Gevangenisdorp Haren betekent vernieuwing in Belgisch gevangeniswezen

19 december 2022, 12:13

In het Belgische Haren is in het najaar van 2022 een nieuwe gevangenis geopend, die door EGM architecten in samenwerking met B2Ai is ontworpen met de opzet van een dorp. De gevangenis bestaat uit een aantal kleinere gebouwen met elk een onderscheidende functie en individuele herkenbaarheid. Deze opzet moet bijdragen aan een menselijker detentieklimaat in België.

België telt 34 gevangenissen, waarvan er op termijn drie overgaan naar de nieuwe gevangenis in Haren, nabij Brussel. Het gevangenisdorp is de afgelopen jaren gerealiseerd op een terreinvan 15 hectare, met in totaal 116.000 m² aan gebouwen. De opzet van een dorp betekent een grote stap in het tot voor kort betrekkelijk behoudende detentieklimaat van België.

Het land kent vooral gevangenissen volgens het bekende Ducpétiaux-concept (stervorm) of het panopticum-model, meldt EGM architecten. Beide modellen passen niet in het streven naar eenhumaner beleid. EGM en B2Ai stellen daar een opzet tegenover met een centraal plein, waarop een aantal straatjes uitkomen. Aan die straatjes liggen losse, afzonderlijk herkenbare gebouwen, waarin de verschillende functies zoals verblijf, werk, ontmoeting, sport en therapiezijn ondergebracht.

Normalisatie
De plattegrond van het complex oogt daadwerkelijk als een dorp, dat op een vanzelfsprekende manier is ingepast in de omgeving, zeggen de architecten. Zo zijn er verblijfsgebouwen in uiteenlopende stijlen en kleuren en aan het centrale, groene plein ligt het hoofdgebouw met karakteristieke klokkentoren. Verder liggen er ontspanningszones, een ziekenhuis, werkplaatsen, een moestuin, een sportveld, een rechtbank en familie-ontmoetingsruimten.Baljon Landschapsarchitectenheeft de buitenruimte vormgegeven.

De herkenbare typologie en kleinschalige uitstraling resulteren in een prettiger werk- en leefklimaat. Uit onderzoek onder gedetineerden bleek dat ze juist het gebrek aan alledaagse dingen als belangrijk minpunt voelden in de oudere gevangenissen. In gevangenisdorp Haren pakken gedetineerden die naar school of het werk gaan hun jas en gaan de deur uit– nietalleen die van hun cel, maar ook van hun gebouw.

De gedetineerden ervaren hierdoor een relatief normaal dagritme met afwisseling in omgeving, temperatuur, akoestiek, geur en daglicht. Het leven binnen het complex komt zoveel mogelijk overeen met het leven erbuiten, leggen de architecten uit. De ‘normale’ en vriendelijkere omgeving stimuleert zowel goed gedrag als een menselijkere benadering van de gedetineerden. Dat draagt bij aan een succesvollere resocialisatie en aan een prettiger werkklimaat voor het personeel.

Laag energie- en waterverbruik
Gevangenisdorp Haren is in veel opzichten duurzaam: van ontwerp en bouw tot gebruik en toekomst, aldus EGM. Het complex ontving het BREEAM Very Good-certificaat. De gevangenis is voorzien van maatregelen als zonnepanelen, sedumdaken eneen warmte-koudeopslagsysteem. Op het terrein is 37.000 m² groen aangeplant.

Voorts wordt energieopgewektmiddels een warmtekrachtkoppelingsinstallatie, wat inhoudt dat restwarmte een deel van het water verwarmt).Bijzonder is het integrale watergebruik, meldt EGM verder. De gevangenis verbruikt 77% minder leidingwater dan gemiddeld door een combinatie van een grijswatersysteem en hergebruik van water.

Toekomstbestendig
In het ontwerp is rekening gehouden met mogelijke functieverschuivingen; wat tijdens de bouw al van pas kwam. Ook grootschaliger functieverandering in de toekomst is mogelijk. Gebouwen kunnen afzonderlijk en als groep eenvoudig een andere (maatschappelijke) bestemming krijgen. De doordachte positionering en koppeling van de gebouwen op het terrein en de weloverwogenverhouding tussen de constructieve elementen en de flexibele inbouw maken dit mogelijk.

Gevangenisdorp Haren is door EGM architecten samen met B2Ai ontworpen in opdracht van het consortium Cafasso NV. Het Belgisch-Spaans-Australische consortium is met het Design, Build, Finance en Maintain (DBFM)-contract voor 25 jaar aan de gevangenis verbonden. Regie der Gebouwen trad op als bouwheer. De Federale Overheidsdienst Justitie is eindgebruiker van het complex.

