar nauwelijks over gepraat in Nederland. De mogelijkheden zijn er echter volop, blijkens het KAW-onderzoek in Rotterdam.

Von Meding: “Neem de portiekwoningen uit de jaren vijftig en zestig die je in heel veel Nederlandse gemeenten terugvindt. Daar ligt een ongedolven schat. Deze woningen zijn vaak te klein voor een gezin, maar te groot voor eenpersoonshuishouden. Tegelijkertijd zijn ze gemakkelijk anders in te delen en splitsen." Dat er nauwelijks initiatieven in die richting zijn, past volgens Von Meding in een land dat steeds maar groter en groter wilde bouwen. “Gelukkig zien we nu een kentering in dat denken.”

“Portiekwoningen zijn niet geliefd en worden vaak gezien als afvoerputje van de woningmarkt. Maar juist portiekwoningen zijn erg geschikt voor verandering”, legt hij uit. “Dat komt omdat ze vanuit het hart ontsloten worden waardoor er licht van twee kanten binnenkomt. Dat maakt het makkelijk om van twee grote naar vier kleinere woningen renoveren. Wil je de woningen van een galerijflat daarentegen opsplitsen dan ontstaan smalle en moeilijk in te delen appartementen.” Dat lukt volgens Von Meding eigenlijk alleen door zo’n gebouw in zijn geheel aan te pakken.

Breekijzer
Veel portiekwoningen zijn in bezit van de woningcorporaties. Om hen mee te krijgen, kan de energietransitie als breekijzer fungeren. Von Meding: “Portiekwoningen zijn relatief moeilijk te verduurzamen. Op technisch gebied omdat er veel aan de gevel en isolatie moet gebeuren, maar ook op sociaal vlak. Vaak is een deel van de woningen verkocht aan particulieren en het is een crime om iedereen mee te krijgen in die verandering. Dat vraagt om een gecombineerde aanpak.”

KAW stelt zowel op technisch als sociaal inmiddels de nodige ervaring te hebben opgedaan. Zo is het bureau verantwoordelijk voor de eerste twee nul-op-de meter renovatieprojecten voor gestapelde bouw in Nederland: appartementen in de Groningse wijk Paddepoel en twaalf portiekwoningen in de Indische buurt in Vlaardingen.

In dit verduurzamingsproces blijkt het idee dat je woningen ook kunt veranderen en deels splitsen extreem effectief, aldus Von Meding, “want er is geen nieuwe infra en grond voor nieuwe woningen nodig, het is direct uitvoerbaar en dat zonder procedures en bezwaarschriften. En doordat je in potentie bestaande gezinswoningen vrijspeelt omdat oudere mensen die nu in die gezinswoningen wonen interessante alternatieven krijgen om kleiner te wonen, hoef je de weilanden en schaarse natuur in Nederland niet vol te bouwen met gezinswoningen.”

Reimarkt
Om zo veel mogelijk mensen mee te krijgen in de duurzame revolutie heeft KAW Reimarkt bedacht, zegt de architect. Reimarkt is een winkelketen met inmiddels vijf vestigingen waar VVE’s, woningeigenaren en -huurders ‘duurzaam wonen’ kunnen kopen, met als doel energiebesparing en verduurzaming van de woningmarkt.

Geïnteresseerden kunnen uit producten als zonnepanelen, dak- en muurisolatie, dubbel glas en warmtepompen een pakket samenstellen. Het grote voordeel in vergelijking met andere duurzame initiatieven is dat klanten direct zien wat het product kost en ook wat het oplevert, legt Von Meding uit. Naast de vestigingen heeft het initiatief ook een site.

Wijkniveau
Een ander voorbeeld van de mogelijkheden die transformatie biedt, is het project van KAW in de naoorlogse wijken Berglaren en Molenakkers in Gemert-Bakel. Hier werd niet op blokniveau, maar op wijkniveau geopereerd. In overleg met bewoners, gemeente en corporatie kwam een plan tot stand dat tot een veel grotere woningdifferentiatie voor verschillende doelgroepen leidde.

Daarbij werd een nieuwe groene as door de buurt aangelegd die voor meer veiligheid en een betere leefomgeving zorgt en de wijken bovendien verbindt met het omliggende dorp. Een belangrijk element daarbij was om de openbare ruimte letterlijk laagdrempeliger te maken, om deze beter ‘doorkruisbaar’ te maken voor ouderen, aldus KAW.

