Energielab van TU Delft getransformeerd door HP Architecten
8 maart 2023, 17:20
De transformatie van het oude hoogspanningslab van de TU Delft tot een Electrical Sustainable Power Laboratory, oftewel ESP-lab, stelde HP Architecten voor een ontwerpuitdaging. Storende invloeden van buitenaf en tussen de labs onderling moest worden voorkomen; het architectenbureau gaf de oplossing bovendien een esthetische laag mee.
In het ESP-Lab werkt de TU Delft aan één van de belangrijkste maatschappelijke vraagstukken van onze tijd: hier wordt onderzoek gedaan met het oog op de transitie naar duurzame energie en wat dat betekent voor ons energienetwerk. Hiertoe moesten drie losstaande onderzoeksteams worden samengebracht en het oude hoogspanningslab geschikt gemaakt.
De ontstane combinatie van hoogspanning, laagspanning, zonne-opwekking en netwerksimulatie in één laboratorium is uniek in de wereld, vertelt HP Architecten. Tegelijkertijd betekende het bundelen van deze vakgroepen – voorheen verspreid over het gebouw van Elektrotechniek, Wiskunde, Informatica – een flinke ontwerpuitdaging.
Lagen van afscherming
De labs van de afzonderlijke vakgroepen kennen namelijk elk hun eigen specifieke eisen, gericht op het voorkomen van verstoringen van buitenaf; daarnaast veroorzaakt elk lab zelf storing voor de andere onderzoeken. HP architecten geeft als voorbeeld dat de impulsgenerator die met anderhalf miljoen volt een blikseminslag simuleert op nog geen vijf meter afstand staat van een zeer gevoelige supercomputer die moet blijven functioneren als ernaast getest wordt.
Om de diverse invloeden van buitenaf en van elkaar – zoals elektromagnetische straling, geluid, trillingen en licht – tegen te gaan, moesten in het ontwerp verschillende vormen van afscherming worden verwerkt. De lagen van afscherming, of ‘shielding’ kun je je voorstellen als de ringen van een ui, legt Pelle Poiesz van HP Architecten uit.
“Elke ring heeft een specifieke uitstraling en functie. Door iedere gebruikerszone alleen de benodigde lagen te geven ontstond een ruimtelijk systeem met contrasten in vormgeving”, zegt Poiesz. “Duidelijk herkenbaar zijn bijvoorbeeld de publieke gangruimtes die zich tussen verschillende lagen bevinden.”
Kooi van Faraday
Door stalen wanden, vloeren en plafonds is een minimale elektromagnetische interferentie tussen de verschillende testruimten gerealiseerd. De nieuwe ruimtes bevinden zich als het ware in een grote stalen doos, die werkt als een kooi van Faraday. De wanden zijn voorzien van nieuwe ramen met een rooster tussen het dubbele glas. Dit rooster geeft een vergelijkbare bescherming tegen de elektromagnetische velden.
Een hekwerk dat buitenlangs rond de twee gebouwvleugels loopt, beschermt het pand tegen blikseminslag. Tevens zorgt dit hekwerk voor een min of meer gelijkmatige verdeling van het elektromagnetisch veld dat wordt opgewekt bij de hoogspanningsproeven, vertelt het architectenbureau.
Esthetiek van de techniek
In het ontwerp heeft HP Architecten de esthetische kant van de functionele installatie en stalen afscherming benadrukt. De installaties zijn, in de woorden van het architectenbureau, kunstwerken geworden. De bouwers in installateurs konden die benadering erg waarderen. “De shielding met de verzinkt stalen huid is nog nooit zo architectonisch uitgevoerd”, aldus HP Architecten.
Het ESP-lab, circa 4.000 m2 groot, is intussen in gebruik als laboratorium- en praktijkruimte voor 25 vaste medewerkers, 75 promovendi en postdoctorale onderzoekers en 25 afstudeerders van de afdeling Electrical Sustainable Energy (ESE). De testvoorzieningen werken zelfs beter dan gehoopt en er worden steeds meer gezamenlijke projecten gestart, vertelt het architectenbureau
Het project is in 2022 beloond met een ‘wildcard’ bij de NRP Gulden Feniks 2021. De jury van deze renovatie- en transformatieprijs kent een wild card toe aan een project dat met een relatief lage investering per m2 een grote impact heeft.