Trefwoorden

gevangeniscomplex gevangenis brussel justitiële instelling b2ai belgië haren gevangenisdorp egm architecten

1	‘Stoere dame op hoge hakken’ model voor gevel pand P.C. Hooftstraat woensdag, 17 april
2	Porseleinen Toren in ontwikkelgebied Nieuw Delft officieel geopend vrijdag, 19 april
3	Marc Koehler Architects presenteert ensemble van zes gebouwen in Buiksloterham donderdag, 18 april
4	Woontoren Nova in De Binckhorst rondt de transformatie Maanplein af woensdag, 17 april
5	Een sereen samenspel van villa’s in een groen landschap woensdag, 17 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Invloeden Bossche School geven nieuw hoofdgebouw Radboudumc eigen ritmiek

23 november 2022

EGM heeft Gerben Vos en Gary Cornel benoemd tot associate

10 oktober 2022

Zorgvuldige renovatie en uitbreiding voor Pniëlschool in Rotterdam Zuid naar ontwerp van EGM Architecten

1 juli 2022

EGM Architecten renoveert hoofdgebouw Maastricht UMC+

17 februari 2022

Radboudumc heeft speciaal infectieziektengebouw naar ontwerp van EGM

18 december 2023

EGM architecten ontwerpt nieuwbouw Adrz in Goes

4 april

EGM Architecten benoemt Arno van Schaik tot associate

14 januari 2022

Expositie over zorgarchitectuur in het RadboudUMC

13 juli 2023

Eerste integrale Spoedpost in Amsterdam-Noord straalt rust uit

11 maart

Voorzieningengebouw De Brink van Park Boswijk opgeleverd

29 november 2021

EGM brengt Ronald McDonald Huiskamer onder in zwevende 'kiezelstenen'

26 november 2021

EGM benoemt Jan Paul de Ridder tot associate

15 januari

Eerste gerenoveerde verpleegafdelingen Amsterdam UMC in gebruik

4 november 2021

Experience Center van Radboudumc combineert ontmoeting, onderwijs en innovatie

8 juni 2021

Oproep voor ontwerp grootschalige studentenhuisvesting in Elsene

9 april

Nieuw OK-complex bovenop parkeergarage Reinier de Graaf Gasthuis

7 april 2021

Bouwstart 'gevangenisdorp' Haren (B) aanstaande

31 oktober 2018

Call for Projects: Architectuurboek Vlaanderen N°16

5 juli 2023

Ontwerp voor gevangenis met dorpse opzet

9 september 2013

Arno van Schaik benoemd tot partner bij EGM Architecten

13 januari 2023

Consortium bekend voor eerste fase grootschalige herontwikkeling Josaphat

2 mei 2023

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Café of restaurant in de plint? Houd in het ontwerp rekening met eisen rond geluid en vooral rond muziek

35 minuten geleden

Woongebouwen met cafés of restaurants in de plint: in stedelijke gebieden zien we ze steeds meer. Maar bij het ontwerp hiervan wordt niet altijd voldoende rekening gehouden met het geluid dat de functies in de plint genereren.

Wie wordt de Architect van het Jaar 2024?

1 uur geleden

Welke architect, of collectief van architecten, heeft dit jaar de grootste bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de architectuur in Nederland? Stuur jouw suggestie uiterlijk 10 mei 2024 op naar Architectenweb.

Houten Makers’ KUbe van BIG is “onderwijs gestold in een gebouwde vorm”

Gisteren, 17:47

BIG presenteert samen met uitvoerend architect BNIM en de University of Kansas School of Architecture & Design het ontwerp voor een nieuw onderwijsgebouw met een massief houten diagrid.

Den Haag deelt ontwikkelvisie voor gebied rond centraal station

Gisteren, 14:50

De gemeente Den Haag wil in de komende jaren 2.250 tot 2.500 woningen, betere verbindingen en meer groen realiseren in het gebied rond het centraal station. Ook komt er voor 130.000 m² kantoorruimte en ruim 21.000 m² aan maatschappelijke functies.

ASML wil grote vestiging op Brainport Industries Campus

Gisteren, 11:34

Chipmachinefabrikant ASML wil in de regio Eindhoven uitbreiden met het oog op de toekomst.

Organisaties werken aan praktijktoets aangescherpte MPG-eisen

22 april, 2:27

Veertien organisaties uit onder meer de ontwerp- en bouwsector gaan onderzoeken hoe de aangescherpte MPG-eisen voor 2025 kunnen worden geïmplementeerd in de praktijk.

IMF-bestuurder dringt aan op verdere afbouw hypotheekrenteaftrek

22 april, 1:36

Nederland kan fiscale en financiële stimulering van de woningmarkt niet gebruiken nu er een nijpend huizentekort is, stelt Paul Hilbers.

DNB: verduurzaming woningen blijft achter, maar geld geen probleem

22 april, 10:01

Verreweg de meeste Nederlanders hebben genoeg spaargeld of leenmogelijkheden om hun koophuis te verduurzamen, maar doen dit toch nog niet in groten getale.

Amsterdam gaat meer woningen voor ouderen geschikt maken

19 april, 1:49

De gemeente past bestaande seniorenflats op verschillende manieren aan om ouderen langer zelfstandig te laten wonen.

FNV: minister moet ingrijpen na censuur door bestuur TU Delft

19 april, 12:12

Volgens de vakbond ‘rommelt het aan alle kanten’ bij de universiteit, nu het bestuur daar ‘censuur toepast om een kritisch artikel in het eigen universiteitsblad Delta onder het tapijt te vegen’.

Ga naar het nieuws-archief