Trefwoorden

reimarkt kaw energietransitie woningnood renovatie kaw architecten portiekwoningen

1	Vijf nominaties voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025 maandag, 1 september
2	Woontoren De Vrijheid door Atelier Kempe Thill in Bajeskwartier opgeleverd maandag, 1 september
3	Nominaties Woongebouw van het Jaar 2025 bekend woensdag, 3 september
4	Tweede prijs voor ontwerp Caruso St John, Ard de Vries & Donna van Milligen Bielke en SteenhuisMeurs bij tender Tilburgse spoorzone woensdag, 3 september
5	CO2-gestuurd ontwerpen is oog hebben voor kosten. Betaalbaar is duurzamer! donderdag, 28 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

KAW ziet kansen in silo’s als waterkrachtcentrales

21 augustus 2019

Dementievriendelijk ontwerp van KAW voor monumentaal zorggebouw

5 september 2019

CPO-project met NOM-woningen in duurzame wijk voor Groningen

26 mei 2020

KAW transformeert restruimte tot gevarieerde woonbuurt

25 november 2020

Gevarieerde woningbouw van KAW voor Tivoli Eindhoven

20 mei 2019

Betaalbare woningen op locatie langs het spoor in Tilburg

19 maart 2019

KAW geeft in Tilburg voorbeeld complexe, betaalbare woningbouw

12 maart 2019

Opinie: Met aandacht wordt alles toegankelijker

5 april 2018

En route: architect Reimar von Meding (KAW) reist zakelijk met de trein

19 juli 2017

Roc-locatie Leiderdorp wordt woonwijk

30 juni 2017

Eigen huis vaker uit zicht middeninkomens

19 juli 2019

KAW vernieuwt eenlaags schoolgebouw naar tweelaags IKC

26 september 2019

Opinie: Een Tweede Nota twee-punt-nul graag

23 oktober 2019

Duurzame en betaalbare woningen van KAW op oud fabrieksterrein

29 oktober 2019

KAW past woonzorgcomplex in op binnenstedelijke Bossche locatie

15 april 2020

KAW ziet volop ruimte voor woningen in de bestaande stad

29 juni 2020

Groningse Oosterpark-projecten van KAW illustreren 'wijkvernieuwing 3.0'

20 januari 2021

KAW stimuleert doorstroming in Veghel met inbreiding

17 februari 2021

KAW ontwerpt gevarieerd woon-zorgcomplex voor Rotterdam-Zuid

2 maart 2021

Oud kantoor in Capelle aan den IJssel is verbouwd tot tweede Veilige Veste

4 maart 2021

Ruimtelijk en flexibel schoolgebouw voor dorpse omgeving

30 maart 2021

Twee nieuwe subsidieregelingen rond ruimtelijk ontwerp

1 april 2021

KAW vergroot met nieuwbouw diversiteit in naoorlogse woonbuurt

3 augustus 2021

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Reimar von Meding over de ruimte binnen onze steden voor honderdduizenden nieuwe woningen

29 oktober 2021

Andere nieuwsberichten

D66 wil stad bouwen in nieuwe polder tussen Amsterdam en Almere

Vandaag, 14:36

IJstad, zoals D66 de nieuwe stad voorlopig heeft genoemd, moet ruimte bieden aan 60.000 woningen.

's-Hertogenbosch selecteert acht ontwerpteams voor volgende ronde Citadelpoort

Vandaag, 13:31

In het gebied ten noorden van de Citadel wil de gemeente 185 tot 200 woningen bouwen, een nieuw onderkomen voor Design Museum Den Bosch realiseren en een ‘oeverpark’ aanleggen. Ook moet er een nieuwe Lage Diezebrug komen.

Tweede prijs voor ontwerp Caruso St John, Ard de Vries & Donna van Milligen Bielke en SteenhuisMeurs bij tender Tilburgse spoorzone

Vandaag, 10:00

Caruso St John, Ard de Vries & Donna van Milligen Bielke (ADVMB), SteenhuisMeurs eindigden onlangs op de tweede plaats bij een tender voor de Tilburgse Spoorzone.

Nominaties Woongebouw van het Jaar 2025 bekend

Vandaag, 09:00

Als onderdeel van de Architectenweb Awards 2025 wordt begin november de prijs voor Woongebouw van het Jaar 2025 uitgereikt. Uit de veertig inzendingen voor deze prijs heeft de jury vijf projecten genomineerd.

Energiekosten huishoudens Randstad lager dan in rest van het land

Vandaag, 12:27

In Groningen betaalt een gezin gemiddeld 105 euro meer per maand aan energie dan een vergelijkbaar huishouden in Utrecht.

ING en Rabobank stoppen 200 miljoen euro in Nationaal Warmtefonds

Gisteren, 11:58

Het fonds verwacht dat de bijdrage 12.500 huishoudens helpt bij het energiezuiniger maken van hun woning. Met een lening kunnen ze bijvoorbeeld een warmtepomp aanschaffen of hun vloeren isoleren.